Η Κρήτη «τρέχει» μετ’ εμποδίων τον νέο αυτοκινητόδρομο

Σπριντ σε φόντο… προεκλογικό για την ανάδειξη αναδόχου στο μεγαλύτερο οδικό έργο της χώρας. Ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ), αν και έχει αποτελέσει προεκλογική δέσμευση επί όλων των κυβερνήσεων από το 2000, μπήκε στη γραμμή της εκκίνησης μόλις το εφετινό καλοκαίρι μέσα από μια διπλή δημοπράτηση. Παρά τη μελετητική ανωριμότητα του έργου, η νέα χάραξη του οποίου μένει να προσδιοριστεί κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού, η κυβέρνηση στοιχηματίζει ότι θα έχει ανάδοχο το καλοκαίρι του 2019.

Η μεγάλη ημέρα είναι, όπως όλα δείχνουν, η 8η Οκτωβρίου 2018. Υστερα από μια δεύτερη, ολιγοήμερη μετάθεση της ημερομηνίας εκδήλωσης ενδιαφέροντος και για τους δύο διαγωνισμούς που «τρέχουν», σύμφωνα με πληροφορίες δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής αιτήματα για νέα παράταση από ενδιαφερομένους. Η παράταση δόθηκε λόγω αλλαγών στα τεύχη δημοπράτησης των διαγωνισμών, προκειμένου να διασφαλιστεί η βασική απαίτηση διαπίστωσης εμπειρίας στη σύναψη ή εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης έργων ή/και Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Η κατασκευή ενός σύγχρονου ασφαλούς αυτοκινητοδρόμου στον βόρειο άξονα του νησιού, που παραμένει ο πιο «μοιραίος» δρόμος της χώρας με δεκάδες θύματα κάθε χρόνο, αποτελεί πάγιο αίτημα των Κρητικών. Πρόκειται για ένα μεγάλο έργο, προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ, που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλων των εγχώριων μεγάλων παικτών αλλά και ξένων κατασκευαστικών ομίλων.

Την ίδια στιγμή θα μπορούσε να αποτελέσει την απάντηση του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστου Σπίρτζη σε όσους ισχυρίζονται ότι στα χρόνια που είναι επικεφαλής του υπουργείου δεν έχει καταφέρει να βγάλει στον «αέρα» ένα καινούργιο μεγάλο έργο.

Η τελική χάραξη όμως του αυτοκινητοδρόμου μένει ακόμα να αποφασιστεί, διαδικασία που θα «τρέχει» παράλληλα με την ίδια τη διαδικασία των διαγωνισμών, γεγονός που θα μπορούσε να ρίξει έξω κάθε χρονοδιάγραμμα. Δεν είναι λίγοι οι εκπρόσωποι του τεχνικού κόσμου που επισημαίνουν ότι ο διαγωνισμός για τη σύμβαση παραχώρησης μπορεί να σέρνεται ακόμα και σε ορίζοντα διετίας, δεδομένης της μελετητικής ανωριμότητας.

Παράλληλα, το γεγονός ότι έχει επιλεγεί ο ανταγωνιστικός διάλογος, που σημαίνει ότι το έργο τελικά θα διαμορφωθεί από τις προτάσεις των συμμετεχόντων και θα απαιτηθεί διαβούλευση με φορείς, δείχνει ότι το καλοκαίρι του 2019 είναι μάλλον άπιαστο όνειρο. Στελέχη του κατασκευαστικού κλάδου λένε στο «Βήμα» ότι ακόμα και ο ορίζοντας του 2020 είναι θολός για την έναρξη των έργων, παρά το γεγονός ότι η επιλογή της «τριχοτόμησης» του άξονα φαίνεται πως είναι ικανή να σώσει τον σχεδιασμό για έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο από τα Χανιά έως τον Αγιο Νικόλαο.

Οι δύο επιλογές που υπάρχουν στο τραπέζι ως προς τη νέα χάραξη είναι η παραλιακή, την οποία προκρίνει η μελέτη του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) και η μεσογειακή. Βαρύνοντα ρόλο σε κάθε σχεδιασμό θα παίξει φυσικά ο περιορισμός των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων.

Επίσης, προκειμένου να μπουν τα θεμέλια για τη μεταγενέστερη υλοποίηση των τμημάτων που είναι στην αναμονή, η Μελέτη Στρατηγικού Σχεδιασμού (θα προκηρυχθεί περί τον Νοέμβριο) θα αφορά, σύμφωνα με πληροφορίες, τα κομμάτια μέχρι Κίσσαμο και μέχρι Σητεία, συνολικού μήκους 100 χλμ., καθώς και τους κάθετους άξονες προς τον Νότο και τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Ενας ακόμη «φονικός» οδικός άξονας, όπως αποδεικνύεται και από τα συνεχή τροχαία ατυχήματα, είναι το τμήμα Πάτρα – Πύργος. Μόλις την Παρασκευή άνοιξε ο δρόμος για να κάνουν το επόμενο βήμα προς το Ελεγκτικό Συνέδριο οι πέντε από τις οκτώ πολύπαθες εργολαβίες στις οποίες έχει σπάσει το έργο. Τα ερωτήματα όμως για τη συμμετοχή της Τοξότης-Ομάδα Κατασκευών του Ομίλου Καλογρίτσα παραμένουν, καθώς αναδεικνύεται οριστική ανάδοχος σε μία από τις 4 συνολικά εργολαβίες στις οποίες μειοδότησε.
Ομως, σύμφωνα με πληροφορίες, για τις υπόλοιπες τρεις (οι πρώτες και παλαιότερες μάλιστα εργολαβίες) η έκπτωση που έδωσε δεν πέρασε από την «κρησάρα» της Επιτροπής Διαγωνισμού. Σε αυτή την περίπτωση θα κληθεί μεν ο δεύτερος μειοδότης, όμως σε κάποιες περιπτώσεις το ενδιαφέρον του δεύτερου έχει ήδη αποσυρθεί.
Εν τω μεταξύ, η χρηματοδότηση του έργου έχει ήδη λάβει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συνολικά 293 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Συνοχής. Η έναρξη των εργασιών θα εξαρτηθεί από την πρόθεση ή μη του υπουργείου να προχωρήσει έστω χωριστά τις εργολαβίες με τη σειρά που αυτές θα εγκρίνονται από το Ελεγκτικό ή θα πάει για υπογραφή και των 8 συμβάσεων συγχρόνως.

Οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την κατασκευή σύγχρονου αυτοκινητοδρόμου από τα Χανιά ως τον Αγιο Νικόλαο, συνολικού μήκους 199 χλμ., έχουν σπάσει σε τρία κομμάτια. Σε αυτό με τον μεγαλύτερο κυκλοφοριακό φόρτο, Χανιά – Χερσόνησος, συνολικού μήκους 163 χλμ., ακολουθείται η μέθοδος της 25ετούς παραχώρησης, με προϋπολογισμό 1,1 δισ. ευρώ. Η συμμετοχή του Δημοσίου μέσω της ΕΤΕπ έχει εκτιμηθεί από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστο Σπίρτζη σε 500-600 εκατ. ευρώ.
Για το υπολειπόμενο τμήμα ως τον Αγιο Νικόλαο, η κατασκευή σύγχρονου κλειστού αυτοκινητοδρόμου «κολλάει» στα τεχνοοικονομικά μοντέλα των ευρωπαϊκών αρχών που καθορίζουν τη χρηματοδότηση. Οι όροι βιωσιμότητας στο τμήμα όπου η κυκλοφοριακή επιβάρυνση δεν είναι μεγάλη θα επέβαλαν «εκπτώσεις» στα χαρακτηριστικά του έργου.
Ετσι, το κομμάτι Χερσόνησος – Νεάπολη, μήκους 22,5 χλμ., προκηρύχθηκε ως Σύμπραξη Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα με τη μέθοδο του ανταγωνιστικού διαλόγου, το πρώτο οδικό ΣΔΙΤ στην Ελλάδα. Προβλέπονται σταθερές πληρωμές διαθεσιμότητας από το ελληνικό Δημόσιο για χρονικό διάστημα 30 ετών. Οσον αφορά τα υπολειπόμενα 14 χλμ. ως τον Αγιο Νικόλαο, το πλέον ώριμο μελετητικά κομμάτι του άξονα, όπως είπε ο γενικός γραμματέας Υποδομών κ. Γεώργιος Δέδες κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Κρήτη, αναμένεται η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και προσδιόρισε τη δημοπράτηση εντός του πρώτου εξαμήνου του 2019.