Το τι είναι η συνείδηση απασχόλησε και απασχολεί επιστήμονες και φιλοσόφους. Πρόσφατα, μάλιστα, συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από όταν δύο μελετητές του προβλήματος στοιχημάτισαν για το αν μέχρι το 2023 θα είχαμε κατανοήσει το τι σημαίνει συνείδηση. Εχασε ο… αισιόδοξος εκ των δύο. Ας δούμε συνοπτικά τι έγινε στο πεδίο από τη δεκαετία του 1980.
l 1986
Ο ψυχολόγος Μπερναρ Μπάαρς πρότεινε ένα μοντέλο γνωσιακών λειτουργιών βασισμένο στην ακόλουθη απλουστευτική αφαίρεση: η λειτουργία του εγκεφάλου αναπαρίσταται μέσω ενός συνόλου τοπικών επεξεργαστών, καθένας από τους οποίους μπορεί να εκτελέσει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Σε κάθε δεδομένη στιγμή, επιλέγεται ένα υποσύνολο αυτών των επεξεργαστών, εξάγονται οι πληροφορίες που περιέχουν και μετά διοχετεύονται σε όλους τους άλλους επεξεργαστές.
l 1988
Ο Στανισλάς Ντεχαέν και ο Ζαν-Πιερ Σανζέ γενίκευσαν αυτό το μοντέλο εισάγοντας τη «θεωρία του συνολικού νευρωνικού εργασιακού χώρου» όπου μοντελοποίησαν ανατομικές και λειτουργικές πλευρές του εγκεφάλου.
l 1998
Τίθεται το στοίχημα (το οποίο ήταν ένα κιβώτιο με μπουκάλι κρασί) μεταξύ του νευροεπιστήμονα Κριστόφ Κοχ και του φιλοσόφου Ντέιβιντ Τσάλμερς. Ο πρώτος πίστευε στην επίλυση του ζητήματος της συνείδησης εντός 25ετίας σε αντίθεση με τον δεύτερο.
l 2004
Ο Τζούλιο Τονόνι, στενός συνεργάτης του νομπελίστα Γκέρανλντ Εντελμαν, όρισε τη συνείδηση ως την ικανότητα ενός συστήματος να διαχειρίζεται περισσότερη πληροφορία από ό,τι τα μέρη τα οποία αποτελούν αυτό το σύστημα. Αυτή είναι η βάση της λεγόμενης «θεωρίας ολοκλήρωσης των πληροφοριών». Μάλιστα, ο Κοχ, στενός συνεργάτης του νομπελίστα Φράνσις Κρικ, πήγε ένα βήμα παραπάνω, αναφέροντας ότι αφού υπάρχει ένας συγκεκριμένος μαθηματικός τύπος για την «ολοκλήρωση των πληροφοριών», έχουμε και ποσοτικό χαρακτηρισμό της συνείδησης!
l 2023
Πριν από λίγες ημέρες, ο Κοχ τελικά παραδέχθηκε ότι ούτε το μοντέλο Ντεχαέν – Σανζέ ούτε η θεωρία ολοκλήρωσης των πληροφοριών λύνουν το πρόβλημα της συνείδησης και έτσι πλήρωσε το στοίχημα στον Ντέιβιντ Τσάλμερς. Νωρίτερα ο Ντεχαέν είχε γράψει ότι «μόνο η μαθηματική θεωρία μπορεί να εξηγήσει το πώς νευρωνικές διαδικασίες παράγουν το νοητικό» και τέτοια θεωρία παραμένει, κατά τον Ντεχαέν, άγνωστη.
