Μία από τις εφετινές μεγάλες κακοκαιρίες που χτύπησαν τις δυτικές ακτές της Βρετανίας με ιδιαίτερη σφοδρότητα έχει μόλις κοπάσει, αλλά οι έντονες βροχές συνεχίζονται, γεγονός που κάνει την οδήγηση στους στενούς επαρχιακούς δρόμους της Κορνουάλης ακόμα δυσκολότερη.

Οδηγούμε ανάμεσα στα χωράφια που απλώνονται γύρω από το Λάνταλφ, έναν μικρό οικισμό κοντά στον ποταμό Τέιμαρ, που χωρίζει την Κορνουάλη από το Ντέβον. Η ομορφιά του τοπίου είναι ανεπανάληπτη, με καταπράσινους λόφους να απλώνονται τριγύρω και υπεραιωνόβια δέντρα να σχηματίζουν συχνά μικρά τούνελ.

Σε μια ανοιχτή στροφή ξεχωρίζει μια παλιά εκκλησία, εικόνα που σχεδόν εξαναγκάζει τον επισκέπτη να σταματήσει με την ελπίδα να τη βρει ανοιχτή.

Μια μικρή ταμπέλα στην είσοδο του περιβόλου της εκκλησίας πληροφορεί τους τουρίστες ότι η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Αγιο Λεονάρντο και στην Αγία Ντίλπι. Ενα κοιμητήριο με παμπάλαιους πέτρινους σταυρούς και αναθηματικές πλάκες καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του περιβόλου.

Στο μπροστινό μέρος της εκκλησίας υψώνεται ένα εντυπωσιακό καμπαναριό. Δοκιμάζουμε να ανοίξουμε την πόρτα και με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι είναι ανοιχτή. Στο εσωτερικό επικρατεί ένα ατμοσφαιρικό ημίφως, που το κάνει ακόμα πιο μυστηριώδες ο δυνατός αέρας που φυσάει έξω.

Αριστερά και δεξιά του κεντρικού διαδρόμου έχει δύο σειρές από περίτεχνα σκαλισμένα ξύλινα καθίσματα. Πίσω από ένα ξύλινο τέμπλο μπορεί κανείς να δει τη λιτή Αγία Τράπεζα που φωτίζεται από ένα εντυπωσιακό βιτρό που βρίσκεται στον τοίχο πίσω της. Πάνω από το τέμπλο δεσπόζει ένας ξυλόγλυπτος Εσταυρωμένος.

Στη μικρή εξερεύνηση του χώρου, παμπάλαια βιτρό, μικρά ξυλόγλυπτα, τα απομεινάρια ενός αρχαίου αγάλματος σε μια κόγχη πάνω από την είσοδο του ναού μαρτυρούν το πέρασμα των αιώνων σε έναν χώρο όπου ο χρόνος μοιάζει να έχει μείνει μετέωρος.

Και ξαφνικά στο βάθος του δεξιού κλίτους της εκκλησίας αποκαλύπτεται η μπρούντζινη επιγραφή επικολλημένη στον τοίχο. Διαβάζουμε: «Εδώ κείται η σορός του Θεόδωρου Παλαιολόγου, καταγόμενου από το Πέζαρο της Ιταλίας, απογόνου του τελευταίου χριστιανού αυτοκράτορα της Ελλάδας, γιου του Καμίλιο, που ήταν γιος του Πρόσπερου, που ήταν γιος του Θεόδωρου, που ήταν γιος του Ιωάννη, που ήταν γιος του Θωμά, αδελφού του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, του τελευταίου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης πριν την άλωσή της από τους Τούρκους».

«Εδώ κείται η σορός του Θεόδωρου Παλαιολόγου, καταγόμενου από το Πέζαρο της Ιταλίας, απογόνου του τελευταίου χριστιανού αυτοκράτορα της Ελλάδας» αναφέρεται μεταξύ άλλων στην μπρούντζινη επιγραφή

Στο πάνω μέρος της πλάκας είναι χαραγμένο το οικόσημο των Παλαιολόγων με τον δικέφαλο αετό, σύμβολο μιας δυναστείας που εξουσίασε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία από το 1261, οπότε και στέφθηκε αυτοκράτορας ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος, μέχρι το 1453 και την Αλωση της Κωνσταντινούπολης.

Πώς όμως ένας από τους τελευταίους απογόνους του Μαρμαρωμένου Βασιλιά βρέθηκε να είναι θαμμένος σε αυτή την αγγλικανική εκκλησία, στα όρια της Κορνουάλης;

Ο Αντριου Μπάρετ, μέλος της ενορίας και ιστορικός, απαντάει στα ερωτήματα του «Βήματος». Στην αρχή δίνει λίγα στοιχεία για την ιστορία της εκκλησίας. Οπως εξηγεί, χτίστηκε περίπου το 1420 και, όπως και η περιοχή του Λάνταλφ, έχει πλούσια ιστορία. Κατά τον 15ο αιώνα πάτρωνες της εκκλησίας ήταν η οικογένεια Κόρτνεϊ, στους οποίους αποδίδεται και η ανάπτυξη του Λάνταλφ ως λιμανιού-κόμβου, απ’ όπου ξεκινούσαν προσκυνητές για να επισκεφθούν τον ναό του Αγίου Ιακώβου της Καμποστέλα, στη Βορειοδυτική Ισπανία.

Από την Ιταλία στην Κορνουάλη

Γιατί ο Θεόδωρος βρέθηκε στο Λάνταλφ; Εδώ αρχίζει μια ιστορία που μοιάζει με μυθιστόρημα του Εκο. Ο Θεόδωρος ήταν απόγονος του Θωμά Παλαιολόγου, που μαζί με τον αδελφό του Δημήτριο κυβέρνησαν το Δεσποτάτο του Μυστρά μέχρι το 1460, οπότε και καταλύθηκε από τον Μωάμεθ Β’.

Τα δύο αδέλφια δεν κατάφεραν ποτέ να ομονοήσουν και οι έριδες μεταξύ τους έμειναν στην ιστορία. Μάλιστα ο Θωμάς ήταν δυτικόφιλος, ενώ ο Δημήτριος τουρκόφιλος. Εκτός από τις μεταξύ τους έριδες είχαν να αντιμετωπίσουν και τις τουρκικές επιδρομές που συνεχίζονταν αμείωτες, καθώς ο Μωάμεθ Β’ προσπαθούσε να εμποδίσει τα δύο αδέλφια να στείλουν βοήθεια στην αποκλεισμένη Κωνσταντινούπολη.

Μετά την Αλωση οι Τούρκοι κατέλαβαν την Πάτρα το 1458 και το 1460 ο Δημήτριος παρέδωσε αμαχητί τον Μυστρά στον Μωάμεθ θέτοντας τέλος στο δεσποτάτο. Ο Θωμάς έφυγε στην Ιταλία παίρνοντας μαζί του την κάρα του Αγίου Ανδρέα, την οποία παρέδωσε στον Πάπα, ενώ ο Δημήτριος ακολούθησε τον Μωάμεθ και έζησε υπό περιορισμό για το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο Θωμάς εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην ιταλική πόλη Πέζαρο, όπου το 1560 γεννήθηκε ο τρισέγγονός του Θεόδωρος. «Λίγα είναι γνωστά για τη νεανική ζωή του Θεόδωρου. Μπορεί να ήταν επαγγελματίας στρατιώτης ή μισθοφόρος και πιστεύεται ότι πήρε μέρος σε μάχες στην Ολλανδία» λέει ο κ. Μπάρετ.

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Θεόδωρος ήταν ανιψιός δύο αρχόντων του Πεζάρο, του Λεωνίδα και του Σκιπιώνη Παλαιολόγου. Και οι τρεις τους καταδικάστηκαν για κάποια υποτιθέμενη δολοφονία. Ο Θεόδωρος εξορίστηκε από την Ιταλία και κατέφυγε στην Αγγλία. Εκεί βρήκε εργασία ως στρατιώτης στην υπηρεσία του κόμη του Λίνκολν.

Μεταξύ 1609 και 1621 πολέμησε ως μισθοφόρος στην Ολλανδία και στη συνέχεια έζησε στο Πλίμουθ. Τελικά εγκαταστάθηκε στην έπαυλη Κλίφτον στο Λάνταλφ. Παντρεύτηκε τη Μαίρη Μπαλς του Σάφολκ, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος

Ο απόγονος στο Γουεστμίνστερ

«Εκείνη την εποχή πρέπει να γνώρισε τον σερ Νίκολας και τη λαίδη Ελίζαμπεθ Λόουερ του Κλίφτον, που κάλεσαν τον Θεόδωρο και την οικογένειά του να ζήσουν στον πύργο τους. Ο Θεόδωρος πέθανε το 1636 και ενταφιάστηκε στην εκκλησία του Λάνταλφ. Ενα από τα παιδιά του, ο συνονόματος Θεόδωρος, πολέμησε για την κοινοβουλευτική πλευρά στον αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, αλλά έχασε τη ζωή του το 1644 και θάφτηκε στο αβαείο του Γουεστμίνστερ.

Πρόκειται για τον μοναδικό βυζαντινής καταγωγής που είναι θαμμένος στο περίφημο αβαείο», μας εξηγεί ο κ. Μπάρετ και συνεχίζει: «Το 1795 ο τάφος του Παλαιολόγου στο Λάνταλφ παραβιάστηκε κατά λάθος και το δρύινο φέρετρο του Θεόδωρου άνοιξε. Το σώμα του διαπιστώθηκε ότι ήταν καλά διατηρημένο, άνω του μέσου αναστήματος, με μακριά γενειάδα που έφτανε μέχρι το στήθος του. Η αναμνηστική πλάκα που αναφέρεται στον Θεόδωρο είναι τοποθετημένη δίπλα στον τάφο του φίλου του σερ Νίκολας Λόουερ και έχει προσελκύσει πολλούς επισκέπτες, ανάμεσα στους οποίους και μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας. Το 2007 ο Αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος και αρκετοί επίσκοποι, κληρικοί και πιστοί – μέλη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μεγάλης Βρετανίας – επισκέφθηκαν την εκκλησία και τέλεσαν επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη του Θεόδωρου».