Οι επιστήμονες δεν θα μπορούσαν να το πουν πιο ωμά: ένα «βάναυσο» καλοκαίρι με καύσωνες και παρατεταμένη ανομβρία βρίσκεται προ των πυλών στην Ευρώπη, έπειτα από το αρνητικό ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών πέρυσι που έδωσε τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 500 ετών! Η λεκάνη της Μεσογείου, όπου η μέση θερμοκρασία σήμερα είναι υψηλότερη συγκριτικά με πριν από 150 χρόνια, φαίνεται να διατρέχει τον σοβαρότερο κίνδυνο.
Η κλιματική αλλαγή έχει καταστήσει ολόκληρη την περιοχή ξηρότερη, εξαντλώντας τον υδροφόρο ορίζοντα, και την ίδια ώρα δίνει ακραία φαινόμενα, όπως πριν από μερικές ημέρες στη Βόρεια Ιταλία, όπου σαρωτικές πλημμύρες κατέκλυσαν πόλεις και χωριά στην περιοχή της Εμίλια Ρομάνια, στοιχίζοντας τη ζωή σε τουλάχιστον δεκατέσσερις ανθρώπους. Οι αγρότες σε ολόκληρη την Ευρώπη εκπέμπουν σήμα κινδύνου ύστερα από έναν χειμώνα που δεν έδωσε τις βροχές που περίμεναν. Ετσι, η χαμηλή στάθμη στα ποτάμια και στις τεχνητές λίμνες θέτει σε απόλυτη επισφάλεια δεκάδες χιλιάδες στρέμματα καλλιεργειών με σιτάρι, καλαμπόκι, ηλίανθο, κριθάρι και αμπέλια.
Τον εφιάλτη επέτεινε η προειδοποίηση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (WMO) την περασμένη Τετάρτη, σύμφωνα με την οποία η μέση θερμοκρασία της Γης βρίσκεται πολύ κοντά στο να υπερβεί το πλαφόν του 1,5 βαθμού Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι υπάρχει 66% πιθανότητα υπέρβασης αυτού του ορίου μεταξύ 2023 και 2027. Εν τούτοις, αυτό «δεν σημαίνει ότι θα υπερβούμε σε μόνιμη βάση τον 1,5°C που ορίζεται στη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Ομως, ο WMO προειδοποιεί πως θα παραβιάζουμε το πλαφόν του 1,5°C προσωρινά με αυξανόμενη συχνότητα» επισημαίνει ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού, καθηγητής Πέτερι Τάλας.
Η Ιβηρική εκπέμπει SOS
Μέχρι στιγμής η Ισπανία βιώνει τις χειρότερες κλιματικές συνθήκες, με τις ενώσεις αγροτών να μιλούν πλέον για «μη αναστρέψιμες απώλειες» στην Ανδαλουσία, στην Καστίλλη-Λα Μάντσα, στη Μούρθια και στην Εξτρεμαδούρα. Τρία χρόνια πολύ χαμηλών βροχοπτώσεων και υψηλών θερμοκρασιών έχουν οδηγήσει τη χώρα σε μακροχρόνια ξηρασία, όπως προσφάτως ανακοίνωσε η ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ στην απόδοση της ελιάς, σε βαθμό που εγείρονται αμφιβολίες για την ανάκαμψη της ελαιοπαραγωγής για εφέτος. Αποτέλεσμα; Η ετήσια σοδειά έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, οι τιμές έχουν ανέβει κατά σχεδόν 60%, ενώ ταυτόχρονα πέφτει η ποιότητα του λαδιού στη χώρα που παράγει το ήμισυ του ελαιολάδου παγκοσμίως.
Η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που η κυβέρνηση ενέκρινε την περασμένη Πέμπτη έκτακτα μέτρα προκειμένου να μετριάσει τις οικονομικές επιπτώσεις και ανακοίνωσε ότι διασφαλίζει την παροχή νερού σε όλες τις ισπανικές πόλεις για τους αγρότες στη διάρκεια του καλοκαιριού. Ηδη η τοπική αυτοδιοίκηση στην Καταλωνία, στη Χιρόνα και αλλού επιβάλλει περιορισμούς στη χρήση του νερού.
Στη γειτονική Πορτογαλία σχεδόν το 90% πλήττεται από ξηρασία που, σύμφωνα με το Eθνικό Mετεωρολογικό Ινστιτούτο (IPMA), θα συνεχιστεί. Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές στην παραγωγή δημητριακών και στην κτηνοτροφία και η Λισαβόνα ζήτησε προ ημερών στήριξη από την Κομισιόν, καθώς, όπως φαίνεται, η κατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με εθνικούς πόρους.
Μέτρα κατά της λειψυδρίας
Στην Ιταλία η ανομβρία έχει «στεγνώσει» τους παραποτάμουςτης λίμνης Γκάρντα στον Βορρά. Η στάθμη του νερού καταγράφει αρνητικό ρεκόρ 15ετίας και σύμφωνα με τις Αρχές βρίσκεται κατά 60 εκατοστά κάτω από τον μέσο όρο, έχοντας πλήξει καίρια τις παραπλήσιες καλλιέργειες, αλλά και τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγήςτης περιοχής που έχει σταματήσει να λειτουργεί καθώς το νερό από τη λίμνη δεν επαρκεί για να εκκινήσειτις τουρμπίνες του. Τα μέτρα που εισήγαγε πρόσφατα η ιταλική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας περιλαμβάνουν την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για σκοπούς άρδευσης και την εντατικοποίηση μονάδων αφαλάτωσης για την παραγωγή πόσιμου νερού από θαλασσινό.
Στη Γαλλία, που βίωσε τον πιο ξηρό χειμώνα από το 1959, η ξηρασία χτυπά εδώ και μήνες κόκκινο σε αρκετές περιοχές, όπως τα Ανατολικά Πυρηναία που κηρύχθηκαν προ ημερών σε κατάσταση «κρίσης». Η κυβέρνηση Μακρόν ανακοίνωσε την «προοδευτική τιμολόγηση» του νερού ώστε η κατανάλωση πάνω από μια συγκεκριμένη ποσότητα, όπως στις πισίνες, θα χρεώνεται με υψηλότερες τιμές το κυβικό μέτρο.
Γιατί «τρελάθηκε» ο καιρός
Σύμφωνα με έρευνα της NASA που δημοσιεύτηκε την περασμένη Δευτέρα στο περιοδικό «Nature Water», οι ολοένα συχνότερες και εντονότερες ξηρασίες και πλημμύρες συνδέονται περισσότερο με την αύξηση των θερμοκρασιών παγκοσμίως παρά με φυσικά μεταβαλλόμενα καιρικά μοτίβα, όπως τα «Ελ Νίνιο» και «Λα Νίνια».
Εξετάζοντας δορυφορικά δεδομένα από το 2002 έως το 2021, οι επιστήμονες της NASA ανέλυσαν το μέγεθος, τη διάρκεια και τη σοβαρότητα των ακραίων φαινομένων που σχετίζονται με το νερό. Εντόπισαν 505 ακραία φαινόμενα βροχοπτώσεων (wet events) και 551 ακραία φαινόμενα ξηρασίας (dry events) στη διάρκεια αυτής της περιόδου, με το 70% να διαρκεί έξι μήνες ή λιγότερο και το 10% να διαρκεί για περισσότερο από έναν χρόνο. Αυτά τα ακραία φαινόμενα αυξήθηκαν σε ένταση και συχνότητα από το 2015 και έπειτα.
Οι 8 άγνωστες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Εντονότερες αναταράξεις
Τα μοτίβα κυκλοφορίας του αέρα γίνονται δυσκολότερα προβλέψιμα, το οποίο οδηγεί σε περισσότερες αναταράξεις στις πτήσεις. Ηδη οι τραυματισμοί επιβατών αποτελούν άνω του 65% των σοβαρών τραυματισμών στα αεροπλάνα.
Χειρότερο κρασί
Η κλιματική αλλαγή όχι μόνο θα μειώσει κατά 73% τις περιοχές κατάλληλες για αμπέλια ως το 2050, αλλά και όσα επιζήσουν θα βγάζουν γλυκύτερους καρπούς, ενώ το κρασί θα έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ, μειώνοντας τη γεύση και τα αρώματα.
Λιγότερος καφές
Οι περιοχές εξαιρετικά κατάλληλες για φυτείες καφέ ενδέχεται να μειωθούν κατά 50% ως το 2050 και μετρίως κατάλληλες κατά 31%-41%, ενώ ήδη καταγράφονται μειωμένες σοδειές λόγω ξηρασίας και παγετού.
Περισσότεροι κεραυνοί
Κεραυνοί χτυπούν τη Γη γύρω στις 8 εκατ. φορές την ημέρα, αλλά ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σημαντικά λόγω της υπερθέρμανσης. Κάθε 1 βαθμός αύξησης της θερμοκρασίας οδηγεί σε 12% αύξηση των κεραυνών και συνεπώς των πυρκαγιών και των ζημιών.
Μικρόσωμες κατσίκες
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες οδηγούν σε ελαφρύτερες κατσίκες, όπως εκείνες που ζουν στις Αλπεις και ζυγίζουν κατά μέσο όρο 25% λιγότερο απ’ όσο τη δεκαετία του 80. Χάνουν βάρος γιατί χρειάζονται λιγότερη σάρκα για να μένουν ζεστές.
Αλλαγή φύλου στα ερπετά
Το φύλο των εμβρύων των κροκοδείλων, ορισμένων ειδών σαύρας, των περισσότερων χελωνών και πολλών ψαριών επηρεάζεται από τη θερμοκρασία: όταν αυξάνεται, τα αβγά με αρσενικά χρωμοσώματα καταλήγουν θηλυκά.
Ηχηρότερα βατράχια
Ο βάτραχος κοκί του Πουέρτο Ρίκο έχει πάρει το όνομά του από το ηχηρό κόασμα του αρσενικού για να προσελκύσει ταίρι. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες έκαναν το κοκί μικρότερο, προσδίδοντας ακόμη υψηλότερο τόνο στο κόασμά του.
Εκρήξεις ηφαιστείων
Πολλοί παγετώνες καλύπτουν ενεργά ηφαίστεια. Καθώς αυτοί λιώνουν, η μείωση της πίεσης στην επιφάνεια της Γης μπορεί να αλλάξει την πορεία του μάγματος, οδηγώντας σε περισσότερες εκρήξεις.
