Πρόσφατες έρευνες του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια αποτελούν τον βασικότερο παραγωγό έρευνας στη χώρα μας. Το 80% περίπου της παραγόμενης έρευνας διεξάγεται σε αυτά. Σε αντίθεση με τα ερευνητικά ιδρύματα όπου διεξάγεται υψηλού επιπέδου έρευνα σε σαφώς μικρότερο ποσοστό απ’ ό,τι στα Πανεπιστήμια, τα ανώτατα ιδρύματα είναι επιφορτισμένα με δύο επιπλέον αλλά εξίσου σημαντικές αποστολές, την εκπαίδευση και την απόκτηση δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα φτάνουν περίπου στο 2% του ΑΕΠ, ποσοστό χαμηλό συγκρινόμενο με τον μέσο όρο των χωρών της Ενωσης. Τα τελευταία χρόνια η αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ παράλληλα με την αύξηση στη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους έδωσαν μία ώθηση στην έρευνα στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Επιπλέον, η χρηματοδότηση της Ελλάδας από ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ, ποσοστό 2,2% της συνολικής δαπάνης για έρευνα της ΕΕ.
Παρά τα όποια εμπόδια και τους περιορισμούς αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας επιδεικνύει σημαντική ερευνητική παρουσία σε διάφορους τομείς. Για παράδειγμα, κατατάσσεται στις πρώτες 30 χώρες παγκοσμίως στη βασική και εφαρμοσμένη Βιοϊατρική Ερευνα. Αυτό αποτυπώνεται συνεχώς στις διεθνείς κατατάξεις των Τμημάτων των Πανεπιστημίων μας αλλά και των μελών ΔΕΠ. Η Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών βρίσκεται ανάμεσα στην ελίτ των Οδοντιατρικών Σχολών παγκόσμια. Το ίδιο ισχύει για τα Τμήματα της Φυσικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής, Βιολογίας, Χημείας, Μαθηματικών, Πληροφορικής και την Ιατρική Σχολή.
Βέβαια υπάρχουν ερευνητικοί τομείς που υποχρηματοδοτούνται. Η βασική έρευνα στη Μοριακή Βιολογία ανήκει σε αυτούς, αν και αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην πρόοδο της έρευνας και της καινοτομίας.
Ενας άλλος σπουδαίος κλάδος επιστημών που τυγχάνει περιορισμένης χρηματοδότησης είναι ο κλάδος των ανθρωπιστικών επιστημών. Η μελέτη και έρευνα στην ιστορία, αρχαιολογία, ψυχολογία, φιλολογία, φιλοσοφία, θεολογία, ιστορία της τέχνης κ.λπ. είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τον ελληνικό πολιτισμό. Με ιστορική παράδοση παραγωγής επιστημονικών δεδομένων και αναλύσεων αλλά και επιστημονικού δυναμικού διεθνούς εμβέλειας, τα Πανεπιστημιακά Τμήματα των ανθρωπιστικών σπουδών της χώρας έχουν μεγαλουργήσει. Η ευχέρεια μελέτης και έρευνας άμεσα προσβάσιμων πηγών και πρωτογενούς υλικού για τη διεξαγωγή πρωτότυπου ερευνητικού έργου ειδικά στον τομέα σπουδής του ελληνικού πολιτισμού και των παγκόσμιων επιρροών του αποτελούν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα για τους έλληνες ερευνητές. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η χρηματοδότηση της έρευνας των επιστημών του ανθρώπου που συνιστά έρευνα του διαχρονικού ελληνισμού και μακροπρόθεσμη επιβίωση των νεοελληνικών σπουδών. Κάθε μελλοντική κρατική χρηματοδότηση θα πρέπει να στοχεύει στην ενίσχυση και στήριξή τους.
Ο κ. Γεράσιμος Σιάσος είναι πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Καρδιολογίας, Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείου «Σωτηρία».
