Δύο «ακριτικές» δασκάλες και ένας εθελοντής διασώστης είναι μεταξύ των βραβευθέντων της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο της εκπαιδευτικής και κοινωνικής τους δράσης. Η Ουρανία-Νεφέλη Κάππου, δασκάλα στο Δημοτικό Σχολείο της ακριτικής Θύμαινας στο νησιωτικό σύμπλεγμα Φούρνων, και η Νικολέττα Πιτσά, δασκάλα στο Μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο Αγαθονησίου, «ζωντάνεψαν» με την ενέργειά τους τα Δημοτικά Σχολεία που υπηρετούσαν. Αλλά και ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης, κάτοικος Κυθήρων, βραβεύθηκε για τις ηρωικές προσπάθειές του, μαζί με άλλους Κυθήριους, στη διάσωση δεκάδων αλλοδαπών από βέβαιο πνιγμό, όταν το πλοιάριο στο οποίο επέβαιναν βυθίστηκε στις 5 Οκτωβρίου 2022. Η κυρία Κάππου και ο κ. Πρωτοψάλτης μιλούν στο «Βήμα» για τα συναισθήματα αλλά και την ευθύνη που νιώθουν μετά τη διάκρισή τους.
«Μια δεύτερη οικογένεια»
Αφησε την Αθήνα και την ιδιωτική εκπαίδευση, εντάχθηκε στη δημόσια και ο δρόμος της Ουρανίας-Νεφέλης Κάππου την έφερε στη Θύμαινα, ένα μικρό νησί κοντά στους Φούρνους. Μεγάλη απόφαση. «Θεώρησα ότι είχε κλείσει ο κύκλος μου στην ιδιωτική εκπαίδευση» λέει. Ούσα φοιτήτρια, είχε αποφασίσει να ασχοληθεί με την έρευνα στην εκπαίδευση. Πριν, όμως, θέλησε να διδάξει και σε απομακρυσμένη περιοχή.
Ηταν η πρώτη φορά που επισκεπτόταν το νησί. Θυμάται πως όταν ήταν μαθήτρια είχαν προσπαθήσει με τους γονείς της να πάνε από την Ικαρία, όπου έκαναν διακοπές, στους Φούρνους και τη Θύμαινα – στάθηκε αδύνατον λόγω κακοκαιρίας. Δεν δυσκολεύτηκε να βρει σπίτι (στα δύο διαμερίσματα που διέθετε ο Δήμος για τους εκπαιδευτικούς έμειναν οι δύο συνάδελφοί της – είχαν φτάσει πρώτες).
Φτάνοντας στη Θύμαινα, το νησί με τους 136 καταγεγραμμένους κατοίκους, εκ των οποίων περίπου 60 μένουν εκεί τον χειμώνα, ήταν και η ίδια επιφυλακτική όσο και οι ντόπιοι. «Είναι αρκετά κλειστή κοινωνία και κάθε καινούργιο τον αντιμετωπίζουν διστακτικά. Οταν, όμως, είδαν ότι ήθελα να βοηθήσω και να είμαι κομμάτι τους, με δέχτηκαν πολύ γρήγορα. Και εγώ ένιωθα ότι στη Θύμαινα έχω μια δεύτερη οικογένεια».
Η έκπληξη και το μεγάλο έργο
Στο ολοήμερο σχολείο του νησιού φοιτούσαν 3 μαθήτριες (μία στη β΄, μία στη δ΄ και μία στην στ΄) και στο νηπιαγωγείο ένας. Οταν, όμως, πρωτοεπισκέφτηκε το σχολείο, την περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Το κτίριο έμοιαζε με μικρή αποθήκη. Eβρισκες στοιβαγμένo και ανακατεμένo παλιό και νέο εκπαιδευτικό υλικό. «Η εικόνα ήταν απογοητευτική. Η πρώτη σκέψη ήταν ότι δεν θα μπορούσα να δουλέψω, πόσω μάλλον να λειτουργήσουν τα παιδιά που έχουν ανάγκη ένα ευχάριστο περιβάλλον. Επρεπε να αλλάξει πρώτα ο χώρος και σιγά-σιγά ένα-ένα κι άλλα πράγματα. Κάθε φορά έκανα στο μυαλό μου τη σύγκριση με την εμπειρία από το ιδιωτικό σχολείο και ήθελα να καλύψω όσο γίνεται τη διαφορά». Αξιοποιώντας επαφές, επικοινώνησε με εκδοτικούς οίκους, το παλιό της σχολείο, ανθρώπους της εκπαίδευσης και μη, και σιγά-σιγά άρχισαν οι δωρεές. «Δεν ήμουν μόνη, και οι τρεις εκπαιδευτικοί κάναμε κοινή προσπάθεια. Ο κόσμος ήθελε να βοηθήσει, τους ζητούσα ένα και προσέφεραν περισσότερα. Ηταν ομαδική δουλειά». Συνεργάστηκαν με ένα τμήμα της γ’ Δημοτικού του παλιού της σχολείου κάνοντας τακτικές διαδικτυακές συνδέσεις, έκαναν πολλές δράσεις (περιβαλλοντικές, ρομποτικής κ.λπ.), παρακολούθησαν ένα πρόγραμμα από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Για αυτή την προσφορά της τιμήθηκε (όπως και η κυρία Νικολέττα Πιτσά, δασκάλα στο μονοθέσιο σχολείο Αγαθονησίου) με το βραβείο Κωνσταντίνου Κριεζή από την Ακαδημία Αθηνών πριν από λίγες μέρες. «Για μένα εκτός από επιβράβευση είναι κυρίως κίνητρο και έμπνευση» σημειώνει.
Τι κρατά από τη Θύμαινα; «Ανάμεικτα συναισθήματα. Υπήρξαν δύσκολες στιγμές, ο χειμώνας εκεί είναι σκληρός: κακοκαιρίες, αποκλεισμός, πολύωρες διακοπές ρεύματος». Στη διάρκεια αυτού του χρόνου συνέβη για εκείνη κι ένα τραγικό γεγονός, έχασε τον πατέρα της. «Ηταν για πολλούς μήνες σε δύσκολη κατάσταση και πάντα ήμουν με τη σκέψη να φύγω από τη Θύμαινα για να είμαι κοντά του. Η δυσκολία να μεταβώ στην Αθήνα ήταν το βασικό για μένα. Από την άλλη, έλαβα πολλή αγάπη από τα παιδιά και από τους κατοίκους, με έβαλαν στο σπίτι τους. Ολα στο νησί ήταν πολύ ήσυχα, ήρεμα, αργά. Με μια επίσκεψη δεν μπορείς να το καταλάβεις, πρέπει να δώσεις χρόνο, να μπεις στις συνήθειες των ανθρώπων. Και τότε γνωρίζεις κάτι μαγικό».
«Αυτό που μας ενδιέφερε ήταν ότι κινδύνευαν άνθρωποι»
Ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης που τιμήθηκε για την καίρια συμβολή του στη διάσωση 80 μεταναστών τον Οκτώβριο στα Κύθηρα μιλά στο «Βήμα» για εκείνη τη νύχτα
«Αυτό που ζήσαμε όσοι βρεθήκαμε στο Διακόφτι την αποψινή νύχτα δεν μπορεί να το χωρέσει ο νους μας!» έγραφε τα ξημερώματα της 6ης Οκτωβρίου ο Μιχάλης Πρωτοψάλτης στη σελίδα του στο Facebook. Ηταν 4 το πρωί και είχε μόλις επιστρέψει από τη γιγάντια επιχείρηση 100 και πλέον κατοίκων των Κυθήρων, που ενημερώθηκαν από τα κοινωνικά δίκτυα και στόμα με στόμα, μαζί με τις αρχές του νησιού, να διασωθούν μετανάστες που πάλευαν με τα κύματα στα βράχια των Κυθήρων. Το σκάφος που ναυάγησε μετέφερε 100 άτομα, κατάφεραν να σώσουν τα 80 – τα περισσότερα με τη βοήθεια ενός γερανού που ανήκει στην οικογένεια του κ. Πρωτοψάλτη. Με τον γερανό κατέβαζαν έναν σάκο στον οποίο επιβιβάζονταν ένας-ένας οι μετανάστες που είχαν αποκλειστεί σε έναν γλιστερό βράχο. Τι σκεφτόταν εκείνο το ξημέρωμα τον ρωτάμε. «Να βλέπεις ένα ζευγάρι να πιάνεται από τον σάκο, να έρχεται ένα μεγάλο κύμα και να τους παίρνει… Ο άντρας τα κατάφερε, η γυναίκα χάθηκε. Οταν σου έρχονται αυτά στο μυαλό δεν μπορείς να ησυχάσεις» λέει. Η ανάρτησή του και κάποιες φωτογραφίες που έστειλε σε έναν συντοπίτη δημοσιογράφο πυροδότησαν τεράστια δημοσιότητα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Ο «Guardian» φιλοξένησε συνέντευξή του ενώ ρεπορτάζ μετέδωσαν το CNN και το Al Jazeera. «Συνειδητοποιήσαμε μετά» λέει ο κ. Πρωτοψάλτης «ότι εκτός από το ότι σώσαμε κάποιους ανθρώπους, δεν ξέραμε ποιοι είναι, αυτό που μας ενδιέφερε ήταν ότι κινδύνευαν ανθρώπινες ζωές, διαψεύσαμε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο τις αιτιάσεις ότι στην Ελλάδα κακομεταχειριζόμαστε τους μετανάστες».
Μας μιλά για την τεράστια ανταπόκριση σε τρόφιμα, κουβέρτες και ρούχα για τους ναυαγούς. Αναφέρει ότι είναι πολύ συχνά περιστατικά με μετανάστες στο νησί και πάντα η αντιμετώπισή τους είναι ίδια. Η βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών δεν ήταν η μόνη, αλλά είναι ξεχωριστή για εκείνον. «Αν μπορούσα να απαντήσω θα έλεγα ότι στο πρόσωπό μου βραβεύουν το νησί μου και τους κατοίκους του και ιδιαίτερα όσους βρέθηκαν εκείνο το βράδυ στο Διακόφτι, τις υπηρεσίες και τις αρχές του νησιού. Ηταν όλοι τους εκεί…».
