Ζοομ στο ΒΗΜΑ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Αγγελος Σκορδάς
Επιμέλεια
Παναγιώτης Σωτήρης
Η ακρίβεια και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά στην καθημερινότητά τους φαίνεται πως δεν αποτελούν τροχοπέδη στη ραγδαία εξάπλωση των τυχερών παιχνιδιών, με τον τζίρο της βιομηχανίας του τζόγου να εκτοξεύεται μετά την πανδημία και μάλιστα, αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για το σύνολο του 2023, αναμένεται να σπάσει όλα τα ρεκόρ.
Ο συνολικός τζίρος (TGR) και τα συνολικά ακαθάριστα έσοδα (GGR – προκύπτουν αφαιρώντας από τον κύκλο εργασιών τα αποδοθέντα κέρδη) σχεδόν διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το 2019, όταν τα έσοδα είχαν διαμορφωθεί σε 16 δισ. ευρώ.
Πολλαπλασιάζονται στις εορτές
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), το δεκάμηνο του 2023 ο συνολικός κύκλος εργασιών (Total Gaming Revenue, TGR) των τυχερών παιχνιδιών ανήλθε σε 29,1 δισ. ευρώ, σχεδόν 6 δισ. περισσότερα σε σχέση με το αντίστοιχο μέγεθος για το σύνολο του 2022. Οι εκτιμήσεις του κλάδου και με δεδομένο πως κατά την εορταστική περίοδο ο τζόγος πολλαπλασιάζεται, ο συνολικός τζίρος των τυχερών παιγνίων αναμένεται να ξεπεράσει τα 37 δισ. ευρώ το 2023.
Η αύξηση στον κύκλο εργασιών των διαδικτυακών εταιρειών αποτύπωσε ουσιαστικά τη στροφή των ελλήνων παικτών στο on-line ποντάρισμα, συνεχίζοντας μία τάση που επικράτησε κατά την πανδημική περίοδο, όταν καζίνο και πρακτορεία είχαν κατεβάσει ρολά εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν αποτυπώθηκε και στα ακαθάριστα έσοδα GGR των διαδικτυακών παρόχων που έφτασαν τα 2,06 δισ. ευρώ.
188,9εκατ. ευρώ
ήταν τα συνολικά ακαθάριστα έσοδα των καζίνων στο 10μηνο του 2023, πιστοποιώντας την ανοδική πορεία του κλάδου τα τελευταία χρόνια
Το «πραγματικό» ποντάρισμα
Κατά την ΕΕΕΠ, τους πρώτους 10 μήνες του 2023 οι Ελληνες πόνταραν στα νόμιμα τυχερά παιχνίδια 29,1 δισ. ευρώ έναντι 23,2 δισ. ευρώ το 2022. Ωστόσο, όπως εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Επιτροπής Δημήτρης Ντζανάτος, τα υπερμεγέθη αυτά νούμερα (πάνω από 10% του ΑΕΠ) δεν είναι πραγματικά, αλλά οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην «επανεπένδυση» των κερδών στη διαδικασία του παιχνιδιού, ιδίως στις διαδικτυακές πλατφόρμες, όπου στους παίκτες, εν είδει επιβράβευσης, παρέχονται πολλά bonus, καθώς το χρήμα που διακινείται είναι «εικονικό», δεν έχει τοποθετηθεί από τους παίκτες και πολλές φορές αφορά σημαντικά ποσά.
Σύμφωνα με τον ίδιο, πλέον η ΕΕΕΠ προσδιορίζει για όλα τα παίγνια τα πραγματικά συνολικά έσοδα που εισπράττουν οι πάροχοι, περιγράφοντας το «αναμορφωμένο» TGR που προκύπτει από το άθροισμα των εσόδων του παρόχου (γκανιότα ή GGR) και των κερδών που μοιράστηκαν στους παίκτες. Στο πλαίσιο αυτό, το «αναμορφωμένο» TGR του 2023 θα είναι 6,3 δισ. ευρώ και όχι 28 δισ. ευρώ, όπως εκτιμά η ΕΕΕΠ. Για να υπάρχει μια τάξη μεγέθους, το «αναμορφωμένο» TGR του 2022 ήταν 5,6 δισ. ευρώ και όχι 21,3 δισ. ευρώ.
Η στρέβλωση της αγοράς
Οπως επισημαίνει ο επικεφαλής της Επιτροπής, η αγορά πράγματι παρουσιάζει σημάδια εκτόξευσης, όμως υπάρχει μια στρέβλωση ως προς τα ποσά που έχουν πονταριστεί, ειδικά στο Διαδίκτυο. Πρόσφατα, στον γερμανικό ηλεκτρονικό Τύπο δημοσιεύτηκε ρεπορτάζ στο οποίο αναφερόταν ότι παγκοσμίως, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι ξοδεύουν περίπου το 0,5% του κατά κεφαλήν εισοδήματός τους σε τυχερά παιχνίδια, επισημαίνοντας μάλιστα ότι στη χώρα μας το ποσό αυτό είναι τριπλάσιο.
12% του πληθυσμού
που έχει παίξει παράνομα τυχερά παίγνια εκτιμάται ότι δαπάνησε 1,95 δισ. ευρώ το 2022
«Κάτι τέτοιο αποτελεί υπερβολή. Διεθνώς το TGR βασίζεται σε κάποιες νόρμες, όμως στα αριθμοπαιχνίδια, κυρίως στο στοίχημα, αυτός ο δείκτης είναι μη δόκιμος. Με τα online παιχνίδια οι υπολογισμοί είναι διαφορετικοί. Ειδικά στα παιχνίδια σε «συνεδρίες», όπως π.χ. στα λεγόμενα live casino, ο παίκτης ξεκινάει με ένα ποσό, παίζει, χάνει, κερδίζει, συμπληρώνει πιθανά με νέα δικά του ποσά, και στο τέλος έχει κερδίσει ή έχει χάσει ένα ποσό. Κάθε ποσό που κερδίζει καταγράφεται ως «pay out». Είναι πράγματι έσοδό του (revenue), αλλά ξεχωριστά για το κάθε «παίξιμο» που διαρκεί δευτερόλεπτα. Ετσι, ένας παίκτης μπορεί στη διάρκεια μιας συνεδρίας να έχει καταγραφεί ότι κέρδισε 100 ευρώ, αλλά συνολικά στη συνεδρία να έχει χάσει 200 ευρώ. Παρότι έχει χάσει συνολικά στο «pay out»και κατ’ επέκταση στο TGR θα περιλαμβάνεται και το ποσό των 100 ευρώ που κέρδισε ενδιάμεσα. Εκτός αυτού, στα online παιχνίδια οι πάροχοι δίνουν στους παίκτες μπόνους προκειμένου να τους προσελκύσουν και να τους κρατήσουν ενεργούς στο παιχνίδι. Τα κέρδη από το παίξιμο αυτών των ποσών καταγράφονται επίσης ως «pay out»και κατ’ επέκταση, μαζί με το GGR, ως TGR».
Καθώς ο τζίρος φαίνεται να τροφοδοτείται από την επανεπένδυση των κερδών, ο πιο αντιπροσωπευτικός δείκτης για το μέγεθος της αγοράς που δείχνει τη δυναμική των τυχερών παιχνιδιών στη χώρα είναι τα Gross Gaming Revenues (GGR), τα οποία προκύπτουν από την αφαίρεση των κερδών που επιστρέφονται στους νικητές από τα συνολικά έσοδα (TGR). Ειδικότερα, το διάστημα Ιανουάριος – Οκτώβριος 2023 τα GGR στο σύνολο των τυχερών παιχνιδιών ανήλθαν στα 2,06 δισ. ευρώ, έναντι 1,9 δισ. ευρώ το 2022, καταγράφοντας άνοδο 8%.
Μεγάλη άνοδο και στα καζίνα
Μεγάλη άνοδο στα GGR στο 10μηνο του 2023 κατέγραψαν και τα καζίνα με 188,9 εκατ. ευρώ, πιστοποιώντας την ανοδική πορεία του κλάδου τα τελευταία χρόνια, μετά το πλήγμα που είχαν δεχθεί από την πανδημία. Τα GGR του ΟΠΑΠ (πρακτορεία και παιγνιομηχανές VLTs) ανήλθαν στα 1,1 δισ. ευρώ, τα GGR, των λαχείων (μαζί με το Ξυστό) στα 92,6 εκατ. ευρώ, τα GGR του Ιπποδρόμου στα 7,4 εκατ. ευρώ και τα GGR του διαδικτυακού τζόγου στα 679 εκατ. ευρώ.
Οι μεγαλύτερες δαπάνες για τα τυχερά παιχνίδια γεμίζουν τα ταμεία του κράτους, τόσο από τα δικαιώματα του Δημοσίου όσο και από τους φόρους στα κέρδη των νικητών.
Στο 10μηνο του 2023 το κράτος εισέπραξε από δικαιώματα και φόρους 708 εκατ. ευρώ, έναντι 523,2 εκατ. ευρώ πέρυσι. Αξίζει να σημειωθεί πως το «ψαλίδι» που επέβαλε στο TGR η ΕΕΕΠ δεν επηρεάζει το ύψος των εσόδων του κράτους, καθώς τα δικαιώματα είναι επί των GGR.
Η βιομηχανία του παράνομου τζόγου
Αναφερόμενος στα μεγέθη του παράνομου τζόγου, εκεί όπου παίζονται μεγάλα αλλά «κρυφά» ποσά, προκαλώντας δημοσιονομική αιμορραγία και παράλληλα αθέμιτο ανταγωνισμό, ο πρόεδρος της ΕΕΕΠ Δημήτρης Ντζανάτος τονίζει:
Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη για οργανωμένη αντιμετώπιση της συνεχιζόμενης παραβατικότητας καθώς πολιτεία, ανεξάρτητες αρχές και πάροχοι πρέπει να στηρίξουν συνεργατικά δράσεις για ασφαλές παιχνίδι και αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων του φαινομένου που τείνει να γιγαντωθεί.
Οπως σημειώνει, η ΕΕΕΠ αναζητά διαρκώς και εντοπίζει χιλιάδες παράνομες ιστοσελίδες που ξεφυτρώνουν στο Διαδίκτυο με φρενήρεις ρυθμούς, κατατάσσοντάς τα εν συνεχεία στη black list που έχει καταρτήσει για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
Εν τούτοις, το… σαφάρι του παράνομου τζόγου μόνο εύκολο δεν είναι. «Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα; Οχι βέβαια, γιατί συνεχώς εφευρίσκονται τρόποι να δημιουργούνται νέες ιστοσελίδες. Για παράδειγμα, αλλάζουν μια τελεία ή ένα γράμμα στο όνομά τους, στο domain, και ξαναβγαίνουν. Γίνονται άλλο σάιτ και αυτό μπορεί να ξεκινά από το Κουρασάο ή οπουδήποτε άλλου στον κόσμο» εξηγεί.
Ερωτηθείς για το αν υπάρχουν εκτιμήσεις σχετικά με το μερίδιο που κατέχει στην αγορά ο παράνομος τζόγος, ο πρόεδρος της ΕΕΕΠ αναφέρεται σε μια έρευνα γνώμης της Κάπα Research που είδε το φως της δημοσιότητας το 2023 και κάνει λόγο για τζίρο 1,4 δισ. ευρώ. Βάσει αυτής, συνολικά 800.000 άτομα έπαιξαν τουλάχιστον μια φορά παράνομα τυχερά παίγνια το 2022 και ο μέσος όρος δαπάνης τους ήταν 965,95 ευρώ. Επιπλέον, το 12% του πληθυσμού που έχει παίξει παράνομα τυχερά παίγνια εκτιμάται ότι δαπάνησε 1,95 δισ. ευρώ το 2022 (σε νόμιμα και παράνομα παιχνίδια). Αναλυτικότερα, από τα 1,4 δισ. ευρώ στο παράνομο δίκτυο, τα 400 εκατ. παίχτηκαν σε διαδικτυακά παιχνίδια και το 1 δισ. ευρώ σε φυσικά παιχνίδια.
800.000 άτομα
έπαιξαν τουλάχιστον μία φορά παράνομα τυχερά παίγνια το 2022 και ο μέσος όρος δαπάνης τους ήταν 965,95 ευρώ
Ζάρια και φρουτάκια σε κρυφές λέσχες
Στα βασικά ευρήματα της έρευνας επισημαίνεται ακόμη ότι 800.000 άτομα έπαιξαν τουλάχιστον μια φορά παράνομα τυχερά παίγνια το 2022. Τα 380.000 εξ αυτών έπαιξαν διαδικτυακά φρουτάκια, 205.000 έπαιξαν σε άλλες μορφές διαδικτυακού καζίνου, 326.000 έπαιξαν διαδικτυακό στοίχημα. 362.000 άτομα έπαιξαν χαρτιά σε παράνομες λέσχες και άλλους χώρους και 103.000 άτομα έπαιξαν ζάρια σε παράνομες λέσχες και άλλους χώρους. Σε ό,τι αφορά το προφίλ των παικτών, το 38% ήταν γυναίκες και το 62% άνδρες, με την πλειονότητά τους να είναι ηλικίας μεταξύ 45 και 64 ετών, ενώ με 25% οι αυτοαπασχολούμενοι ήταν οι πρώτοι που συμμετείχαν (γιατροί, δικηγόροι, λογιστές κ.λπ.) με 25%. Ακολουθούν με 21% οι υπάλληλοι γραφείου και με 20% οι εργάτες.
0,5% του κατά κεφαλήν
εισοδήματός τους ξοδεύουν παγκοσμίως, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι σε τυχερά παιχνίδια
Σε ερώτηση για το πώς ενημερώνονται για τη δυνατότητα συμμετοχής στα διαδικτυακά παιχνίδια, οι απαντήσεις ποικίλλουν και οι ερωτηθέντες παραθέτουν μία ή περισσότερες πηγές. Συγκεκριμένα, 63% απαντά μέσω φίλων ή γνωστών, 49% μέσω διαφημίσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, 18% μέσω του σκοτεινού Διαδικτύου (dark web), 16% μέσω αναρτήσεων σε forums και blogs και 11% μέσω διοργανωτών στοιχημάτων (bookers).
Αυξάνονται τα αιτήματα υποστήριξης
Μάστιγα ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια
Διογκώνεται το πρόβλημα της παθολογικής ενασχόλησης με τον τζόγο με εκατομμύρια θύματα σε όλο τον κόσμο
Οσο μεγαλώνει η συμμετοχή των Ελλήνων σε παιχνίδια με τη «θεά Τύχη», τόσο διογκώνεται και το πρόβλημα του εθισμού. Τα θύματα του τζόγου μετρούνται παγκοσμίως σε εκατομμύρια, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να έχει πάρει σαφή θέση, ταξινομώντας τον παθολογικό τζόγο ως ασθένεια μέσω της Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων (ICD).
Οπως τονίζουν οι ειδικοί, το πραγματικό πρόβλημα του εθισμού ξεκινά όταν κάποιος αισθάνεται την ανάγκη να παίζει κρυφά ή να λέει ψέματα για το ποσό που έπαιξε, όταν δεν μπορεί να ελέγξει το παιχνίδι, όταν καταλήγει να παίζει ακόμη και όταν δεν έχει χρήματα και όταν είναι σε άρνηση για την πραγματική κατάστασή του.
Υποστήριξη
Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, το 2022 στην Ελλάδα υποστηρίχθηκαν συνολικά 855 άτομα με πρόβλημα εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια (508 παίκτες και παίκτριες και 347 μέλη του περιβάλλοντός τους). Την ίδια ώρα, η γραμμή 1114 για τα τυχερά παιχνίδια απάντησε σε 2.005 κλήσεις. Από την πλευρά της η Μονάδα Απεξάρτησης 18 Ανω καταγράφει αυξημένα αιτήματα ένταξης στο ανάλογο πρόγραμμα.
Συγκεκριμένα, το 2021 υπήρξαν 166 αιτήματα και έναν χρόνο αργότερα έφτασαν τα 287, ενώ την τελευταία τριετία παρατηρείται ραγδαία αύξηση και στις μικρότερες ηλικίες 18-26 ετών.
1,4 δισ. ευρώ
εκτιμάται ότι είναι ο τζίρος του παράνομου τζόγου, σύμφωνα με έρευνα γνώμης της Κάπα Research που είδε το φως της δημοσιότητας το 2023
Αξιοσημείωτα είναι και τα επιμέρους στατιστικά στοιχεία του ΚΕΘΕΑ για την παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Οπως επισημαίνει σε έκθεσή του, 9 στα 10 από τα άτομα που απευθύνονται στο ΚΕΘΕΑ είναι άνδρες ελληνικής υπηκοότητας με μέση ηλικία τα 37 έτη. Τα 9 στα 10 άτομα έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια ή την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ 7 στα 10 άτομα έχουν σταθερή απασχόληση και περισσότερα από 4 στα 10 (38,6%) είναι έγγαμα. Ταυτόχρονα, σχεδόν τα μισά άτομα (46%) δηλώνουν πάνω από 10 χρόνια εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια.
Επίσης, 50,4% δηλώνει ότι παίζει και κρυφά, ενώ οι 3 στους 10 ότι παίζουν πάντα κρυφά. Μεγάλο ποσοστό (40,2%) παίζει καθημερινά και περισσότεροι από 4 στους 10 (43,1%) παίζουν από 1 έως 6 φορές την εβδομάδα.
103.000 άτομα
έπαιξαν ζάρια σε παράνομες λέσχες και άλλους χώρους
Οι «προτιμήσεις»
Αναφορικά με τις «προτιμήσεις» τους, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, πάνω από 6 στα 10 άτομα (63%) δηλώνουν ότι προτιμούν τον αθλητικό στοιχηματισμό, ενώ ακολουθούν (και συχνά συνδυάζονται) τα φρουτάκια (44,3%), το καζίνο (30,3%), τα παιχνίδια με τυχερούς αριθμούς (26,7%) και η χαρτοπαιξία (14 %).
Τέλος, πάνω από 9 στα 10 άτομα (91,5%) αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και 8 στα 10 άτομα δηλώνουν ότι έχουν προβλήματα σχέσεων λόγω του εθισμού τους. Πέντε στα 10 άτομα (53,3%) έχουν προβλήματα στην επαγγελματική τους ζωή, όπως μειωμένη απόδοση, απουσίες και αργοπορίες και ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (25%) δηλώνει ότι κάνει αυτοκτονικές σκέψεις εξαιτίας του τζόγου.
