Για έναν από τους πιο δύσκολους χειμώνες των τελευταίων ετών προετοιμάζονται οι πολίτες στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς η ενεργειακή κρίση έχει εκτινάξει τις τιμές του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και του ρεύματος σε πρωτόγνωρα ύψη. Με τους μετεωρολόγους να κάνουν προβλέψεις για έναν ιδιαίτερα κρύο χειμώνα αντιλαμβάνεται κανείς ότι πρόκειται να έρθουμε αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή κατάσταση που απειλεί να ωθήσει στη φτώχεια εκατομμύρια νοικοκυριά.
Αποτέλεσμα όλων αυτών, όλο και περισσότερα νοικοκυριά να στρέφονται στην επιλογή του τζακιού ή της ξυλόσομπας σαν κύριας πηγής θέρμανσης. Ωστόσο οι ειδικοί προειδοποιούν για τις ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην ατμοσφαιρική ρύπανση όσο και στη δημόσια υγεία που εμπεριέχουν οι επιλογές αυτές.
Τα φίλτρα μπορούν να βοηθήσουν
Ο μηχανολόγος μηχανικός, καθηγητής στο ΕΛΜΕΠΑ και διευθυντής του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας και Σύνθεσης Ενεργειακών Συστημάτων του Τμήματος Μηχανολογίας, κ. Δημήτρης Χρηστάκης, μιλώντας στο «Βήμα» τονίζει ότι «οι επιπτώσεις στην υγεία από τα αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα είναι σημαντικές, ιδιαίτερα στο αναπνευστικό σύστημα, αλλά όχι μόνο».
Ο κ. Χρηστάκης επισημαίνει ότι η τοποθέτηση φίλτρων στις καμινάδες, οι οποίες πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο ύψος, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. «Η σχετική νομοθεσία, που δεν είναι σε λειτουργία, δεν είναι εναρμονισμένη με την οικονομική αντοχή των νοικοκυριών για κάτι τέτοιο. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αγορά δεν είναι έτοιμη για να καλύψει μεγάλης κλίμακας κατασκευή, ανακατασκευή, τροφοδοσία και εξοπλισμό εστιών καύσης ξύλων. Η χρήση μάσκας ίσως αποβεί αναγκαία αν οι καύσεις αυξηθούν και τα φίλτρα δεν λειτουργήσουν. Η πρόβλεψη για τη χρήση των καυσόξυλων χωρίς τις αναγκαίες υποδομές δίδει μεγάλα μεγέθη ρύπανσης» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Μειώθηκε σημαντικά η ποιότητα του αέρα
Ο κ. Αντρέα Μπονέτι, ιδρυτής του Clean Air, ενός ιστοτόπου που παρακολουθεί την ατμοσφαιρική ρύπανση, μας λέει ότι η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 έφερε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι έλληνες πολίτες ζεσταίνουν τα σπίτια τους. Επειδή οι άνθρωποι κατέληξαν να επιλέγουν τη φθηνότερη πηγή θέρμανσης, το ξύλο, το φαινόμενο της αιθαλομίχλης από τον καπνό του ξύλου έγινε πολύ σοβαρό και μείωσε σημαντικά την ποιότητα του αέρα των πόλεών μας. Η αιθαλομίχλη από την καύση ξύλων εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα και σήμερα και όλες οι πόλεις της Ελλάδας υποφέρουν από αυτήν. «Τα Ιωάννινα και η Λάρισα είναι μερικές από τις χειρότερες, όπου ο καπνός του ξύλου μολύνει συνεχώς τον αέρα κατά τη διάρκεια τόσο της νύχτας όσο και της ημέρας. Το Αγρίνιο επίσης, το οποίο έχει επιπλέον το πρόβλημα του καπνού που προέρχεται από το κάψιμο των κλαδιών ελιάς στα γύρω χωράφια» σημειώνει.
«Εως και 16.000 νεκροί κάθε χρόνο»
«Φέτος τον χειμώνα η ποιότητα του αέρα στις πόλεις μας θα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο, επειδή οι άνθρωποι αγοράζουν χιλιάδες ξυλόσομπες λόγω της μεγάλης ενεργειακής κρίσης. Θα είμαστε σε θέση να μετρήσουμε τη διαφορά και τα δεδομένα θα δείξουν πώς η ενεργειακή κρίση βλάπτει έμμεσα την υγεία μας μέσω της επιδείνωσης της ποιότητας του αέρα που αναπνέουμε» λέει ο κ. Μπονέτι. Και προσθέτει: «Γενικά, ανησυχώ πολύ για τον αέρα που αναπνέουμε εδώ στην Ελλάδα, ειδικά στις πόλεις και στα χωριά τον χειμώνα. Κανείς δεν φαίνεται να έχει επίγνωση του προβλήματος. Ο καπνός του ξύλου είναι πολύ επικίνδυνος. Αλλά και η ρύπανση που προέρχεται από όλα αυτά τα παλιά πετρελαιοκίνητα ταξί, φορτηγά και λεωφορεία της Αθήνας, τα οποία είναι πολύ μεγάλοι ρυπαντές, είναι πολύ επιβλαβής. Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, διότι μέχρι και 16.000 πολίτες πεθαίνουν από αυτήν κάθε χρόνο. Αυτοί είναι περισσότεροι από τους θανάτους της COVID σε έναν χρόνο, αλλά κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται».
Το δίλημμα για τις πηγές θέρμανσης
Στην ερώτηση εάν υπάρχουν πηγές θέρμανσης που είναι λιγότερο επιβαρυντικές για το περιβάλλον και την υγεία ο κ. Χρηστάκης τονίζει ότι η αξιολόγηση των συστημάτων θέρμανσης με ενεργειακά και περιβαλλοντικά κριτήρια δεν είναι δυστυχώς συμβατή με την οικονομική αξιολόγησή τους δεδομένης της αδυναμίας αγοράς και συντήρησης ακριβών συστημάτων από τη μεγάλη πλειονότητα των χαμηλού εισοδήματος πολιτών στις αστικές περιοχές. «Οπωσδήποτε η χρήση ηλεκτρικών αντιστάσεων, καλοριφέρ λαδιού και φορητών ηλεκτρικών αερόθερμων είναι συσκευές χαμηλού κόστους αγοράς, αλλά μεγάλου κόστους λειτουργίας, με τις σημερινές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Λύση για τη θέρμανση μπορεί να δοθεί με τη χρήση κλιματιστικών σύγχρονης τεχνολογίας (Inverter), λύση που μοιάζει με αυτήν της αντλίας θερμότητας σε απόδοση και αρχή λειτουργίας, ενώ κοστίζει πολύ λιγότερο η κατανάλωσή της από αυτήν των ηλεκτρικών αντιστάσεων. Λόγω της μεταβλητότητας των τιμών της αγοράς των διαφόρων μορφών της ενέργειας είναι δύσκολο να ιεραρχηθούν οι συσκευές οικιακής θέρμανσης με κριτήριο το κόστος τους» επισημαίνει.
«Πιο ακριβή η αιθαλομίχλη από τη μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα»
Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών εδώ και καιρό έχει κάνει λόγο για τις πολύ σοβαρές συνέπειες της αιθαλομίχλης, προσθέτοντας μάλιστα ότι το οικονομικό κόστος που έχει στη δημόσια υγεία είναι μεγαλύτερο από το κόστος που θα είχε η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα.
«Τα σωματίδια πολλαπλασιάζουν τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου»
Ερευνα ελλήνων επιστημόνων η οποία είχε γίνει υπό την αιγίδα του Αστεροσκοπείου Αθηνών και δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 αναφέρει ότι η καύση ξυλείας για οικιακή χρήση θεωρείται σημαντική πηγή καρκινογόνων Πολυκυκλικών Αρωματικών Υδρογονανθράκων (ΠΑΥ). Οπως αναφέρουν οι ερευνητές, «η υπερβολική χρήση της καύσης ξύλου για οικιακή θέρμανση κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης στην Ελλάδα συνεχίζεται ακόμη και σήμερα». Από την έρευνα προκύπτει ότι οι συγκεντρώσεις των ΠΑΥ στην ατμόσφαιρα αυξάνονται έως και 7% κατά τη διάρκεια του χειμώνα και η καύση βιομάζας ευθύνεται για την αύξηση των συγκεντρώσεων ΠΑΥ σε ίσο περίπου βαθμό με την καύση ντίζελ, πετρελαίου και βενζίνης. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας η καύση ξύλου εκλύει στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον (στον αέρα) μεγάλες ποσότητες ΠΑΥ που διεισδύουν και εγκαθίστανται πολύ βαθιά στις κυψελίδες του πνεύμονα. Από εκεί περνούν στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνουν σε διάφορα όργανα του σώματος. Η ρύπανση αφορά τόσο τον αέρα του σπιτιού που έχει αναμμένο το τζάκι όσο και τα γειτονικά σπίτια, αλλά και τον αέρα στους δρόμους που κινούμαστε. «Η μεγάλη πυκνότητα αιωρούμενων σωματιδίων στον αέρα προκαλεί πολλαπλασιασμό της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου (σε όσους είναι εκτεθειμένοι σε αυτά), αλλά και πληθώρα άλλων ασθενειών» τονίζεται στην ανακοίνωση.
