Θα λύσει το μετρό το πρόβλημα της Θεσσαλονίκης;

Η Θεσσαλονίκη ετοιμάζεται για τη νέα εποχή του μετρό. Μια περιπέτεια καθυστερήσεων τριών και πλέον δεκαετιών, εξαγγελιών και δηλώσεων που έμειναν στα χαρτιά και αργότερα σε ηλεκτρονικά αρχεία βαδίζει προς το τέλος της. Αφήνει πίσω της, για την αυτογνωσία της πόλης και τη μικροϊστορία της, τα ανέκδοτα πικρής ειρωνείας για την ιώβεια υπομονή των Θεσσαλονικέων που μπορεί να είναι και για ρεκόρ Γκίνες για μια πόλη τέτοιου μεγέθους και τέτοιας οικονομικής και εθνικής σημασίας.

Ναι μεν η περίοδος της υπομονής τελειώνει, αλλά δίνει τη θέση της σε μια νέα περίοδο ερωτηματικών και ανησυχιών για το κυκλοφοριακό πρόβλημα της βορειοελλαδικής πρωτεύουσας. Στις 30 Νοεμβρίου, σύμφωνα με τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού, θα ξεκινήσει η κανονική λειτουργία του μετρό με την παράδοση της βασικής γραμμής.

Την ημερομηνία την πρώτης ημέρας – η οποία για συμβολικούς και ουσιαστικούς λόγους θα μείνει στη μνήμη του πλήθους, με την αναμενόμενη κοσμοσυρροή στα πρώτα δρομολόγια και την εικόνα να κάνει τον γύρο του κόσμου – ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης  από τη Θεσσαλονίκη.

Η κάθε κατασκευαστική λεπτομέρεια, σε όλους τους σταθμούς, τα δοκιμαστικά δρομολόγια, οι πιστοποιήσεις και οι προδιαγραφές ασφαλείας έχουν ρυθμιστεί, τα δοκιμαστικά δρομολόγια τρέχουν πια με μεγάλη συχνότητα, ενώ προχωρά και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στον τερματικό σταθμό της Νέας Ελβετίας.

Τα νέα από το έργο της επέκτασης προς την Καλαμαριά λένε ότι θα παραδοθεί τον Δεκέμβριο του 2025 – αρχικά είχε ανακοινωθεί «το δεύτερο εξάμηνο του 2025», αλλά μικρό το κακό σε σχέση με το γενικότερο σίριαλ του μετρό Θεσσαλονίκης.

Ούτως ή άλλως μέχρι τα εγκαίνια του Νοεμβρίου ο χρόνος αναμένεται να είναι πυκνός σε ειδήσεις για το μετρό. Και ίσως τώρα αξίζει να δούμε ορισμένα από τα θέματα της επόμενης μέρας για το κυκλοφοριακό της Θεσσαλονίκης και την καθημερινότητα της πόλης. Θέματα που θυμίζουν τον στίχο «όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν»…

Ενα γεγονός λυτρωτικό

«Η έναρξη λειτουργίας του μετρό στη Θεσσαλονίκη θα είναι γεγονός λυτρωτικό για ψυχολογικούς και συμβολικούς λόγους. Υποφέραμε πάνω από τριάντα χρόνια με την αυτοπεποίθηση να πέφτει στο ναδίρ, αφού από παντού άκουγες πως «εδώ δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ούτε ένα έργο». Παράλληλα, από τις καθυστερήσεις, τα εμπόδια και τις αγκυλώσεις που πάγωναν τις εργασίες, καταστράφηκαν επιχειρήσεις, οικογένειες οδηγήθηκαν στην απόγνωση, ολόκληρα τετράγωνα που κάποτε έσφυζαν από ζωή και οικονομική δραστηριότητα μαράζωσαν» λέει ο συγκοινωνιολόγος και πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, Σπύρος Βούγιας.

Για την είσοδο της πόλης στην εποχή του μετρό και τις αλλαγές που θα έλθουν στην καθημερινότητα και στην ποιότητα ζωής των πολιτών ο κ. Βούγιας κάνει αρκετές επισημάνσεις, οι περισσότερες με θετικό πρόσημο. Σημειώνει ότι «έρχεται ένα από τα πιο σύγχρονα, αυτόματα μετρό της Ευρώπης, το οποίο μάλιστα θα είναι και εξαιρετικά ασφαλές για το κοινό. Βέβαια το μικρό μήκος της αποβάθρας, που είναι μόνο 60 μέτρα, θα δημιουργεί αναπόφευκτα συνωστισμούς, καθώς συνολικά θα περνούν τέσσερα βαγόνια. Αν όμως επιτευχθεί ο στόχος του ενός συρμού ανά δύο λεπτά ή και λιγότερο, ο συνωστισμός θα μειωθεί». Αναφέρεται επίσης και στα παράπλευρα οφέλη. «Τα σημεία της πόλης από τα οποία θα περνάει το μετρό, και κυρίως οι τερματικοί σταθμοί, πέρα από την αύξηση των τιμών των ακινήτων, θα βιώσουν ευρύτερες αλλαγές, μεταξύ των οποίων αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας, καινούργιες συνθήκες μετακίνησης, ενώ αναμένεται και η δημιουργία μεγάλων πάρκινγκ. Σκεφτείτε την εικόνα. Πας στη Νέα Ελβετία, αφήνεις το αυτοκίνητό σου, επιβιβάζεσαι στο μετρό και φτάνεις στο κέντρο σε λίγα λεπτά. Από κει παίρνεις το λεωφορείο που θέλεις με το ίδιο ενιαίο εισιτήριο». Δεν ξεχνάει και μια «αισθητική» παράμετρο: «Τα λεωφορεία πρέπει να λειτουργούν αρμονικά και συμπληρωματικά με το μετρό στο κέντρο. Είναι και μια κινηματογραφικής διάστασης καθημερινή εικόνα που θα πάψει να υπάρχει: το κονβόι των λεωφορείων στην Εγνατία δεν θα το βλέπουμε!».

Πάντως, θέτει και κάποια σημεία μελλοντικού προβληματισμού: «Το μετρό θα εξυπηρετήσει περίπου το 15% των αναγκών μετακίνησης στη Θεσσαλονίκη. Το ποσοστό βέβαια δεν είναι μικρό αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επιλύσει το συνολικό κυκλοφοριακό πρόβλημα. Μάλιστα, αυτό που φοβάμαι είναι μήπως με την επέκταση του μετρό προς τα δυτικά, και επειδή από τις δυτικές συνοικίες θα κατεβαίνει πάρα πολύς κόσμος, ο συνωστισμός γίνει υπερβολικά μεγάλος και υπάρξει έλλειψη επάρκειας χωρητικότητας».

Η κατακλείδα του πάντως γέρνει την πλάστιγγα στο «συν»: «Η εκκίνηση του μετρό είναι μια ημέρα πολιτισμού και λύτρωσης ταυτόχρονα. Αρκεί να μην επικρατήσουν οι κακές συνήθειες του «μονοφαγά» σε σχέση με τα άλλα μέσα, που κι αυτά πρέπει να ανθήσουν σε μια πόλη, όπως το τραμ, τα λεωφορεία, το ποδήλατο».

Υψηλή ποιότητα, αλλά μέχρι εκεί

«Το μετρό θα προσφέρει χωρίς άλλο υψηλή ποιότητα σε όσους θα το χρησιμοποιούν, αλλά μέχρι εκεί. Δεν θα επιλύσει από μόνο του το κυκλοφοριακό πρόβλημα». Αυτό υποστηρίζει ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης, ο οποίος προσθέτει: «Εχουμε ένα έργο σύγχρονο και εμβληματικό για τις μαζικές μετακινήσεις, αλλά αυτό που οι περισσότεροι πολίτες πιστεύουν, ότι δηλαδή θα λυθεί το κυκλοφοριακό, δεν ισχύει. Μάλιστα θα έλεγα να προσέξουμε κάποιες λεπτομέρειες: Μετά τους πρώτους μήνες φοβάμαι πως σταδιακά οι δρόμοι θα γεμίσουν πάλι. Οι ρυθμοί απόκτησης ΙΧ αυτοκινήτων είναι τέτοιοι που ό,τι και να κάνουμε το πρόβλημα παραμένει. Δείτε την Αθήνα που ναι μεν έχει ένα διευρυμένο δίκτυο μέσων μαζικής μετακίνησης, αλλά και ένα κυκλοφοριακό πρόβλημα-μεγαθήριο. Η βασική διαδρομή του μετρό της Θεσσαλονίκης είναι μόλις 9,5 χιλιόμετρα, δηλαδή σχετικά μικρή. Χρειάζονται αμέσως αλλαγές στις λεωφορειακές γραμμές ώστε να έχουμε αξιόπιστη τροφοδοσία της βασικής γραμμής. Τα λεωφορεία να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες στις περιοχές από τις οποίες δεν περνάει το μετρό. Προβλέπω όμως ότι, αν το μετρό επεκταθεί τόσο ανατολικά όσο και δυτικά, η κατάσταση θα βελτιωθεί ικανοποιητικά».

Για το αν αργότερα η Θεσσαλονίκη θα χρειαστεί ένα άλλο μέσο σταθερής τροχιάς, όπως λ.χ. το τραμ, ο κ. Κωνσταντινίδης λέει: «Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς το τραμ που έχει τα δικά του πλεονεκτήματα αλλά, από τα όσα γνωρίζω, στην παρούσα φάση τέτοιο θέμα δεν υπάρχει ούτε στα χαρτιά. Το κυκλοφοριακό όμως λύνεται μόνο με πολιτικές βιώσιμης κινητικότητας, πράγμα που ούτε στην Αθήνα ούτε στη Θεσσαλονίκη έχει αναπτυχθεί. Εδώ θα σας φέρω ένα παράδειγμα για την περιβαλλοντική διάσταση. Κάνω μεν μετρό πάνω στη γραμμή της Εγνατίας, αλλά ταυτοχρόνως πρέπει να πεζοδρομηθούν τμήματα του κέντρου της πόλης και για να κερδίσει η πόλη περιβαλλοντικά αλλά και να αποθαρρύνουμε τη χρήση του ΙΧ».