ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Άγγελος Σκορδάς
ΓΡΑΦΟΥΝ: Ηλιάνα Δανέζη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Γιώργος Μουρμούρης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
«Αν δεν αντιδράσουμε άμεσα, όλοι μαζί, οργανωμένα και δυναμικά, σε λίγα χρόνια θα χρειαζόμαστε πιστωτικές κάρτες για να πηγαίνουμε να κολυμπήσουμε στις παραλίες που γνωρίσαμε από παιδιά και το περιβάλλον γύρω από τους τόπους που αγαπήσαμε θα έχει περιφραχτεί και ιδιωτικοποιηθεί για πάντα» επισημαίνει, μεταξύ άλλων, σε ανοιχτή επιστολή του ο Σύνδεσμος Ιητών και ο πρόεδρός του Ανδρέας Ζαμάνος. Τα παραπάνω λόγια αποτυπώνουν τον συλλογικό φόβο για εκείνο που επίκειται και ταυτόχρονα την ανάγκη για δράση για αυτό που υφίσταται ήδη.
Οπως άλλωστε τονίζει μιλώντας στο «Βήμα», Σταύρος Στέλλας, μέλος της Κίνησης Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες, «οι ανάγκες δημιουργούν τα κινήματα». Ετσι άνθρωποι διαφορετικών κοινωνικών τάξεων, πολιτικής αυτοτοποθέτησης και ηλικίας από κάθε γωνιά της Ελλάδας που διαπίστωσαν εξόφθαλμες παραβάσεις αποφάσισαν να δράσουν συγκροτώντας ένα αυθόρμητο και μαζικό κίνημα.
«Το Βήμα» συνομιλεί με τα μέλη των κατά τόπους πρωτοβουλιών για ελεύθερες παραλίες σε μία προσπάθεια να αποσαφηνίσει τι συσπειρώνει, γιγαντώνει και εν τέλει δίνει νόημα ύπαρξης σε ένα τέτοιο κίνημα με σημαντικές επιτυχίες στην επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου (εν προκειμένω μέσω του ξηλώματος παράνομων ομπρελών στις ακτές) αλλά και στη λογοδοσία των παραβατών επιχειρηματιών ή στην επιβολή τσουχτερών προστίμων. Οπως λένε, μέσα από συλλογικές δράσεις διεκδικούν το δικαίωμα της παρουσίας τους σε ελεύθερες ακτές και την ορατότητά τους από τους ιδιοκτήτες των beach bars, τους εκπροσώπους του νόμου και της πολιτείας, τους ίδιους τους συμπολίτες τους.
Η αλλοίωση του τοπίου
Πέραν της καταχρηστικής στέρησης δημόσιου χώρου, τα μέλη των κινημάτων αυτών – που έχουν απλωθεί από την Κρήτη ως τη Χαλκιδική και από την Κέρκυρα ως τα Δωδεκάνησα – προτάσσουν ως αφορμή για δράση την αλλοίωση του φυσικού τοπίου και την περιβαλλοντική επιβάρυνση από την αλόγιστη εκμετάλλευση. «Οι Κολυμπήθρες της Πάρου είναι ένα γεωλογικό μνημείο απείρου κάλλους. Εκεί ο γρανίτης αποσαθρώθηκε από τον άνεμο, το νερό της θάλασσας και τα χαλίκια, με αποτέλεσμα αυτούς τους μοναδικούς σχηματισμούς. Εδώ και κάποια χρόνια σε αυτό το σημείο δεν χωρούσε να πέσει… καρφίτσα, με αποτέλεσμα το φυσικό τοπίο να αλλοιώνεται και εν τέλει να χάνεται. Και φυσικά δεν τιμωρήθηκε κανείς γι’ αυτό» περιγράφει ο Χρίστος Γεωργούσης, εκ των πρωτοστατών του κινήματος για τις ελεύθερες παραλίες στο νησί.
Ο Δαμιανός Γαβαλάς, επίσης δραστήριο μέλος του κινήματος, αποτιμώντας την περιβαλλοντική καταστροφή στη Νάξο, εξηγεί: «Οι αμμοθίνες, σημεία όπου η φύση οργανώνει τον εαυτό της εντός ενός πολύ ευαίσθητου οικοσυστήματος, έχουν δεχτεί βίαιη επέμβαση σε διάφορα νησιά. Στη Νάξο συγκεκριμένα κάποιοι επιχειρηματίες θεώρησαν ότι έχουν το δικαίωμα να τις ισοπεδώσουν είτε γιατί τους «έκοβαν τη θέα», είτε για να δημιουργήσουν χώρους… πάρκινγκ, ομπρελών ή τραπεζοκαθισμάτων. Η ζημιά είναι τεράστια και ανεπανόρθωτη». Μάλιστα, ενώ γράφονται αυτές οι γραμμές, τρεις υπεύθυνοι επιχειρήσεων από τη Νάξο – σε Αγία Αννα, Αγιο Αρσένιο και Αγιο Προκόπιο – οδηγήθηκαν στο αυτόφωρο καθώς ομπρέλες και καθίσματα που είχαν εγκατασταθεί παράνομα και απομακρύνθηκαν, επανατοποθετήθηκαν μετά την αποχώρηση των ελεγκτών της Κτηματικής Υπηρεσίας του υπουργείου Οικονομικών από το νησί.
Ομπρέλες αντί για σχίνους
«Στην παραλία του Γαλησσά έχουν εκριζωθεί καλαμιές και σχίνοι και ως διά μαγείας στη θέση αυτής της πολύς σπάνιας βλάστησης «φύονται» ομπρέλες και ξαπλώστρες» λέει από την πλευρά του ο Ιάσων Μίχος, πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου, που τα τελευταία τρία χρόνια έχει αναλάβει δράση και στη διεκδίκηση ελεύθερων παραλιών.
Τέλος, ο Ιάκωβος Γρύλλης, μέλος της «Ομπρέλας», του Δικτύου για την Προάσπιση του Δημόσιου Χώρου στη Ρόδο, δίνει και αυτός ένα παράδειγμα βίαιης παρέμβασης στο περιβάλλον από το «Νησί των Ιπποτών»: «Στο λιμανάκι του Αγίου Παύλου, που βρίσκεται στους πρόποδες της Ακρόπολης της Λίνδου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου έχει εκδώσει έξι διαφορετικά σήματα διακοπής εργασιών μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια για παράνομες εργασίες, όπως καταστροφή βράχων με δυναμίτη για κατασκευή πλατωμάτων, κατασκευή τοιχίων, κατασκευή ξύλινης προβλήτας μέσα στη θάλασσα. Ο αριθμός των σημάτων είναι ενδεικτικός τού πώς κάποιοι συντοπίτες μας αντιλαμβάνονται την ανάπτυξη».
Πώς, όμως, φτάσαμε στο σημείο οι πολίτες να πρέπει να αναλάβουν δράση σε ένα πεδίο που υπό φυσιολογικές συνθήκες καλύπτει η πολιτεία; «Η απληστία δεν έχει όρια. Οσο την αφήνεις ανεξέλεγκτη βρίσκει τους τρόπους – ολοένα και πιο άγριους – για την αύξηση κέρδους» υποστηρίζει ο Δαμιανός Γαβαλάς, ενώ μέλη του Κινήματος «Save the Beaches of Athens – Σώζουμε τον Αιγιαλό της Αττικής» συμπληρώνουν «ότι είναι αδιανόητο κάποιοι να έχουν το ελεύθερο να απαγορεύουν σε πολίτες την πρόσβαση στην ακτή ή να διενεργούν face control – όπως συμβαίνει κατά κανόνα στην αθηναϊκή Ριβιέρα – για την είσοδό τους».
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος, ο Ιάκωβος Γρύλλης επισημαίνει ότι τα μέλη του Δικτύου για τη Προάσπιση του Δημόσιου Χώρου στη Ρόδο αρνούνται να γίνουν ξένοι στον ίδιο τους τον τόπο. «Οι πολίτες της Ρόδου θα συνεχίσουν τον αγώνα τους για την προάσπιση του δημόσιου χώρου» υπογραμμίζει, κάνοντας λόγο για οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα που αντιτάσσονται στην τήρηση του νόμου, εκχωρώντας δικαιώματα στους ιδιώτες τα οποία δεν τους αναλογούν και από τα οποία δεν προτίθενται να αποσυρθούν.
Και πλατφόρμα για τις παρανομίες
Οι πολίτες ενώθηκαν, μελέτησαν τον νόμο, διαπίστωσαν τις παραβάσεις και απέστειλαν επίσημες επιστολές σε δημόσιους φορείς. Οταν οι εκκλήσεις τους για το αυτονόητο – την τήρηση της νομιμότητας – δεν εισακούστηκαν συντόνισαν δράσεις κινηματικές, θεσμικές και πρακτικές. Ενα από τα γεννήματα αυτής της ζύμωσης ήταν η δημιουργία της διαδικτυακής πλατφόρμας Digital Paros, στην οποία, μεταξύ άλλων, τα μέλη της Κίνησης Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες καταγράφουν σε χάρτη τις νόμιμα παραχωρημένες παραλιακές εκτάσεις. Από τη Χαλκιδική τα μέλη της αντίστοιχης κίνησης έχουν επίσης δημιουργήσει διαδραστικό χάρτη πάνω στον οποίο επισημαίνονται οι παραλίες που έχουν καταγραφεί παρανομίες.
Οι πολίτες ξεπερνούν τον φόβο
Οσον αφορά τις δράσεις τους στο πεδίο, τα μέλη του κινήματος ξεκαθαρίζουν ότι σκοπεύουν να τις εντείνουν. «Την Τετάρτη έγινε η πρώτη συγκέντρωση πολιτών με μαζική συμμετοχή, ενώ για την Κυριακή 13/8 προγραμματίζεται η πρώτη παρέμβαση σε παραλία» λένε από τη Ρόδο, ενώ και στη Χαλκιδική το Σαββατοκύριακο αναμένεται… θερμό. «Ο κόσμος ξεπερνάει τον φόβο. Κάποιοι ένιωθαν ότι έχουν ηττηθεί πριν καν προσπαθήσουν. Κάποιοι, όμως, σηκώθηκαν από τον καναπέ» υπογραμμίζει ο Δαμιανός Γαβαλάς από τη Νάξο, με τον Σταύρο Στέλλα από τη γειτονική – και πρωτοπόρα στην οργάνωση του κινήματος – Πάρο να συμπληρώνει πως «όποιος θέλει να διεκδικήσει λύσεις πρέπει αναγκαστικά να βγει στον δρόμο».
Εξάλλου, όπως αμφότεροι καταλήγουν, οι συλλήψεις υπεύθυνων-ιδιοκτητών καταστημάτων για παραβάσεις σε Κυκλάδες και Ιόνιο είναι μία μικρή δικαίωση για τους «κινηματίες». «Ας αγωνιστούμε και εμείς ώστε να παραδώσουμε ελεύθερο στους απογόνους μας αυτό τον θησαυρό που κληρονομήσαμε» καταλήγει ο Ανδρέας Ζαμάνος από την Ιο.
