«Η κατάσταση γίνεται κατακόρυφα χειρότερη». Ο Γιάννης Μπισταράκης, φοιτητής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που μένει στις νέες εστίες του Ιδρύματος στην περιοχή του Ζωγράφου, δεν μασάει τα λόγια του. Μένοντας για 6o χρόνο στο συγκρότημα των 15 κτιρίων των νέων εστιών διαπιστώνει «όλο και περισσότερα προβλήματα όσον αφορά το ζεστό νερό και το φαγητό. Η εστία αντιμετωπίζει παραμέληση και υποχρηματοδότηση».
Αυτή την εικόνα απαξίωσης βλέπουν οι νέοι που η οικονομική αδυναμία και τα δυσθεώρητα ενοίκια τους αναγκάζουν να μείνουν στο μικρό δωμάτιο μιας φοιτητικής εστίας, βιώνοντας συχνά «τριτοκοσμικές» συνθήκες. Τα προβλήματα είναι διαχρονικά και παραμένουν. Ελλιπής συντήρηση, σπασμένες πόρτες, ανελκυστήρες που δεν λειτουργούν, χαλασμένες σωληνώσεις, απουσία θέρμανσης και κλιματισμού είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Μεγάλο κόστος
Οπως επισημαίνει ο Γιάννης Μπισταράκης, οι εγκαταστάσεις που εγγυώνται ζεστό νερό και θέρμανση λειτουργούν με επισκευαστικές «πατέντες»: «Πολλά κτίρια μένουν χωρίς θέρμανση χειμωνιάτικα ή χωρίς ζεστό νερό για τρεις μήνες. Ακόμα και χωρίς ψύξη το καλοκαίρι την ώρα που τα δωμάτια βράζουν. Πέρυσι σε ένα κτίριο χάλασε ο λέβητας και είχαν μείνει χωρίς ζεστό νερό και θέρμανση για τρεις μήνες» δηλώνει.
Τα προβλήματα πολλά και η επίλυσή τους καθυστερεί ή δεν γίνεται ποτέ όταν το κόστος είναι μεγάλο. «Μια επιδιόρθωση που κοστίζει δεν γίνεται. Εγώ άλλαξα δωμάτιο πριν από τέσσερις μήνες γιατί είχε χαλάσει η ρύση της κεντρικής αποχέτευσης και πλημμύριζε. Αυτό για να φτιαχτεί θέλει 3-4 χιλιάρικα και το δωμάτιο απλώς αχρηστεύτηκε. Ο υδραυλικός μου είπε να μην ελπίζω γιατί το ίδιο πρόβλημα υπάρχει και σε ένα άλλο κτίριο εδώ και 5 χρόνια. Εγώ άλλαξα δωμάτιο, αλλά το αποτέλεσμα είναι ότι στις επόμενες αιτήσεις ένα παιδί δεν θα μπορέσει να μπει στην εστία» εξηγεί ο φοιτητής του ΕΜΠ.
Τι κάνουν οι οικότροφοι όταν γνωρίζουν ότι η λύση από τη διοίκηση θα αργήσει; Η απάντηση είναι αλληλεγγύη αλλά και… ατομική ευθύνη: «Οταν ένας φοιτητής δεν έχει ζεστό νερό, θα πάει σε κάποιο δωμάτιο φίλου του ή θα ζεστάνει νερό σε βραστήρα για να κάνει μπάνιο. Με τη θέρμανση οι πιο πολλοί αγοράζουν ηλεκτρικά καλοριφέρ που ζεσταίνουν αρκετά. Δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Απλώς το δέχεσαι».
Εγκατάλειψη
Η Μαρία Γκ., που σπουδάζει Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και μένει από το 2019 στην παλιά εστία του ΕΜΠ (ΦΕΕΜΠ), παρουσιάζει στο «Βήμα» την εγκατάλειψη που γνωρίζει το κτίριο που κατασκευάστηκε το 1974. «Τα προβλήματα είναι πάρα πολλά. Εχει τουλάχιστον 10 χρόνια να μπει άνθρωπος να φτιάξει κάτι εδώ μέσα. Τα ασανσέρ από τον Ιούλιο του 2020 μέχρι και τον Αύγουστο του 2021 δεν λειτουργούσαν καθόλου με αποτέλεσμα πολλά άτομα με κινητικά προβλήματα να κλειστούν στα δωμάτιά τους για μήνες. Τα ασανσέρ συνεχίζουν να χαλάνε συστηματικά, ενώ έχουν καταγραφεί περιστατικά που έχουν πέσει ενώ βρίσκονταν φοιτητές μέσα. Κάποιοι από αυτούς έφυγαν. Μετά την εξεταστική του Ιουνίου το 2022 έκλεισε το εστιατόριο για το καλοκαίρι και έκτοτε δεν ξανάνοιξε ποτέ. Από τότε δεν έχουμε σίτιση».
Πέφτει ο γενικός
Τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ: «Από θέρμανση δεν έχουμε καθόλου, δεν είχαμε ποτέ. Εχουμε δική μας θέρμανση με ρεύμα, όμως όταν ανοίγουν πολλά άτομα μαζί πέφτει ο γενικός. Τα ντους σε δυο ορόφους δεν λειτουργούν, ενώ στους υπόλοιπους οι μισές ντουζιέρες χαλάνε συστηματικά. Τα μισά δωμάτια του κτιρίου δεν έχουν νερό και τα παιδιά κουβαλούν νερό με μπιτόνια για να πλένουν τα δόντια τους ή τα πιάτα. Εχει χαλάσει ένας σωλήνας αποχέτευσης και δεν τον έφτιαξε κανείς ποτέ».
Από την περίοδο που μένει στην εστία, η φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής θυμάται το περιστατικό με την είσοδο των Ομάδων Πρόληψης κα Καταστολής Εγκλήματος (ΟΠΚΕ) στα κτίριά της, που της δημιούργησε μετατραυματικό στρες: «Τον Σεπτέμβρη του 2022, ξημερώματα, οι ΟΠΚΕ έσπασαν όλες τις πόρτες βγάζοντας τους φοιτητές από τα δωμάτιά τους υπό απειλή όπλων. Μας κατέβασαν στο ισόγειο γονατιστούς με τα χέρια πίσω στο κεφάλι. Φοιτητές έκλαιγαν και δεν ήξεραν τι γίνεται. Κάθε φορά που βλέπω Αστυνομία πλέον φοβάμαι».
Πλιάτσικο
Οι ζημιές στις πόρτες άργησαν να αποκατασταθούν, με τους φοιτητές να ζουν σε καθεστώς φόβου: «Η διοίκηση της εστίας ήταν απούσα, αφήνοντας τους φοιτητές με σπασμένες πόρτες για δύο ολόκληρες εβδομάδες. Αποτέλεσμα ήταν το πλιάτσικο των δωματίων, η έλλειψη ασφάλειας και το άγχος καθώς προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε με ανοιχτές πόρτες. Τις πόρτες απλά τις μπάλωσαν, ενώ κάποιες δεν επιδιορθώθηκαν ποτέ. Μετά το σκηνικό με την Αστυνομία έβλεπες όλο το βράδυ άτομα με τις βαλίτσες τους να φεύγουν».
Κίνδυνοι
Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο Ανδρέας Μπουντουβής, απερχόμενος πρύτανης του ΕΜΠ, το κτίριο της παλιάς εστίας δεν έχει συντηρηθεί εδώ και χρόνια: «Η εστία έχει πάψει να δέχεται φοιτητές εδώ και δύο χρόνια. Πλέον μένουν γύρω στους 180-190 φοιτητές. Η παραμονή τους εκεί είναι επικίνδυνη. Κάποιοι από αυτούς το αμέσως επόμενο διάστημα θα αποφοιτήσουν και ενδεχομένως αυτό θα βοηθήσει την αποφόρτιση, όμως για όσους δικαιούνται να μένουν στην εστία και πρέπει να φύγουν από εκεί οφείλει το κράτος να τους βάλει κάπου μέχρι να τελειώσουν τις σπουδές τους».
Ο ίδιος υπογραμμίζει πως είχε σχεδιαστεί και προχωρήσει για αυτούς τους φοιτητές ένα πρόγραμμα από το το Ιδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ), που έχει και τη διαχειριστική ευθύνη της λειτουργίας των εστιών, για την υπογραφή συμβάσεων με ξενοδοχεία της Αθήνας, έτσι ώστε οι φοιτητές να έχουν κάποια άλλη στέγη. Παραδέχεται, όμως, ότι «αυτές οι συμβάσεις είχαν κάποια ελαττώματα και δεν προχώρησαν». Οπως εξηγεί η Μαρία Γκέργκι: «Τα δωμάτια ήταν πολύ μικρά και τα κρεβάτια ήταν σχεδόν ενωμένα. Δεν είχαν θρανία για να μπορέσουμε να διαβάζουμε. Δεν είχαν εστιατόριο μέσα, ούτε μπορούσαμε να μαγειρέψουμε. Οπότε η μόνη επιλογή ήταν να φάμε απ’ έξω. Τώρα τα παιδιά που είχαν πάει στο ξενοδοχείο δεν έχουν πού να μείνουν γιατί έχει τελειώσει η σύμβαση και δεν την ανανεώνουν, καθώς δεν είχαν πάει πολλά άτομα, ενώ δεν τους αφήνουν να ξαναγυρίσουν στην εστία».
Ανακαίνιση
Στα μέσα του 2024 αναμένεται να ξεκινήσει η διαδικασία ανακαίνισης. «Το έργο της ανακατασκευής της εστίας θέλει περίπου ενάμιση χρόνο και θα λειτουργήσει με τελείως διαφορετικό καθεστώς, με τη διαχείριση να ανήκει στον ιδιώτη που θα αναλάβει την εργολαβία για 30 χρόνια» επισημαίνει ο Ανδρέας Μπουντουβής.
Ομως αυτό προσθέτει άγχος στους φοιτητές: «Σε εξεταστική μάς λένε ότι θα μας διώξουν και πέρα από το άγχος που έχουμε για τις εξετάσεις έχουμε και το άγχος του αγνώστου και τον φόβο να μείνουμε χωρίς στέγη» καταλήγει η φοιτήτρια.
Η φοιτήτρια Παιδαγωγικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Ντόρι Κ. μένει στη φοιτητική εστία του Ιδρύματος (ΦΕΠΑ) στα Ιλίσια και σημειώνει: «Οι συνθήκες είναι καλύτερες σε σχέση με άλλες εστίες, αλλά υπάρχουν πολλά προβλήματα. Αν προκύψει μια ζημιά, δεν λύνεται αμέσως. Αργεί πολύ να αντικατασταθεί και να φτιαχτεί κάτι. Μια χρονιά δεν είχαμε θέρμανση για έναν μήνα λόγω βλάβης στο λεβητοστάσιο».
Δράσεις
Η ίδια τονίζει πως οι φοιτητές είναι αυτοί που κρατούν ζωντανή την εστία με τις δράσεις και τον σύλλογό τους: «Η εστία έχει ζωή από τις πολιτιστικές ομάδες που κάνουν δράσεις και προσπαθούν να την κρατήσουν ζωντανή με δωρεάν μαθήματα, για παράδειγμα, παραδοσιακών χορών, με προβολές ταινιών κ.ά. Επίσης, έχουμε σύλλογο που κάνει κινητοποιήσεις για να αλλάξει η κατάσταση». Η φοιτήτρια δεν έχει αυταπάτες για τη στάση των υπευθύνων: «Πιστεύω ότι θέλουν να φτάσουν τη ΦΕΕΜΠ στο σημείο ώστε να τη βγάλουν ακατάλληλη και είτε να κλείσει είτε να γίνει ιδιωτική. Οσο αφήνεις κάτι να χαλάει είναι αναμενόμενο τι έρχεται. Ομως, αν δεν υπήρχαν οι εστίες, δεν θα σπουδάζαμε».
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ωστόσο, βρίσκεται σε διαδικασία ανακαίνισης της μιας από τις τέσσερις εστίες του, που παραμένει για τον λόγο αυτόν κλειστή, ενω συζητεί την ανέγερση και νέας σύγχρονης εστίας στους χώρους της Πανεπιστημιούπολης Ζωγράφου και για τον λόγο αυτόν αναζητεί χρηματοδότηση.
Τι απαντά το ΙΝΕΔΙΒΙΜ
«Το Βήμα» επικοινώνησε με το Ιδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ). Οι εκπρόσωποί του ανέφεραν ότι τα προβλήματα εστιάζονται στη παλαιότητα των κτιρίων που χρήζουν ανακαίνισης, ενώ οι εστίες όπου εντοπίζονται τα περισσότερα θέματα είναι οι ΦΕ Αθηνών, ΦΕ Ιωαννίνων και ΦΕΖ (Φοιτητική Εστία Ζωγράφου).
Οπως εξήγησαν, έχουν καταγραφεί οι ελλείψεις και τα κτιριακά θέματα, και στόχος του Ιδρύματος και της νέας προέδρου Αννας Ροκοφύλλου, που ανέλαβε καθήκοντα τον Σεπτέμβριο του 2023, «είναι να καταγραφούν τα προβλήματα και τα αιτήματα των φοιτητικών εστιών και να υλοποιηθούν, μέσω προγραμμάτων συγχρηματοδοτούμενων από την ΕΕ ή χρηματοδοτούμενων από ευρωπαϊκούς ή εθνικούς πόρους».
Σημείωσαν ότι «η πρόεδρος μετά από επίσκεψή της σε εστίες διαπίστωσε ελλείψεις σε εξοπλισμό και προέβη σε σταδιακή προμήθεια των ειδών αυτών. Δεδομένης της παλαιότητας των περισσότερων κτιρίων, με κατασκευή όλων προ του 1983, εντοπίζονται αρκετά προβλήματα στις κτιριακές τους εγκαταστάσεις. Το ΙΝΕΔΙΒΙΜ έχει προβεί σε καταγραφή των αιτημάτων σε εξοπλισμό δωματίων, για τους κοινόχρηστους χώρους και τα γραφεία, ώστε να τα υλοποιήσει μέσω ΠΔΕ ή τακτικού προϋπολογισμού. Αυτή την περίοδο υλοποιούνται έργα και μελέτες στο σύνολο των εστιών για την αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό αυτών τόσο μέσα από το ΠΔΕ όσο και από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΙΝΕΔΙΒΙΜ».
Σύμφωνα το ΙΝΕΔΙΒΙΜ, η πρόεδρός του έχει ζητήσει από τον υπουργό Παιδείας την αύξηση του ημερήσιου σιτηρεσίου ώστε να υπάρχει καλύτερη ποιότητα και ποσότητα φαγητού στους φοιτητές των εστιών, έχει μεριμνήσει για εξοπλισμό Πληροφορικής και Επικοινωνιών και την επίλυση του ζητήματος της στέγασης των φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο, με ενοικίαση δίκλινων δωματίων.
«Ζεστό νερό δεν μου έχει τύχει ποτέ»
Αντίστοιχες εικόνες καταγράφονται και στην επαρχία. Οπως αναφέρει ο Ιάσονας Στάθης – Μπούνος, φοιτητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών στην Πάτρα, οι υποδομές στην εστία της πόλης βρίσκονται σε κακή κατάσταση εδώ και πολλά χρόνια: «Λόγω του σεισμού του 2008 το κολυμβητήριο της εστίας είναι υπό κατάρρευση ενώ δύο κτίρια φέτος τα κατεδάφισαν τελείως. Μάλιστα, τα μισά δωμάτια ενός κτιρίου δεν κατοικούνται επειδή βρίσκονται πάνω στο ρήγμα. Οπότε έχει μειωθεί και η χωρητικότητα». Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «μέχρι πέρυσι το πανεπιστήμιο μίσθωνε ξενοδοχεία λόγω των ελλείψεων, από φέτος το έχουν σταματήσει και αυτό, ενώ τα δωμάτια που ανακαίνισαν δεν καλύπτουν ούτε στο ελάχιστο τον αριθμό εκείνων που υπήρχαν από τα ξενοδοχεία».
Επισκευές
Ωστόσο, και αυτά που υπάρχουν είναι σε κακή κατάσταση: «Το δωμάτιο είναι συνήθως χάλια όταν το παραλαμβάνεις και πρέπει να κάνεις δουλειά μέσα για να το φτιάξεις. Στα περισσότερα δωμάτια στα παλαιότερα κτίρια δεν δουλεύει η θέρμανση. Ο κόσμος παίρνει σόμπες. Στο Γ’ κτίριο πολύ συχνά πέφτει το ρεύμα επειδή όλοι βάζουν σόμπες» τονίζει ο φοιτητής.
Ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Πατρών καταγγέλλει τον νέο κανονισμό των εστιών που απαιτεί εγγύηση: «Φέτος ψηφίστηκε ένας νέος εσωτερικός κανονισμός από την εστία με τον οποίο για να μπαίνει ένας πρωτοετής φοιτητής πρέπει να δίνει 200 ευρώ εγγύηση που θα του επιστραφεί θεωρητικά σε πέντε χρόνια μόλις βγει από την εστία. Εχουμε δει φοιτητές να φεύγουν κλαίγοντας για τις πόλεις τους γιατί δεν είχαν τα χρήματα αυτά». Ο ίδιος αναφέρει πως τα 200 ευρώ καταλήγουν στον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ): «Δηλαδή οι φτωχότεροι των φτωχότερων δίνουν λεφτά που πηγαίνουν στα ερευνητικά του πανεπιστημίου».
«Δεν διώχτηκε κανείς»
Από την πλευρά του ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Μπούρας, επισημαίνει στο Βήμα ότι δωμάτια από ξενοδοχεία δεν νοικιάστηκαν εφέτος γιατί οι ανάγκες για την στέγαση των φοιτητών καλύφθηκε από τις εστίες ενώ αναφορικά με την εγγύηση των 200 ευρώ, τονίζει ότι δεν χρησιμοποιούνται πουθενά και παραμένουν στο ταμείο στην περίπτωση που προκληθούν ζημιές: «Η πρυτανική αρχή για πρώτη φορά στα ιστορικά του πανεπιστημίου εξασφάλισε ότι όποιος έκανε αίτηση και πληρούσε τα κριτήρια, να βρει δωμάτιο. Αυτή την στιγμή υπάρχουν σαράντα κενά δωμάτια στην εστία και έτσι δεν χρειάστηκε να νοικιάσουμε 720 δωμάτια σε ξενοδοχεία που στοιχίζουν 720.000 ευρώ το χρόνο. Επίσης, η συγκεκριμένη πρυτανική αρχή εξασφάλισε άδεια λειτουργίας του φοιτητικού εστιατορίου. Το μεγαλύτερο εστιατόριο λειτουργούσε χωρίς άδεια. Για πρώτη φορά με πόρους του πανεπιστημίου, με 300.000 από την Περιφέρεια Δ. Ελλάδος και με 4,5 εκατ. ευρώ από το υπουργείο έχει ξεδιπλωθεί ένα μεγάλο πρόγραμμα ανακαινίσεων των φοιτητικών εστιών. Τα δωμάτια παραδίδονται πλήρως εξοπλισμένα και τα 200 ευρώ αποτελούν εγγύηση ώστε αν προκληθούν ζημιές όταν παραδώσει το δωμάτιο ο φοιτητής, να αφαιρεθούν. Δεν χρησιμοποιούνται πουθενά, μένουν στο ταμείο ως εγγύηση».
Μάλιστα, ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι σε άτομα που αδυνατούσαν να βρουν αυτά τα χρήματα, έγιναν διακανονισμοί για να μπορέσουν να μείνουν στην εστία: «Κανείς που δυσκολεύτηκε δεν διώχτηκε. Έγιναν ακόμα διευκολύνσεις και διακανονισμοί και όλοι πήρανε δωμάτιο ακόμα και αν κάποιος δεν είχε να πληρώσει».
Δυσοσμία
Από την άλλη, η πρωτοετής φοιτήτρια Νομικής Σόνια Μιχαηλίδου που μένει στο Α’ κτίριο των εστιών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αισθάνεται «τυχερή», χωρίς ωστόσο να λείπουν τα προβλήματα: «Επειδή τυχαίνει να είμαι σε δωμάτιο με δική μου τουαλέτα είμαι τυχερή, καθώς οι περισσότεροι έχουν κοινές. Επειδή εγώ μένω στο 8ο όροφο πραγματικά ζεστό νερό δεν μου έχει τύχει ποτέ». Η ίδια όταν μπήκε για πρώτη φορά στο δωμάτιο αντιμετώπισε πρόβλημα δυσοσμίας που ακόμη δεν έχει επιλυθεί: «Το δωμάτιο ήταν σχετικά καλό, αλλά επειδή είναι παλιοί οι σωλήνες υπήρχε μια μυρωδιά που δεν έφευγε. Οι γονείς μου ήρθαν και καθάρισαν όλους τους σωλήνες αλλά ακόμα υπάρχει μυρωδιά. Το κτίριο είναι του 1967 και δεν έχει ανακαινισθεί από τότε».
Και η Σόνια υπογραμμίζει ότι είναι οι φοιτητές που δίνουν πνοή ζωής στην εστία: «Κυρίως από τα παιδιά κρατιούνται τα κτίρια μέσω δράσεων. Αν δεν υπήρχε αυτή η διάθεση από τους φοιτητές δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν».
