Η εικόνα που κοσμεί σήμερα την πρώτη σελίδα του Science είναι μια αναπαράσταση του Αστεροσκοπείου Αθηνών, όπως ήταν όταν πρωτοκτίστηκε, τότε που ο λόφος ήταν γυμνός από δέντρα. Το πρωτοποριακό για την εποχή του κτίσμα, σε σχήμα σταυρού, θεμελιώθηκε στις 28 Ιουνίου του 1842 και υπήρξε έμπνευση του καθηγητή Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεωργίου Βούρη. Η αναπαράσταση αυτή μοιάζει με παιδικό παιχνίδι, αλλά απαίτησε σύνθεση φωτογραφιών, υπολογιστικό χρόνο, στερεολιθογραφική εκτύπωση και εργασία μηνών. Δημιουργήθηκε για το ίδρυμα ΝΕΟΝ και την έκθεση «The Theater of Disappearance» του Adrian Villar Rojas από την ομάδα αρχιτεκτόνων Decode, για το συνολικό έργο της οποίας θα διαβάσετε στις σελίδες 4-6.
Θα ήθελα όμως εδώ να σταθούμε λιγάκι και να συνειδητοποιήσουμε το πόσο οι πρόοδοι στην επιστήμη των υπολογιστών μεταμορφώνουν τον κόσμο μας. Υποθέτω ότι όλοι, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, έχουμε ήδη επίγνωση του πόσο το Διαδίκτυο έχει μπει στη ζωή μας. Ομως εδώ πρόκειται για κάτι άλλο, πρόκειται για τη μεταμόρφωση ολόκληρων επιστημονικών πεδίων μέσα από την επιστήμη των υπολογιστών. Η βιολογία είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα: χωρίς αυτές τις προόδους δεν θα μπορούσε να είχε γίνει η αποκωδικοποίηση του ανθρωπίνου γονιδιώματος και δεν θα είχαν υπάρξει ποτέ ολόκληρα επιστημονικά πεδία όπως η γονιδιωματική ή η πρωτεωμική (για μια εφαρμογή της οποίας θα διαβάσετε στις σελίδες 2-3). Ωστόσο, η επίδραση της επιστήμης των υπολογιστών στη βιολογία γίνεται φανερή περισσότερο στο εργαστήριο. Αλλά η επίδραση των υπολογιστών στην αρχιτεκτονική είναι πολύ περισσότερο εμφανής, είναι κυριολεκτικά προς τέρψη όλων: όσοι έχουν κάποια στιγμή σταθεί άφωνοι για να απολαύσουν τη «ρευστότητα» ενός κτιρίου της Zaha Hadid (1950-2016, ιρανοβρετανή αρχιτέκτονας) αντιλαμβάνονται τι εννοώ.
Ενα κλασικό ερώτημα των ανθρώπων σε συζητήσεις που αφορούν τις επιστημονικές προόδους έχει να κάνει με τη χρησιμότητά τους. Συνήθως, στο μυαλό τους έχουν προϊόντα, όπως νέα φάρμακα ή μηχανήματα, που θα διευκολύνουν τη ζωή τους με έναν παθητικό τρόπο. Σχεδόν ποτέ δεν τους περνά η ιδέα ότι οι καρποί της προόδου μπορεί να είναι η νέα γνώση, την οποία θα πρέπει να ενσωματώσουν ενεργητικά στη ζωή τους. Χάρη στις δυνατότητες των σύγχρονων υπολογιστών να επεξεργάζονται τεράστιο όγκο δεδομένων, οι επιστήμονες μπορούν τώρα αφενός να εξάγουν συγκεντρωτικά αποτελέσματα από πλήθος επιμέρους μελετών, αφετέρου να δημιουργούν μοντέλα με προβλεπτική ικανότητα. Τέτοιου είδους δουλειά πραγματοποιούσε επί δύο χρόνια μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων της ιατρικής επιθεώρησης The Lancet, η οποία στόχευε να εξάγει συμπεράσματα για το ποια θα ήταν η διατροφή εκείνη που ταυτόχρονα με τη σωστή θρέψη των 7,5 δισ. ανθρώπων θα εξασφάλιζε και την υγεία του πλανήτη μας. Από το πολυσέλιδο πόρισμα με τα συμπεράσματά τους προέκυψαν κατευθυντήριες οδηγίες για όλους μας, τις οποίες θα διαβάσετε στη σελίδα 7. Το αν θα βάλει ο καθένας από εμάς στη ζωή του αυτούς τους καρπούς της επιστήμης θα κρίνει πολλά για το μέλλον, το δικό μας και κυρίως των απογόνων μας.
