Ο πολιτικός κόσμος στην Ελλάδα δεν φαίνεται να έχει ξεκάθαρη θέση για τα θέματα υποβοηθούμενης αυτοκτονίας ή ευθανασίας, που συζητούνται αυτή την περίοδο έντονα σε άλλες χώρες του κόσμου. Με δεδομένες μάλιστα τις προηγούμενες αντιθέσεις σε νομοσχέδια που δίχασαν τη χώρα και δημιούργησαν αιχμές και συζητήσεις μηνών, μάλλον δεν θέλει και να έχει.
Ωστόσο, όπως συνήθως συμβαίνει, οι εξελίξεις τρέχουν, η κοινωνική και πολιτική ατζέντα των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών ανατρέπεται, οι κοινωνίες μας αλλάζουν και η «νέα εποχή» φτάνει τελικά αργά ή γρήγορα και στις δικές μας νομοθετικές «πύλες». Θα μπορούσε να ανοίξει η συζήτηση για το θέμα και στη χώρα μας; Υπάρχουν σκέψεις ή προτάσεις για το θέμα; Τι λένε επίσημα σήμερα τα πολιτικά κόμματα της χώρας μας;
Οπως φανερώνει το ρεπορτάζ, τα περισσότερα πολιτικά κόμματα θεωρούν ότι η συζήτηση για το θέμα της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας είναι πρώιμη, ενώ αναγνωρίζουν ότι είναι ένα θέμα πολύπλευρο και δύσκολο που ενδεχομένως να διχάσει μεγάλη μερίδα της κοινωνίας. Στις τοποθετήσεις και την κρίση τους εκτιμούν βέβαια και τη μεγάλη επιρροή της Εκκλησίας, με νωπές ακόμη στη μνήμη τις έντονες αντιπαραθέσεις την περίοδο της ψήφισης του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο.
Από την άλλη πλευρά, η αναζήτηση προτάσεων στον νομικό κόσμο της χώρας σχετικά με το θέμα της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας ή ευθανασίας, βρίσκει πιο ώριμους τους εκπροσώπους του στην έκφραση απόψεων και στη διατύπωση όλων εκείνων των προϋποθέσεων που θα ακύρωναν πιθανώς όλους τους κινδύνους εάν προχωρούσαμε με μια πιο αναλυτική συζήτηση περί αλλαγής των συνταγματικών προβλέψεων για το θέμα. Επί του παρόντος ωστόσο, οι απόψεις που εκφράζονται είναι συγκρατημένες και προσεκτικές.
Οι απόψεις των βουλευτών
Η γραμματέας της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ και βουλευτής Δυτικής Αθήνας Μαρία Συρεγγέλα δήλωσε: «Η ταινία «The Room Next Door» του Πέδρο Αλμοδόβαρ θίγει με ευαισθησία και τόλμη το ζήτημα της ευθανασίας, ανοίγοντας έναν ευρύτερο διάλογο για τις ηθικές, κοινωνικές και νομικές διαστάσεις της, δεδομένου ότι στην Ελλάδα η νομοθεσία δεν την επιτρέπει. Ως πολιτικός, παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις συζητήσεις γύρω από τόσο σημαντικά θέματα και αναγνωρίζω ότι η τέχνη έχει τη δύναμη να εμπνέει ουσιαστικό διάλογο, βοηθώντας μας να εξετάζουμε ευαίσθητα ζητήματα με ψυχραιμία και σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες».
Ο βουλευτής Ιωαννίνων, αναπληρωτής γραμματέας της ΚΟ και τομεάρχης Υγείας του ΠαΣοΚ Γιάννης Τσίμαρης αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα του θέματος. Οπως εξηγεί στο «Βήμα», το θέμα αυτό δεν έχει ανοίξει διότι «είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα το οποίο άπτεται θεμελιωδών θεμάτων της νομοθεσίας και της βιοηθικής».
Κατά την προσέγγιση του βουλευτή της «Νίκης» Νικόλαου Βρεττού, πρόκειται «για ένα θέμα βιοηθικής, και μάλιστα στον πυρήνα του». Η ανακούφιση είναι μια σημαντική δίοδος σωτηρίας, όμως «η Πολιτεία πρέπει να παρέχει κάθε βοήθεια στους πολίτες ώστε να μη νιώθουν ότι δημιουργούν πρόβλημα στον περίγυρό τους και πρέπει να υπάρχει το δικαίωμα της Πολιτείας να προστατεύει κάθε προσωπική επιλογή από την περίπτωση λάθους ή ακόμα και από την αυτοκαταστροφή». «Η «Νίκη»», τονίζει, «είναι υπέρ της ζωής του αγέννητου παιδιού, άρα είναι και άνευ αστερίσκου στην προστασία της ανθρώπινης ζωής».
Ο βουλευτής και εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Αριστεράς Νάσος Ηλιόπουλος θεωρεί ότι «έχουμε μπροστά μας ένα ζήτημα που απαιτεί ιδιαίτερη μελέτη. Θα πρέπει αυτονόητα να εξεταστούν οι νομικές και ηθικές παράμετροι για το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να μη ζει σε μια ζωή ανυπόφορη. Ταυτόχρονα απαιτείται αναλυτική συζήτηση για τους πιθανούς όρους και τις διαδικασίες ελέγχου. Να επικεντρωθούμε όμως στην παραδοχή ότι ο σεβασμός στον άνθρωπο ηθικά είναι ο ίδιος σεβασμός απέναντι στην αδιαπραγμάτευτη βούλησή του να αποφύγει ένα τέλος απαλλαγμένο από αφόρητους πόνους, εξαιτίας των οποίων η τελευταία γεύση από τη ζωή θα είναι η αναξιοπρέπεια».
Η θέση της Εκκλησίας
Δεν είναι βέβαια λίγοι οι πολιτικοί που σκέφτονται και την αντίδραση της Εκκλησίας σε όσα θα πουν, εκφράζοντας την αγωνία τους για την επιρροή που έχουν στις περιφέρειές τους. Μάλιστα, υπενθυμίζουν ότι αρκετοί βουλευτές που ψήφισαν το νομοσχέδιο που αφορούσε την ισότητα στον γάμο σχεδόν αφορίστηκαν από την Εκκλησία, ενώ υπήρξαν και άνθρωποι που επιτέθηκαν και λεκτικά στους βουλευτές σε ιερούς χώρους.
Η θέση της Εκκλησίας πάντως είναι ξεκάθαρα αντίθετη και έχει εκφραστεί ήδη από τον Δεκέμβριο του 2020. Τότε, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας σε μία ανακοίνωσή της ανέφερε ότι η ευθανασία είναι ουσιαστικά υποβοηθούμενη αυτοκτονία. «Η ζωή είναι δώρο Θεού. Οι δοκιμασίες της ζωής και ο πόνος αποτελούν ένα ιερό μυστήριο. Οι άνθρωποι μέσα από τις ασθένειες και τον πόνο μπορούν να αναζητήσουν τον Θεό».
Σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία, ο Θεός είναι αυτοζωή, είναι ο χορηγός της ζωής και αυτός μόνο έχει το δικαίωμα να αφαιρέσει τη ζωή ενός ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να τερματίζει τη ζωή του ή να ζητάει τον τερματισμό της από άλλον. Ο Θεός είναι κύριος της ζωής και του θανάτου. Η ευθανασία, η αυτοκτονία, όπως και η ανθρωποκτονία αποτελούν άρνηση της κυριαρχίας του Θεού και του σχεδίου της αγάπης Του.
Τι λέει η νομοθεσία
Σε κάθε περίπτωση, στην Ελλάδα απαγορεύεται οποιοδήποτε είδος ευθανασίας. Συγκεκριμένα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί η ενεργητική ευθανασία (από τρίτο) διότι σύμφωνα με το Αρθρο 300 / Κεφάλαιο 15 του Ποινικού Κώδικα – το οποίο αναφέρει π.χ. την περίπτωση που κάποιος γιατρός θα έδινε τέλος στη ζωή ενός ασθενή από οίκτο ή/και απαίτηση του ασθενή – τιμωρείται με φυλάκιση από 1 μήνα έως 5 χρόνια. Απαγορεύεται η παθητική ευθανασία (διακοπή παράτασης της ζωής), καθώς σύμφωνα με το άρθρο 299 / Κεφάλαιο 15 του Ποινικού Κώδικα θεωρείται ανθρωποκτονία με δόλο και τιμωρείται με κάθειρξη ή ισόβια κάθειρξη. Απαγορεύεται και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία, επειδή όποιος κατασκευάζει και παρέχει σε κάποιον μια μηχανή ευθανασίας (ή άλλη σχετική συσκευή) τον βοηθά να τερματίσει τη ζωή του και συνεπώς τιμωρείται για αυτό με φυλάκιση για συμμετοχή σε αυτοκτονία σύμφωνα με τον νόμο 301 / Κεφάλαιο 15 του Ποινικού Κώδικα.
