Γυναίκες στις φυλακές: «Είμαι εδώ ήδη 10 χρόνια»

Συγκρίνοντας δύο εποχές, της δεκαετίας του ’70 και του ’80 και τη σύγχρονη, με επιτόπια έρευνα στην Ελλάδα και στη Γαλλία, το βιβλίο της δημοσιογράφου Εύας Νικολαΐδου δίνει μια εκ των έσω εικόνα των γυναικείων φυλακών, των αρχών και του προσωπικού, των έγκλειστων και της ζωής τους.

Στο απόσπασμα που ακολουθεί τρεις γυναίκες μιλούν για την εμπειρία τους στις σημερινές ελληνικές φυλακές.

Μαρία Ξ.

Γιατί έχετε καταδικαστεί;

Μαρία Ξ.: Για συνέργεια σε ληστεία μετά φόνου. Ο άνδρας μου γύρισε, αφότου είχε μπει σε ένα σπίτι για ληστεία. Δεν ήξερε ότι ήταν κάποιος μέσα. Ο ιδιοκτήτης προσπάθησε να τους σταματήσει και πάνω στη συμπλοκή τον σκότωσε άθελά του. Εγώ τον κατήγγειλα. Η ποινή είναι ισόβια και 15 χρόνια. Είμαι ήδη εδώ 10 χρόνια και μου μένουν άλλα 9.

[…]

Πώς ένιωσες όταν καταδικάστηκες;

Μαρία Ξ.: Κόντεψα να πεθάνω, γιατί το παιδί μου ήταν μικρό. Μιλούσαμε στο τηλέφωνο και μου έλεγε: «Γιατί με άφησες, μαμά; Εκανα κάτι;».

Κι όταν πρωτομπήκες στη φυλακή;

Μαρία Ξ.: Πίστευα ότι με πάνε να με κρεμάσουν. Κι ακόμα έτσι νιώθω. Ανατρέπεται η ζωή σου. Είπα δεν θα ξαναδώ το παιδί μου και δεν το ξαναείδα. Μόνο τηλέφωνο και Skype. Μία φορά τον μήνα επιτρέπεται η διαδικτυακή επικοινωνία.

Πώς είναι η λειτουργία και οι συνθήκες της φυλακής;

Μαρία Ξ.: Είμαι ευχαριστημένη από τις συνθήκες στη φυλακή. Δουλεύω στην αποθήκη ιματισμού 8:15-12:00 και 15:00-18:00. Εκτός από τα Σαββατοκύριακα, που είμαστε μέσα και δουλεύουν μόνο συγκεκριμένα πόστα, όπως η κουζίνα. Η φυλακή κλείνει 12:30-15:00. Εδώ δεν έχουμε κελιά, παρά μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις, έχουμε θαλάμους. Κάνουμε παρέες. Η καθεμία έχει τη φίλη της για να μοιραστεί κάτι πιο προσωπικό. Κάθε πτέρυγα έχει τη βιβλιοθήκη της, εγώ τελείωσα το σχολείο εδώ. Εκτιμώ την τυπικότητα της φυλακής, γιατί έτσι προστατευόμαστε κι εμείς.

Είστε ικανοποιημένη, δηλαδή;

Μαρία Ξ.: Από τις συνθήκες είμαι ικανοποιημένη, από τους νόμους δεν είμαι. Δεν είναι το σπίτι μου εδώ για να είμαι χαρούμενη. Με τρώει το σαράκι για το παιδί μου. Δεν έχω προλάβει να πάρω άδεια, μόλις έφτασα τα 8 χρόνια (που ήταν αρχικά το όριο), πήγε στα 10, όταν φτάνω στα 10, θα πάει στα 12. Η άδεια είναι μια χαραμάδα ελπίδας. Να κάτσω με το παιδί μου μια ολόκληρη μέρα, μια ολόκληρη νύχτα. Από τις γυναίκες δεν έχει ακουστεί να κάνουν κάτι μόλις βγαίνουν, δεν καταλαβαίνω γιατί το κάνει αυτό το Υπουργείο.

[…]

Ανούσκα Ν.

Είναι 18 χρόνια που ζω στην Ελλάδα, είμαι από τη Γεωργία. Βρέθηκα πριν από 17 μήνες εδώ μέσα για λαθρομετανάστες. Με έχουν βάλει σαν συνεργό σε μια εγκληματική οργάνωση και περιμένω 17 μήνες να γίνει το δικαστήριο.

Πώς έγινε η παρεξήγηση;

Ανούσκα Ν.: Εμείς είχαμε γεωργιανό καφέ-ρεστοράν στη Θεσσαλονίκη. Ερχονταν πολλοί άνθρωποι και είχα βοηθήσει πολλούς Γεωργιανούς για διάφορα πράγματα, για καλό, εννοείται. Βρέθηκαν δύο άνθρωποι μέσα στη φυλακή μαζί και είχαν δώσει τον αριθμό του μαγαζιού. Με κάλεσαν δικηγόροι ότι θέλουν κάτι χαρτιά, άμα έχω επικοινωνία με τους συγγενείς τους κ.λπ. κι έτσι βρέθηκα μπλεγμένη. Είχα βοηθήσει πολλούς ανθρώπους που δεν ήξεραν τη γλώσσα. Αυτοί έκαναν μεταφορά με αυτοκίνητο. Βρέθηκαν στη φυλακή πριν από 3 χρόνια κι εμένα με πιάσανε τώρα. Ανήκαν σε μια εγκληματική οργάνωση που την παρακολουθούσαν. Εγώ δεν έχω σχέση με κανέναν. Με παρακολούθησαν κι εμένα, γιατί κάποιος είπε κάτι για το όνομά μου.

Είσαι παντρεμένη. Ο άντρας σου δεν είναι μπλεγμένος;

Ανούσκα Ν.: Ναι, έχω δυο παιδιά, 15 και 16 ετών. Οχι, σε αυτό δεν είναι μπλεγμένος. Είναι στη Θεσσαλονίκη.

Κρατάει το μαγαζί.

Ανούσκα Ν.: Το κλείσαμε δυστυχώς.

Ερχονται τα παιδιά σου;

Ανούσκα Ν.: Οχι, γιατί είναι μακριά. Τα κρατάει η πεθερά μου και αυτή δεν μπορεί να έρχεται συνέχεια.

Δικαστήριο έγινε;

Ανούσκα Ν.: Οχι. Είναι ένα μήνυμα που θέλω να στείλω έξω και, δυστυχώς, είναι από τα πράγματα που γίνονται εδώ μέσα. Ολες οι κρατούμενες περιμένουμε μέχρι 18 μήνες για να γίνει το δικαστήριο. Αυτό είναι πάρα πολύ σκληρό. Είμαι εδώ 17 μήνες και δεν ξέρω τι θα γίνει. Πολλές κοπέλες έκατσαν πάρα πολλούς μήνες και βγήκαν αθώες. Οπως έχω μάθει, σε κάποιες χώρες είναι μέχρι 9 μήνες, σε άλλες μέχρι 3…

Πώς περνάνε εδώ οι ώρες σου; Σε δυσκολεύει η γλώσσα;

Ανούσκα Ν.: Διαβάζω και γράφω. Δεν έχω πάει σε ελληνικό σχολείο. Εχω τελειώσει το πρώτο πανεπιστήμιο της Γεωργίας. Είμαι Χημικός.

Είσαι ευχαριστημένη από τις συνθήκες;

Ανούσκα Ν.: Είναι διαφορετικά. Στο ίδιο σπίτι μεγαλώνουμε και γινόμαστε διαφορετικοί άνθρωποι. Ανάλογα… Μπορεί να είμαστε 7-8 άτομα στον θάλαμο. Και στην οικογένεια μπορείς να μαλώσεις και να έχεις χίλια προβλήματα. Οχι εδώ που είναι ολόκληρη φυλακή με διαφορετικούς ανθρώπους! Για μένα ήταν σοκ. Δεν μπορούσα να φάω, γιατί βρέθηκα κατευθείαν σε τέτοια κατάσταση, που δεν είχα δει έξω. Είναι δύσκολο να είσαι με ανθρώπους που έχουν κάνει πράγματα που εσύ δεν έχεις κάνει ποτέ. Πρέπει να συνηθίσεις.

Τι σκέφτεσαι να κάνεις όταν αποφυλακιστείς; Θα γυρίσεις πίσω;

Ανούσκα Ν.: Δεν σκέφτομαι τίποτα. Θα γυρίσω στα παιδιά μου μόνο. Δεν θα γυρίσω στη Γεωργία. Τα παιδιά μου εδώ γεννήθηκαν, εδώ τελειώνουν λύκειο. Πρέπει να σπουδάσουν. Εχουμε πολλά μπροστά. Θα ασχοληθώ πάλι να ανοίξω κάτι δικό μου.

[…]

Χρυσούλα Π.

Με τι ασχολείσαι στη φυλακή;

Χρυσούλα Π.: Είμαι στο Αγροτικό Τμήμα. Σπουδάζω στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Ιστορία της Ελλάδας. Είμαι στο πρόγραμμα με τα σκυλάκια. Το χρηματοδοτεί η Εριέττα Λάτση. Εκπαιδεύουμε σκύλους και παίρνουμε πιστοποιητικό εκπαιδευτή. Τα ζώα είναι τα μόνα πλάσματα που μπορούν να σου δώσουν αγάπη και σεβασμό. Το πρόγραμμα με έκανε να βλέπω και μια άλλη πλευρά της ζωής που ίσως δεν την είχα καταλάβει. Μέσα από την εκπαίδευση μαθαίνεις την υπομονή. Με βοήθησε με τη διαχείριση θυμού. Βάζει ο Δούκας (ο σκύλος) το κεφάλι του στα πόδια μου, με κοιτάζει και είναι σαν να μου λέει: «Εδώ είμαι, ηρέμησε». Αυτό που δεν μπορείς στην παρούσα φάση να δώσεις στο παιδί σου, βρίσκεις τη «λύση» και το δίνεις στο ζωάκι. Μπορεί να δημιουργηθούν φιλίες εδώ, αρκεί να προσέξεις.

Οταν αποφυλακιστείς, πώς θα οργανώσεις τη ζωή σου;

Χρυσούλα Π.: Θέλω να χορτάσω τα παιδιά και την ελευθερία μου. Δεν θέλω να ξαναδημιουργήσω σχέση εξάρτησης. Δεν μπορώ να έχω στο τηλέφωνο «πού είσαι»; Θέλω να ζήσω την ελευθερία μου. Να έχω τα παιδιά μου στο σπίτι, να φτιάξω πρωινό, να τα φροντίσω, να κάνουν τις δουλειές τους. Να τα «μαζέψω».

Εύα Νικολαΐδου: «Φυλακές. Γυναίκες πίσω από τα σίδερα. Χθες και σήμερα», Εκδόσεις Κάκτος, 2024, σελ. 272, τιμή 16,60 ευρώ. Το βιβλίο κυκλοφορεί την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου.