Σε ένα νησί της Ελλάδας, την ταυτότητα του οποίου θα κρατήσουμε μυστική (αν και είναι ίσως εύκολο για τον ευφυή αναγνώστη να την αντιληφθεί), ένα κυνηγός εισέβαλε σε γραφείο κτηματογράφησης με ρούχα παραλλαγής, φυσίγγια και θηράματα ανά χείρας. Στο γραφείο επικράτησε αναστάτωση. Οι υπάλληλοι γούρλωσαν τα μάτια. Ο κυνηγός έχει έρθει για να δηλώσει ένα γεωτεμάχιο, όχι δικό του, αλλά του… γείτονα.

Η ιστορία σιγά-σιγά άρχισε να ξετυλίγεται. Οι δύο άνδρες θα πάντρευαν τα παιδιά τους και ο «συμπέθερος» του έταξε για προίκα ένα χωράφι. Το προξενιό όμως στράβωσε και ο γάμος ματαιώθηκε. Και τώρα, τι θα γίνει με το χωράφι; Ο κυνηγός ισχυρίστηκε ότι ο παρ’ ολίγον «συμπέθερος» αθέτησε τον λόγο του και αποφάσισε να δηλώσει μόνος του – εκδικητικά – το χωράφι. Χρειάστηκε υπομονή, αλλά και μαεστρία από τους υπαλλήλους του γραφείου προκειμένου να ηρεμήσουν τα πνεύματα και να πείσουν τον κυνηγό ότι ο ισχυρισμός του δεν θεμελιώνεται νομικά και θα απορριφθεί στη διαδικασίας της επεξεργασίας.

Η ιστορία είχε τελικά happy end, ο κυνηγός κέρασε ένα ποτηράκι κρασί τον υπάλληλο και του διηγήθηκε την ιστορία με τον «συμπέθερο», την προίκα και τον αρραβώνα τον παιδιών τους. Η παραπάνω είναι μία μόνο από τις σκηνές που βιώνουν επί δεκαετίες οι υπάλληλοι του Κτηματολογίου, καταγράφοντας την… Ελλάδα αλλά και τις απαιτήσεις των κατοίκων της.

«Μπορεί να δηλώσει κανείς ό,τι θέλει; Ακόμα και την Ακρόπολη;». Πριν από μερικά χρόνια, ναι, θα μπορούσε κανείς να δηλώσει και την Ακρόπολη, αφού στα χαρτιά εμφανιζόταν ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως, τα τελευταία χρόνια η Ακρόπολη έχει ιδιοκτήτη. Το «κενό» έγινε αντιληπτό από το υπουργείο Οικονομικών, και η Ακρόπολη δηλώθηκε κανονικά στο Κτηματολόγιο πριν από 5 χρόνια, πριν προλάβει να τη δηλώσει κάποιος άλλος…

Τα νησιά που «βγήκαν» στη θάλασσα

Ο,τι δηλώσεις είσαι, αλλά και ό,τι δηλώσεις έχεις! Ετσι σε κάποιες περιοχές της χώρας οι πολίτες ξεκίνησαν να δηλώνουν την «όποια» περιουσία τους, εκμεταλλευόμενοι ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί. Ενα παλιό σημείωμα του παππού, τα τελευταία λόγια κάποιου θείου, μία φωτογραφία, μία μαρτυρία κάποιου συγγενή. Ετσι, αν προσθέσει κανείς τις περιουσίες των Ελλήνων, η έκταση της χώρας μας σχεδόν θα διπλασιαστεί… Κάποια νησιά, όπως η Ζάκυνθος και η Κεφαλλονιά, έχουν ήδη αρχίσει να βγαίνουν προς… τη θάλασσα, καθώς αν προσθέσει κανείς τα αγροτεμάχια που έχουν δηλώσει οι κάτοικοι, η έκταση υπερβαίνει την έκταση του νησιού. Το παράδοξο βέβαια είναι πως ενώ στο Κτηματολόγιο και στο ΟΣΔΕ (Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου) τα αγροτεμάχια τείνουν να μεγαλώνουν προκειμένου να αυξηθούν οι αγροτικές επιδοτήσεις, τα ίδια οικόπεδα στην Εφορία συρρικνώνονται… προκειμένου οι ιδιοκτήτες να πληρώσουν μικρότερο ΕΝΦΙΑ.

Το ελληνικό Κτηματολόγιο είναι γεμάτο οικογενειακές ιστορίες, γάμους που τελικά δεν έγιναν, προίκες που δεν δόθηκαν, κληρονομιές, αδέρφια που μάλωσαν, γείτονες που πιάστηκαν στα χέρια. Ενας πολίτης, στην Πελοπόννησο αυτή τη φορά, έφτασε στο γραφείο κτηματογράφησης με μία κόλλα Α4 στα χέρια. Στο χαρτί είχε σχεδιάσει με μολύβι το αγροτεμάχιό του, ένα πολύγωνο αγροτεμάχιο, χωρίς μέτρα, χωρίς συντεταγμένες, χωρίς τοπωνύμια, χωρίς καμία επιπλέον πληροφορία. «Αυτό είναι!» απαντούσε στον υπάλληλο που μάταια προσπαθούσε να καταλάβει έστω την περιοχή στην οποία βρίσκεται το γεωτεμάχιο. Μετά από αρκετή ώρα ασυνεννοησίας ο «σκιτσογράφος» έφυγε εξοργισμένος «στολίζοντας» τον υπάλληλο και καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι δεν ξέρει να κάνει τη δουλειά του.

«Γη μου όπου βόσκουν τα πρόβατά μου»

Ο διαχωρισμός των αγροτεμαχίων εξαρτάται και από τις παραδόσεις ή τα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, τα γεωτεμάχια χωρίζονται με βάση τις ελιές ή τα ζώα των κτηνοτρόφων. Οι Κρητικοί για πολλά χρόνια έμπαιναν στα γραφεία κτηματογράφησης και αντί να δηλώνουν ένα τοπογραφικό ή ένα συμβόλαιο, έφερναν μία φωτογραφία με ελιές ή μία φωτογραφία με πρόβατα. Η λογική ήταν απλή: «Η γη μου φτάνει μέχρι τις ελιές μου ή η γη μου είναι όπου βόσκουν τα πρόβατά μου».

Οι περισσότερες ιστορίες έρχονται από τα νησιά και την ελληνική περιφέρεια. «Στις μεγάλες αγροτικές περιοχές, όπως είναι λογικό, υπάρχουν περισσότερες διαμάχες και ενστάσεις» λέει ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κωνσταντίνος Κυρανάκης. Το υπουργείο έχει βάλει στόχο το 2025 να έχει ολοκληρωθεί ο ψηφιακός χάρτης του Κτηματολογίου που θα αντικαταστήσει τα 390 υποθηκοφυλακεία που λειτουργούν σε ολόκληρη τη χώρα. Δεν είναι απλό. Κάποιοι λένε χαριτολογώντας πως το «ελληνικό Κτηματολόγιο» είναι ένα από τα πιο σύντομα ανέκδοτα, μαζί με το μετρό της Θεσσαλονίκης! Η ιστορία άλλωστε ξεκινάει από πολύ παλιά, μετά την Επανάσταση του 1821, όταν η ελληνική γη έπρεπε να μοιραστεί, τη στιγμή που στη χώρα ίσχυαν πολλά και διαφορετικά συστήματα. «Ακόμα και σήμερα στα Δωδεκάνησα και σε κάποιες περιοχές του Ιονίου λειτουργεί το ενετικό σύστημα. Ετσι, αν πάει κανείς – ακόμα και σήμερα – στα αντίστοιχα υποθηκοφυλακεία θα δει τίτλους ιδιοκτησίας στα ιταλικά» συμπληρώνει ο κ. Κυρανάκης. Μία ατελείωτη ασυνεννοησία ανά την Ελλάδα που καταλήγει στο δόγμα «ό,τι δηλώσεις… έχεις!».

Το 1994 η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ πήρε την απόφαση να ξεκινήσει το Κτηματολόγιο, ωστόσο 30 χρόνια μετά οι πολίτες συνεχίζουν να χάνονται στην ατέλειωτη γραφειοκρατία των υποθηκοφυλακείων. Μάλιστα, ένα δισεκατομμύριο σελίδες θα πρέπει να ψηφιοποιηθούν προκειμένου να μπει τάξη στο χάος και ο χρόνος μετράει αντίστροφα.

Είναι και εθνικό ζήτημα κοντά στα σύνορα

Ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης τονίζει ότι πέραν της αστείας διάστασης και των χαριτωμένων ιστοριών υπάρχει μία πολύ σοβαρή διάσταση που καθιστά την ολοκλήρωση του ψηφιακού Κτηματολογίου επιτακτική ανάγκη. Οπως, για παράδειγμα, τα νησιά που βρίσκονται στο Ανατολικό Αιγαίο ή οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σύνορα, όπως ο Εβρος. «Ειδικά στον Εβρο, έχει πολύ μεγάλη εθνική αξία το τι θα κτηματογραφηθεί κοντά στα σύνορα γιατί εκεί, με την αποτύπωση των συνόρων όπως έχει διαμορφωθεί από τη Συνθήκη της Γενεύης, δεν είναι αστείο, αλλά ένα εθνικό ζήτημα το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη γείτονα» λέει ο κ. Κυρανάκης και συμπληρώνει ότι η προσπάθεια ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου γίνεται από τους δημοσίους υπαλλήλους.

Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν την περιουσία τους μέχρι τις 30 Νοεμβρίου του 2024, στη συνέχεια το νομικό καθεστώς κτηματογράφησης στη χώρα μας αλλάζει.