Η πανώλη των αιγοπροβάτων εμφανίστηκε στη χώρα μας για πρώτη φορά και απειλεί με καταστροφή το κτηνοτροφικό κεφάλαιο της Θεσσαλίας, μιας περιοχής που έχει ήδη πληγεί από τις πλημμύρες του περασμένου χρόνου. Μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί περισσότερα από 8.000 ζώα, ενώ στις πληγείσες περιοχές εξελίσσεται η μεγαλύτερη κτηνιατρική επιχείρηση που έχει γίνει ποτέ προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση της νόσου και σε άλλες περιφέρειες.
Τα παρακάτω περιγράφουν τις διαστάσεις της νέας κρίσης, με τους ειδικούς να εξηγούν όσα πρέπει να ξέρουμε:
1. Τι είναι ο ιός της πανώλης των ζώων;
Ο ιός της πανώλης των ζώων (Peste des Petits Ruminants – PPR) είναι ένας RNA ιός που προσβάλλει κυρίως αίγες, πρόβατα και άγρια μικρά μηρυκαστικά. Ανήκει στην οικογένεια Paramyxoviridae και το γένος Morbillivirus. Η νόσος που προκαλεί είναι επίσης γνωστή και ως «πανούκλα των αιγών» ή «σύνδρομο στοματίτιδας – πνευμονοεντερίτιδας».
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, κατάπτωση, υπνηλία, δύσπνοια, βήχα, διάρροιες, αλλοιώσεις στο στόμα και αιφνίδιους μαζικούς θανάτους. Η ασθένεια είναι υψηλής μεταδοτικότητας.
Η μετάδοση γίνεται με στενή επαφή των υγειών με τα ασθενή ζώα: επαφή με εκκρίσεις όπως δάκρυα, σάλια, ούρα, κόπρανα ή με μολυσμένη τροφή, νερό, στρωμνή, μηχανήματα και μέσα μεταφοράς. Η περίοδος επώασης καθορίζεται στις 21 ημέρες.
2. Εχει ο ιός αυτός σχέση με την πανώλη που πλήττει τους ανθρώπους;
Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, η πανώλη των ζώων δεν έχει καμία σχέση με την πανώλη που πλήττει τους ανθρώπους.
«Είναι ένας ιός που αρχικά είχε ανιχνευθεί πριν από αρκετά χρόνια σε χώρες της Αφρικής, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί και σε χώρες της Ευρώπης και στην Τουρκία. Προκαλεί βαριά νόσο και θάνατο στα αιγοπρόβατα. Δεν μεταδίδεται και δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στον άνθρωπο, αλλά στα ζώα η θνητότητα μπορεί να φτάσει και το 100%».
3. Πώς έφτασε ο ιός στη χώρα μας;
Είναι η πρώτη φορά που η ασθένεια αυτή εμφανίζεται στη χώρα μας. Οι έλεγχοι συνεχίζονται σε βάθος προκειμένου να διαπιστωθεί με ποιον τρόπο ο ιός έφτασε στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι ασθένειες αυτές έρχονται κυρίως με μεταφορά άρρωστων ζώων. Ο αδύναμος κρίκος είναι οι ελλιπείς κτηνιατρικοί έλεγχοι στα σύνορα.
Οπως σημειώνει ο κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης, καθηγητής Γενετικής στο Τμήμα Γεωπονίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «το πιο πιθανό είναι ότι κάποιος εκ των κτηνοτρόφων στη Θεσσαλία είχε φέρει από χώρα του εξωτερικού ένα αρσενικό ζώο προκειμένου να βελτιώσει το γενετικό υλικό του κοπαδιού του. Αυτό το άρρωστο ζώο μετέδωσε την ασθένεια στο υπόλοιπο κοπάδι».
Ακόμα δεν έχει εξακριβωθεί από ποια χώρα ακριβώς ήρθε ο ιός στην Ελλάδα, αλλά τα τελευταία χρόνια υπήρξαν περιστατικά εμφάνισης της νόσου στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία και στην Τουρκία.
4. Πόσα κρούσματα έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι στιγμής;
Μέχρι την περασμένη Παρασκευή είχαν εντοπιστεί 16 συνολικά κρούσματα της νόσου. Ολα βρίσκονταν σε φάρμες στη Θεσσαλία, τα εννέα στην Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων και τα επτά στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας. Οι κτηνίατροι που βρίσκονται στη Θεσσαλία μαζί με τους ελέγχους που πραγματοποιούν συνεχίζουν την επιδημιολογική έρευνα προκειμένου να εντοπιστεί το σημείο μηδέν (το σημείο από το οποίο ξεκίνησε η μετάδοση της νόσου) για καθένα από τα κρούσματα.
Τα αποτελέσματα αναμένονται στις αρχές της εβδομάδας. Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας ανέφερε ότι συγκεκριμένη εταιρεία βιοτεχνολογίας που έχει επιλέγει θα χρηματοδοτηθεί προκειμένου να παρασκευάσει ένα τεστ τύπου rapid το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ώστε να γίνεται άμεσα ο εντοπισμός των ζώων που έχουν τον ιό. Συνολικά στις δύο περιφέρειες υπάρχουν 300.700 ζώα εκ των οποίων μέχρι την περασμένη Παρασκευή είχαν ελεγχθεί 183.000.
5. Πόσα ζώα έχουν θανατωθεί μέχρι σήμερα;
Απαραίτητη προϋπόθεση για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου είναι η θανάτωση και υγειονομική ταφή των κοπαδιών στα οποία έχουν εμφανιστεί κρούσματα. Σύμφωνα με στοιχεία της Περιφέρειας Θεσσαλίας, μέχρι σήμερα έχουν θανατωθεί περίπου 8.000 ζώα. Οι Αρχές εκτιμούν ότι συνολικά ο αριθμός των ζώων που θα οδηγηθούν σε θανάτωση και ταφή θα φτάσει τις 10.000. Να σημειωθεί ότι οι κτηνοτρόφοι αποζημιώνονται για κάθε ζώο που θανατώνεται.
Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσιεύματα των τοπικών μέσων ενημέρωσης, σε ορισμένες περιπτώσεις δεν ακολουθούνται κατά γράμμα οι προδιαγραφές για την υγειονομική ταφή των ζώων, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε ταφή ζωντανά ζώα. Υστερα από αυτές τις αποκαλύψεις ο κ. Κουρέτας έδωσε εντολή να αντικατασταθεί ο προϊστάμενος της Κτηνιατρικής Τρικάλων.
6. Τι λένε οι κτηνοτρόφοι;
Ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ) σε ανακοίνωσή του εκφράζει την έντονη οργή των κτηνοτρόφων για την είσοδο της πανώλης των αιγοπροβάτων στη χώρα μας, το οποίο οι ίδιοι αποδίδουν στο «αίσχος του λαθρεμπορίου ζώων».
«Είναι εξοργιστικό πώς αυτά τα ζώα κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα χωρίς να υποβληθούν στους απαραίτητους ελέγχους», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Οι κτηνοτρόφοι διερωτώνται «πώς επιτρέπεται να πωλούνται ζώα κρεατοπαραγωγής που, υποτίθεται, εισήχθησαν για σφαγή να καταλήξουν ως ζωντανά ζώα γαλακτοπαραγωγής σε εκμεταλλεύσεις ανά τη χώρα, χωρίς κανέναν έλεγχο, παρακάμπτοντας κάθε κανόνα ασφαλείας, κάτι που μας δικαιώνει όταν ζητούμε συγκεκριμένα μέτρα και για τις «ελληνοποιήσεις»και για εισαγωγές ζώων αμφιβόλου ποιότητος από άλλες χώρες».
7. Τι πρέπει να κάνουν οι κτηνοτρόφοι;
Θα πρέπει να αποφεύγουν την άμεση επαφή των ζώων τους με άλλα κοπάδια άγνωστου καθεστώτος. Θα πρέπει επίσης να μη δανείζονται και να μη δανείζουν ζώα, εργαλεία και οχήματα μεταφοράς ζώων από άλλες εκτροφές.
Να αποφεύγουν τις παράνομες αγοραπωλησίες και παράνομες μετακινήσεις ζώων. Οι κτηνοτρόφοι καλούνται να καθαρίζουν και να απολυμαίνουν τακτικά τους χώρους της εκτροφής τους και να ελέγχουν καθημερινά το κοπάδι τους σχολαστικά για την παρουσία άρρωστων ή ύποπτων ζώων. Σε περίπτωση που διαπιστώσουν οτιδήποτε ανησυχητικό, θα πρέπει να επικοινωνήσουν άμεσα με τις αρμόδιες τοπικές κτηνιατρικές αρχές.
8. Πώς συμβάλλει στα παραπάνω η ΕΕ;
Κλιμάκιο της ειδικής μονάδας αντιμετώπισης ζωονόσων της Ευρωπαϊκής Ενωσης βρίσκεται στη Θεσσαλία και σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης εξετάζουν λεπτομερώς την κατάσταση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ενδέχεται ζώα πιθανοί φορείς του ιού της πανώλης να έχουν μετακινηθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ σε κάθε περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να ενημερώσει σχετικά τα κράτη-μέλη για τον πιθανό κίνδυνο, παρέχοντας και πληροφορίες για τις μετακινήσεις των ζώων μέσω του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης ώστε να ληφθούν προληπτικά μέτρα.
9. Τι μέτρα έχουν λάβει οι αρμόδιες αρχές στην Ελλάδα;
Εχουν δημιουργηθεί ζώνες προστασίας ακτίνας 3 χλμ. και ζώνη επιτήρησης ακτίνας 10 χλμ. γύρω από τις μολυσμένες εκτροφές. Ταυτόχρονα γίνεται απογραφή όλων των εκτροφών αιγοπροβάτων καθώς και κλινική εξέταση του συνόλου των ζώων όλων των εκμεταλλεύσεων. Εχει απαγορευτεί η κυκλοφορία των αιγοπροβάτων σε όλο το δημόσιο και ιδιωτικό οδικό δίκτυο.
Εχει επιβληθεί περιορισμός όλων των αιγοπροβάτων εντός της εκμετάλλευσης στην οποία βρίσκονται (για τη ζώνη προστασίας) και εντός της ζώνης επιτήρησης για 30 ημέρες. Επίσης στο πεδίο δραστηριοποιούνται περισσότερα από 98 συνεργεία κτηνιάτρων προκειμένου να ελέγξουν όλα τα ζώα. Ακόμα 25 επιστήμονες του ΕΦΕΤ επισκέπτονται τα τυροκομεία της περιοχής και ενημερώνουν για τα μέτρα που έχουν ληφθεί και σχετίζονται με τη διαχείριση του γάλακτος.
10. Υπάρχει περίπτωση η νόσος να προκλήθηκε από τα ζώα που είχαν μείνει άθαφτα μετά τις πλημμύρες του περασμένου χρόνου;
Ολοι οι ειδικοί αποκλείουν ένα τέτοιο σενάριο, παρά τις σχετικές θεωρίες που διακινούνται στο Διαδίκτυο και διαβεβαιώνουν κατηγορηματικά ότι η νόσος προήλθε από εισαγωγή στη χώρα μας άρρωστων ζώων από το εξωτερικό.
