Ενα ΑΕΙ που κάνει τη διαφορά

Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πειραιώς Αγγελος Κότιος είχε κάθε λόγο τις προηγούμενες εβδομάδες να νιώθει υπερήφανος. Στο «τιμόνι» μιας πανεπιστημιακής «μπουτίκ», μικρής αλλά πολύτιμης στη μετάδοση μιας ιδιαίτερης ακαδημαϊκής φιλοσοφίας και αρχών, είχε την τύχη να «βλέπει» την επόμενη μέρα για το Ιδρυμά του σε περίοδο με διπλό πρόσημο: τον εορτασμό των 80 ετών από την ίδρυσή του και παράλληλα την ανάδειξή του μεταξύ των «αρίστων» στα επιστημονικά πεδία που θεραπεύει, τη στιγμή που το υπουργείο Παιδείας αλλάζει συνολικά τον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας συγχωνεύοντας Ιδρύματα και φτιάχνοντας υπερ-πανεπιστήμια.

Ο ίδιος θυμάται ένα από τα πρώτα κείμενα που συντάχθηκαν για να παρουσιάσουν την αντίληψη του πανεπιστημίου του την πρώτη περίοδο της «γέννησής» του: «Μορφωμένος και ικανός επαγγελματίας, υπερήφανος διότι συμμετέχεις εις την παραγωγήν, καλός και άξιος Ελλην, με πλήρη συνείδησιν των υποχρεώσεών σου προς το Εθνος, φωτισμένος οδηγός και πιστός υπηρέτης του Λαού, χρήσιμος και αξιοπρεπής άνθρωπος, φίλος της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης».

Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ιδρύθηκε το 1938 – την περίοδο του Μεσοπολέμου και λίγο πριν από την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου – ως Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών, προκειμένου να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, κυρίως διά της στήριξης της βιομηχανίας.

Με έναν τρόπο δηλαδή αποτέλεσε μια επιλογή αριστείας, την περίοδο που η χώρα μας ήξερε πως ο μοχλός για την ανάπτυξή της ήταν η παιδεία. Αυτή στήριξε άλλωστε την εθνική οικονομία της περιόδου και όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος πρόσφατα, σε εκδήλωση για τα 80 χρόνια του Ιδρύματος, κατά την οποία του απονεμήθηκε και χρυσό μετάλλιο για την προσφορά του στην επιστήμη του, «το 1958 και όταν η τότε κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή έθετε τις βάσεις για μια ταχύρρυθμη και ισόρροπη οικονομική ανάκαμψη – με απώτερο στόχο, όπως προκύπτει με επαρκή ιστορικά και πολιτικά τεκμήρια, τον προσανατολισμό της χώρας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς εκείνης της εποχής -, η τότε Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών απέκτησε ένα πρώιμο status Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, μετεξελισσόμενη σε Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή».  

«Το πανεπιστήμιό μας είναι μικρό από αριθμητική άποψη, μεγάλο όμως από ποιότητα, αποτελεσματικότητα και προσφορά» λέει στο «Βήμα» ο επί σειρά ετών γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας και καθηγητής του κ. Αθανάσιος Κυριαζής. «Από την ίδρυσή του άλλωστε βρίσκεται στο κέντρο της οικονομικής ζωής της χώρας» αναφέρει.

Σήμερα το Πανεπιστήμιο Πειραιώς είναι ένα πανεπιστήμιο με δέκα ακαδημαϊκά τμήματα, το οποίο πέραν των οικονομικών του σπουδών έχει επεκταθεί σε σύγχρονους επιστημονικούς τομείς, όπως η ναυτιλία, η πληροφορική, η ασφάλιση, οι διεθνείς σχέσεις, η ενέργεια κ.λπ. «Είναι ένα πανεπιστήμιο που συνεχώς εξελίσσεται και προσπαθεί να βρίσκεται μπροστά από τις απαιτήσεις της κοινωνίας» λέει ο κ. Κυριαζής.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται τα τελευταία χρόνια στις μεταπτυχιακές σπουδές. Το Ιδρυμα προσφέρει σήμερα 30 μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στην οικονομία, την πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη, τις διεθνείς και ευρωπαϊκές σχέσεις. Τα προγράμματα αυτά, όπως λέει ο κ. Κυριαζής, βοηθούν τελικά «τους νέους της χώρας μας να αποκτήσουν γνώσεις και εμπειρία στην πατρίδα τους και να μείνουν σ’ αυτή, γιατί δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από αντίστοιχα πανεπιστήμια του εξωτερικού».

Ο πρύτανης κ. Κότιος αναφέρει ότι ως σήμερα το Ιδρυμα έχει συνάψει ειδικές συμφωνίες για ακαδημαϊκές ανταλλαγές και κοινή επιστημονική έρευνα με περισσότερα από 100 πανεπιστήμια σε περισσότερες από 60 χώρες. «Και είναι ακριβώς αυτή η εξωστρέφεια και αυτή η διεθνοποίηση που επιτρέπουν στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς να υπηρετήσει τόσο την ποιότητα της εκπαίδευσης όσο και την παραγωγή νέας και εμπεριστατωμένης γνώσης» αναφέρει.

Πρώτη περίοδος: 1938-1948. Τον Νοέμβριο του 1938 ιδρύεται η Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών, με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών και του Συνδέσμου Ανωνύμων Εταιρειών της Ελλάδος και στεγάζεται αρχικώς στην Οδό Πεσμαζόγλου 239 στην Αθήνα. Το πρώτο ενδεκαμελές Διοικητικό Συμβούλιο, που διεύθυνε τη Σχολή, υπό την εποπτεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, αποτελούσαν μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας της εποχής, όπως μεταξύ άλλων οι Επαμεινώνδας Χαρίλαος, Ανδρέας Χατζηκυριάκος και Αντώνιος Φιξ.

Το 1941 η Σχολή μετονομάζεται σε Σχολή Ανώτερων Βιομηχανικών Σπουδών και μεταφέρεται στην οδό Ακαδημίας 84. Η ίδρυση της Σχολής Βιομηχανικών Σπουδών υπήρξε αποτέλεσμα της ραγδαίας αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής μεταξύ 1930-1939 (κατά 68% της αξίας παραγωγής και κατά 30% της απασχόλησης).

Δεύτερη περίοδος: 1949-1958. Η πολιτική και οικονομική σταθεροποίηση σε Ελλάδα και Ευρώπη και η έναρξη της ανασυγκρότησης και της οικονομικής ανάπτυξης επέτρεψαν στη Σχολή να αναπτύξει έντονη ακαδημαϊκή δράση, υπό την καθοδήγηση την περίοδο εκείνη του διευθυντή της Στράτου Παπαϊωάννου, ενώ αυξάνεται ο αριθμός των φοιτητών από 231 (1949) σε 468 (1951). Διδάσκουν, δε, εξέχουσες ακαδημαϊκές προσωπικότητες όπως οι Αγαλλόπουλος, Αγαπητίδης, Δελούκας, Δερτιλής, Μαργαρίτης, Σημαντήρας, Σταθόπουλος, Χαλκιόπουλος και πολλοί άλλοι.
Από τις αρχές του ‘50 η Σχολή αναλαμβάνει, μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας, τη δωρεάν μετεκπαίδευση ανώτερων αξιωματικών του Στρατού και στελεχών του υπουργείου Εμπορίου.

Το 1958 είναι έτος κατά το οποίο η Σχολή τίθεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Παιδείας, μετονομάζεται σε Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς (ΑΒΣΠ), 4ετούς πλέον φοίτησης, μεταφέρεται, παρά τις αντιδράσεις της Αθήνας, στον Πειραιά και υιοθετεί ως έμβλημά της τον Ποσειδώνα.

Τρίτη περίοδος: 1959-1988. Οι κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα κατά την περίοδο αυτή, όπως η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου, η δικτατορία, η Μεταπολίτευση και η προσχώρηση της Ελλάδας στην ΕΟΚ καθορίζουν την πορεία τής έως τότε ιδιωτικής Σχολής και το 1962 προστίθεται στα Ανώτατα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας, καταργούνται τα δίδακτρα και μετατρέπεται σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, τίθεται υπό την εποπτεία κυβερνητικού επιτρόπου και αποδυναμώνεται δραματικά λόγω της αποπομπής σπουδαίων δασκάλων (Α. Λάζαρης, Σ. Γεδεών, Π. Καραδήμας, Ε. Γεωργαντόπουλος, Ε. Παρασκευαΐδης). Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ωστόσο συνεχίζεται η ανάπτυξη της Σχολής με την ίδρυση του Τμήματος Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης το 1977 και τη θεμελίωση του 1ου κτίσματος του κτιριακού συγκροτήματος της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς το 1981 από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη.
Τέταρτη φάση: 1989 – σήμερα. Το Ιδρυμα μετονομάζεται σε Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν καθοριστικά η πειραϊκή κοινωνία και ιδιαιτέρως οι πρωτοβουλίες του Πειραϊκού Συνδέσμου. Με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Πειραιώς, προστίθενται στα 3 υπάρχοντα τμήματα άλλα 3: Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Ναυτιλιακών Σπουδών, Τεχνολογίας και Συστημάτων Παραγωγής, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας. Εν συνεχεία, ιδρύονται σταδιακά τα Τμήματα Πληροφορικής (1992), Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (1999), το σημερινό Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων, Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (2000) και Τουριστικών Σπουδών (2017).

Σήμερα, το Ιδρυμα αποτελείται συνολικά από 4 Σχολές, 10 ακαδημαϊκά τμήματα, με 10.792 ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές, 2.750 μεταπτυχιακούς φοιτητές, 364 υποψήφιους διδάκτορες, 180 μέλη ΔΕΠ, 28 μέλη ΕΔΙΠ και ΕΕΠ, 23 μέλη ΕΤΕΠ. Εχει δε υπογράψει ειδικά μνημόνια συνεργασίας με πανεπιστήμια και διεθνή ερευνητικά κέντρα όπως της ΕΕ, των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας, χωρών της Βαλκανικής και της Μεσογείου, Βραζιλίας, το CERN κ.ά.