Με το ΕΣΥ να διανύει μια κομβική περίοδο αλλαγών (όπως τα απογευματινά χειρουργεία και η μεταρρύθμιση που θα δίνει δυνατότητα άσκησης ιδιωτικού έργου από τους γιατρούς στα δημόσια νοσοκομεία), οι απόφοιτοι των Ιατρικών Σχολών της χώρας φαίνεται να παρακολουθούν τις εξελίξεις με προβληματισμό και δυσπιστία. Μοιραία, το κύμα φυγής στο εξωτερικό δείχνει να συνεχίζεται ακατάπαυστο, με τους νέους επιστήμονες να ψάχνουν καλύτερες ευκαιρίες εκπαίδευσης και ανέλιξης, ενόσω το σύστημα εντός των συνόρων δεν ενισχύεται ουσιαστικά.
Η κουβέντα του «Βήματος» με τον απόφοιτο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Τηλέμαχο Κουτουράτσα – αποφοίτησε πρώτος πριν από δύο χρόνια – προγραμματίστηκε μία ημέρα πριν δώσει εξετάσεις ώστε να λάβει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στις ΗΠΑ. Στόχος του, όπως λέει, είναι να ακολουθήσει το σχέδιό του και σύντομα να βγάλει εισιτήριο για Αμερική. Υπάρχει όμως και το εφεδρικό σχέδιο: να ξεκινήσει ειδικότητα στην Αθήνα. Η προοπτική όμως φαίνεται ότι δεν τον δελεάζει καθόλου.
Ανυπαρξία εκπαίδευσης
«Το βασικό θέμα που με απασχολεί είναι η ανυπαρξία εκπαίδευσης» λέει ο ίδιος. «Δεν ασχολούμαστε με την Ιατρική, με τον ασθενή. Αναλωνόμαστε σε αιμοληψίες, γραφειοκρατική δουλειά, κάλυψη κενών… Ιδίως στις μη πανεπιστημιακές κλινικές, το πρόγραμμα εκπαίδευσης καταστρατηγείται λόγω κυρίως των ελλείψεων. Οι ειδικευόμενοι καλούνται να εφημερεύουν κάθε δύο ή τρεις ημέρες. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις όμως δεν μας δίνεται η δυνατότητα να γίνουμε καλύτεροι».
Ο δρόμος του, όπως τον έχει χαράξει στην ιατρική επιστήμη, είναι η Γενική Χειρουργική. Αναγνωρίζει πως στις ΗΠΑ οι συνθήκες δεν θα είναι εύκολες. Ο ανταγωνισμός είναι έντονος, το burn-out στο προσωπικό αποτελεί πραγματικότητα. «Στο εξωτερικό όμως τουλάχιστον μαθαίνουμε. Εκπαιδευόμαστε αποκλειστικά πάνω στο πεδίο που έχουμε επιλέξει. Εδώ κάθε ημέρα είναι μία απογοήτευση, ένα ακόμη 24ωρο δυσκολιών» συνεχίζει χαρακτηριστικά.
Οση ώρα μιλάει ο κ. Κουτουράτσας, επαναλαμβάνει συνεχώς πως οι «συνθήκες πολέμου» που επικρατούν στο ΕΣΥ δεν επιτρέπουν στον γιατρό να συνάπτει ουσιαστική σχέση με τον ασθενή. «Οι συνθήκες είναι δύσκολές. Βλέπουμε γιατρούς να απευθύνονται στους ασθενείς μιλώντας τους στον ενικό. Είναι συχνά οξύθυμοι, σύντομοι. Δεν τους αδικώ. Το σύστημα δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο. Δεν θέλω όμως να ασκώ Ιατρική κάνοντας αναγκαστικά εκπτώσεις στο ανθρωπιστικό κομμάτι. Θέλω να εργάζομαι σε ένα σύστημα στο οποίο θα είμαι σύμμαχος με τον ασθενή».
Ουρές για ειδικότητα
Επειτα είναι και οι πολύχρονες αναμονές για ειδικότητες αιχμής, που κάνουν την Ελλάδα ακόμη πιο αφιλόξενη για τους αποφοίτους των Ιατρικών Σχολών. Μάλιστα ο κ. Κουτουράτσας προβλέπει πως «τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, εκτός και σύντομα εντός συνόρων, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω πληθωρισμό γιατρών μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο τις λίστες αναμονής για ειδικότητα. Για εμένα είναι και αυτός ένας λόγος να φύγω στο εξωτερικό. Ισως ήταν το τελειωτικό χτύπημα μετά από τόσα χρόνια διαβάσματος… για να εισαχθώ και να αποφοιτήσω σε ένα από τα καταξιωμένα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας μας».
Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως από το 2013 ως το 2023 έχουν αναζητήσει καλύτερο εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον συνολικά 12.550 άτομα, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ), που σημειωτέον είναι ο μεγαλύτερος της χώρας. Οπως δε προκύπτει από τα ίδια δεδομένα, τα συστήματα υγείας που φαίνεται να δελεάζουν τους περισσότερους γιατρούς που μεταναστεύουν σε συστήματα της αλλοδαπής είναι το γερμανικό και το γαλλικό. Αντίστοιχα, αυξάνεται ο αριθμός των ελλήνων γιατρών που βγάζουν εισιτήριο για Κύπρο και Ελβετία, όπου οι συνθήκες εργασίας αλλά και οι απολαβές είναι ασύγκριτες.
Και εκείνοι που θέλουν να μείνουν
Ο Γιάννης Καπετάνιος, ο οποίος επίσης αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Αθηνών πριν από δύο χρόνια, ανήκει πάντως σε εκείνους που επιθυμούσαν να μείνουν στη χώρα. Βλέπει όμως μέρα με τη μέρα τα όνειρά του να ματαιώνονται. Οπως εξηγεί, πάσχει από ένα αυτοάνοσο νόσημα, γεγονός που θα του έδινε τη δυνατότητα να μπει ως υπεράριθμος ειδικευόμενος για λόγους υγείας στο νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς», με στόχο να λάβει ειδικότητα στην Οφθαλμολογία. Περιγράφει όμως, πως εξαιτίας «νομικού κενού και τυπολατρίας» επί ενάμιση χρόνο βρίσκεται καθηλωμένος στην απραξία, καθώς η υπόθεσή του εκκρεμεί και έχει πλέον λάβει την οδό της δικαιοσύνης. Σημειώνεται, δε, πως για την ίδια πάθηση έχει λάβει πιστοποιητικό αναπηρίας (67%), με αποτέλεσμα να απαλλαχθεί από την υπηρεσία υπαίθρου.
Τα όσα συμβαίνουν ο ίδιος τα χαρακτηρίζει «θρίλερ», γιατί δεν μπορεί να προγραμματίσει τη ζωή του. Γι’ αυτό και επεξεργάζεται το «plan B». «Εχω ήδη κάνει αναγνώριση του διπλώματος στην Ελβετία και τώρα κάνω εντατικά μαθήματα γλωσσομάθειας. Παράλληλα, περνάω από συνεντεύξεις στο εξωτερικό, ώστε να αξιολογήσω τις επιλογές μου». Παρ’ όλα αυτά, το να λάβει ειδικότητα σε κάποιο νοσοκομείο της αλλοδαπής δεν ήταν η πρώτη του επιλογή. Θα έφευγε αργότερα για εξειδίκευση, λέει. «Πάντως, θα γυρίσω στην Ελλάδα. Αυτό το δηλώνω με όλη μου την ψυχή» προσθέτει. Αποφεύγει όμως να κάνει άλλα σχέδια, καθώς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι το ΕΣΥ μετά από δέκα χρόνια. «Η ειδικότητα που έχω επιλέξει μού προσφέρει έναν μεγάλο βαθμό ελευθερίας – μπορώ να υπηρετήσω στον δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, να κάνω χειρουργεία ή μη, να συμμετέχω σε ερευνητικές δραστηριότητες».
