Η ολοκλήρωση δώδεκα έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, χαρακτηρισμένων ως «ειδικών και σημαντικών έργων εθνικού επιπέδου», καθώς και μια σειρά από παρεμβάσεις της Περιφέρειας Αττικής και των δασικών υπηρεσιών αποτελούν σήμερα το «στοίχημα» για την προσαρμογή της Αττικής στα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης. Στην πρώτη γραμμή έχουν τεθεί από τη Διεύθυνση Αντιπλημμυρικών και Εγγειοβελτιωτικών Εργων του υπουργείου Υποδομών εργασίες για διευθετήσεις σε έξι χειμάρρους και ρέματα του Λεκανοπεδίου, ώστε να θωρακιστεί η Αττική στην περίπτωση που δεχθεί μεγάλο όγκο υδάτων μιας ακραίας βροχόπτωσης.
Ειδικότερα, η διευθέτηση του σημαντικού ρέματος της Εσχατιάς (βορειοδυτικά της λεκάνης του Κηφισού) ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και σήμερα ολοκληρώνεται το τρίτο και τελευταίο τμήμα του (από συμβολή αγωγού Ευπυριδών έως τη λεωφόρο Πάρνηθος) μήκους περίπου 4,8 χιλιομέτρων. Σε αυτήν περιλαμβάνεται και η διευθέτηση των ρεμάτων Αγίου Γεωργίου και Πικροδαφνέζας (περίπου 1,5 χιλιομέτρου) που συμβάλλουν στην Εσχατιά. Η παράδοση του έργου (προϋπολογισμού 86.200.000 ευρώ) εκτιμάται ότι θα παραταθεί για ένα εξάμηνο, καθώς προέκυψε ανάγκη νέων εργασιών έπειτα από αιτήματα των δήμων της περιοχής.
Η σωτήρια «λίμνη» του Κηφισού
Με την ολοκλήρωση του έργου, το νερό θα διαχέεται στον Κηφισό, ο οποίος βρίσκεται σε οριακό σημείο. Γι’ αυτό άλλωστε έχει σχεδιαστεί και αναμένεται να δημοπρατηθεί έργο για τη διευθέτηση δυο τμημάτων του – Τρεις Γέφυρες – Κόκκινος Μύλος και Κόκκινος Μύλος – Αττική Οδός – αλλά και η κατασκευή μιας λεκάνης ανάσχεσης πλημμυρικών απορροών, δηλαδή μια «λίμνη» στην οποία θα συγκρατούνται για λίγες ώρες τα ύδατα σε περίπτωση ακραίων βροχοπτώσεων, ώστε να διοχετεύονται σταδιακά στο κλειστό τμήμα του ποταμού (ρέει κάτω από την Εθνική Οδό από τις Τρεις Γέφυρες έως το Φάληρο). Στα τέλη Σεπτεμβρίου το έργο έλαβε και περιβαλλοντικούς όρους από τη αρμόδια Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).
Για το ρέμα Καναπίτσα Αχαρνών, που επίσης εκβάλλει στον Κηφισό, τα έργα διευθέτησης (προϋπολογισμού 23.500.000 ευρώ) ξεκίνησαν το 2021 και αναμένεται να ολοκληρωθούν τον ερχόμενο Απρίλιο. Πρόκειται για ένα σημαντικό ρέμα, μήκους 12,6 χιλιομέτρων και συνολική λεκάνη απορροής 20,1 τετραγωνικών χιλιομέτρων (τ.χλμ.), που βρίσκεται στις βόρειες παρυφές του Λεκανοπεδίου, στις νότιες υπώρειες της Πάρνηθας.
Στο Θριάσιο Πεδίο οι εργασίες για το σημαντικό ρέμα της περιοχής, τον χείμαρρο του Αγίου Γεωργίου (Γιαννούλας), με λεκάνη απορροής 110,3 τ.χλμ., στην οποία περιλαμβάνονται και τα ρέματα Μαύρης Ωρας και Διυλιστηρίων ξεκίνησαν τον Οκτώβριο 2020. Το έργο προϋπολογισμού 10.190.000 ευρώ είχε τριετή ορίζοντα ολοκλήρωσης, ωστόσο πήρε παράταση ενός έτους και θα παραδοθεί τον Οκτώβριο του 2024.
Οσο για το ρέμα της Ραφήνας, το έργο της διευθέτησής του αφορά ένα μήκος 15 χιλιομέτρων από την εκβολή του έως τη Λεωφόρο Σπάτων, αλλά και των ρεμάτων Βαλανάρη, Καλλιτεχνούπολης και Διασταύρωσης. Η σύμβαση, προϋπολογισμού 85.696.400 ευρώ, υπεγράφη πριν από περίπου έναν χρόνο και αυτές τις ημέρες, σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να εγκριθούν από το ΥΠΕΝ οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου.
Στα Μεσόγεια Ανατολικής Αττικής, από τα σημαντικότερα έργα υποδομής αποτελεί η διευθέτηση του Ερασίνου ως βασικού αποδέκτη όμβριων για την ευρύτερη περιοχή. Πρόκειται για μια λεκάνη απορροής έκτασης 204 τ.χλμ. που εκτείνεται νοτίως του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος», ανατολικά του ορεινού όγκου του Υμηττού και έως την παραλία του Ευβοϊκού. Η σύμβαση του έργου υπεγράφη πριν από πέντε μήνες, με προϋπολογισμό 48.694.800 ευρώ και ημερομηνία περαίωσης τον Νοέμβριο 2025.
Τότε αναμένεται να ολοκληρωθεί και η διευθέτηση του ρέματος Αγίου Γεωργίου της Ανατολικής Αττικής (από το σημείο που συναντά τον Ερασίνο έως τη συμβολή με τα ρέματα Καλυβίων και Κουβαρά) και των ρεμάτων που συμβάλλουν σε αυτό, καθώς και η κατασκευή τάφρων για την αποκατάσταση της απορροής των ομβρίων προς τον φυσικό αποδέκτη, η κατασκευή τεχνικών στις διασταυρώσεις τού ρέματος με έργα οδοποιίας κ.λπ. Πρόκειται για έργο προϋπολογισμού 15.500.000 ευρώ.
Η Διεύθυνση Αντιπλημμυρικών και Εγγειοβελτιωτικών Εργων προγραμματίζει και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και ομβρίων στην περιοχή της Νέας Μάκρης, ύψους 60.000.000 ευρώ. Η επαναδημοπράτησή τους αναμένεται έως το τέλος του έτους με διετή ορίζοντα ολοκλήρωσης.
Το «κουβάρι» των αρμοδιοτήτων
Πέρα από τα χαρακτηρισμένα ως «ειδικά και σημαντικά έργα εθνικού επιπέδου» τα οποία σχεδιάζει και υλοποιεί το υπουργείο Υποδομών, στο εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του υπουργείου Εσωτερικών έχουν ενταχθεί τα έργα διευθέτησης του Ιλισσού, με φορέα υλοποίησης την Περιφέρεια Αττικής και προϋπολογισμό περίπου 10 εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει διαβιβαστικό έγγραφο του υπουργείου Εσωτερικών προς τη Βουλή, ακόμη «δεν έχει καταγραφεί σχετική νομική δέσμευση από τον φορέα υλοποίησης».
Αρμοδιότητες για τα αντιπλημμυρικά έργα μοιράζονται στις περιφέρειες της χώρας και αφορούν τον σχεδιασμό, τη μελέτη, την κατασκευή και συντήρησή τους, όπως επίσης τον καθαρισμό και την αστυνόμευση ρεμάτων. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση της Περιφέρειας Αττικής (21/10), ναι μεν «ο καθαρισμός και η απομάκρυνση χωμάτων, μπαζών και φερτών υλικών από την κοίτη είναι ευθύνη της Περιφέρειας», ωστόσο, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «για παλαιά αντικείμενα – ξύλα – είδη υγιεινής κ.λπ. που βρίσκονται εκτός ρεμάτων την αρμοδιότητα απομάκρυνσης και καθαρισμού των χώρων έχουν οι δήμοι». Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει η σημερινή διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής, σήμερα εκτελούνται 39 έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και 18 έργα διευθέτησης και οριοθέτησης ρεμάτων, ενώ έργα συνολικού προϋπολογισμού 28 εκατ. ευρώ αναμένεται να δημοπρατηθούν σύντομα.
Ρόλο στα παραπάνω έχει και το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, μέσω της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, ενώ επίσης, «τρέχει» Εθνικό Πρόγραμμα πολιτικής προστασίας.
Τέσσερις μελέτες στα σκαριά
Σε εξέλιξη βρίσκονται τέσσερις μεγάλες μελέτες. Η πρώτη αφορά την επικαιροποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού (master plan) αντιπλημμυρικών έργων Αττικής. Η σχετική σύμβαση υπεγράφη τον Ιούλιο του 2020 (αξία σύμβασης 449.163 ευρώ) με στόχο να εντοπίσει και να ιεραρχήσει τα απαιτούμενα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στο Λεκανοπέδιο. Μάλιστα τα τελικά παραδοτέα έργα έχουν εγκριθεί από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Υποδομών και αφορούν οκτώ ζώνες (Μεσόγεια, Κορινθία – Κορινθιακός Κόλπος, Νησιά Σαρωνικού, Ευβοϊκός, Λαυρεωτική – Ανάβυσσος – Μακρόνησος, Μέγαρα – Κινέτα, Θριάσιο, Λεκανοπέδιο Αττικής). Επίσης, θα δημιουργηθεί και ηλεκτρονική βάση δεδομένων.
Παράλληλα, δύο μελέτες έργων αντιπλημμυρικής προστασίας σε λεκάνες απορροής του Μαραθώνα Αττικής και διευθέτησης-οριοθέτησης του Κηφισού (από τις Τρεις Γέφυρες – ανάντη Κόκκινου Μύλου έως την Αττική Οδό), συνολικής αξίας περίπου 1,4 εκατομμυρίων ευρώ, βρίσκονται σε φάση έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Οσο για την επικαιροποίηση και συμπλήρωση των υφιστάμενων μελετών αντιπλημμυρικής προστασίας του ρέματος Ποδονίφτη (προϋπολογισμού 1,3 εκατ. ευρώ), θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2026.
