Η αρχαία Ελλάδα έθεσε τα θεμέλια της δυτικής φιλοσοφίας, προσέφερε στην ανθρωπότητα το δώρο της δημοκρατίας και, όπως αποδεικνύεται, τη μάστιγα της ρύπανσης από βαρέα μέταλλα.
Ελληνογερμανική μελέτη που δημοσιεύεται στο «Communications Earth & Environment» ανιχνεύει στον ελληνικό χώρο τις αρχαιότερες ενδείξεις ρύπανσης από μόλυβδο, ένα τοξικό μέταλλο που απελευθερωνόταν στην ατμόσφαιρα από τα μεταλλουργεία.
Ιχνη μολύβδου έπεσαν στο έδαφος και στη θάλασσα και παγιδεύτηκαν σε ιζήματα, τα οποία εξέτασε η ερευνητική ομάδα σε 14 περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας και του Αιγαίου. Τα ευρήματα, λένε οι ερευνητές, επιβεβαιώνουν ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες επηρέαζαν το περιβάλλον ήδη πριν από 5.000 χρόνια. Προσφέρουν επίσης νέες πληροφορίες για τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της αρχαιότητας, ακόμα και για την κατάκτηση της αρχαίας Ελλάδας από τους Ρωμαίους.
Από προηγούμενες μελέτες ήταν γνωστό ότι σημαντικές ποσότητες μολύβδου απελευθερώνονταν κατά την αρχαιότητα από τα χυτήρια αργύρου, ενός μετάλλου που σπάνια εξορύσσεται σε καθαρή μορφή. Η διαδικασία κατεργασίας του απελευθερώνει χιλιάδες γραμμάρια μολύβδου για κάθε γραμμάριο ασημιού και εκτιμάται ότι ήταν η σημαντικότερη αιτία έκθεσης σε μόλυβδο για τον πληθυσμό της αρχαίας Ρώμης.
Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει ότι η ρύπανση είχε ξεκινήσει νωρίτερα στην αρχαία Ελλάδα. Η ανάλυση, στην οποία συμμετείχε ο Ανδρέας Κουτσοδενδρής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, εντοπίζει τις αρχαιότερες ενδείξεις σε έναν βάλτο της Βορειοανατολικής Ελλάδας κοντά στη Θάσο, η οποία ήταν σημαντική στην αρχαιότητα για τα ορυχεία και τα μεταλλουργεία της. Τα ιζήματα, ηλικίας 5.200 ετών, είναι 1.200 χρόνια αρχαιότερα από τις αμέσως επόμενες ενδείξεις βιομηχανικής ρύπανσης οπουδήποτε στον κόσμο (ίχνη μολύβδου που ανιχνεύθηκαν σε βάλτο της Σερβίας).
Τα επίπεδα μολύβδου φαίνεται πως παρέμειναν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα την Εποχή του Χαλκού, την Κλασική και την Ελληνιστική Περίοδο. Αυτό άλλαξε πριν από 2.150 χρόνια, οπότε ανιχνεύεται απότομη αύξηση και το μέταλλο εμφανίζεται ακόμα και στον βυθό του Αιγαίου.
Η αύξηση συνοδεύτηκε από ένα κύμα αποδάσωσης και επέκτασης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, όπως μαρτυρούν οι κόκκοι γύρης που εντοπίστηκαν στα δείγματα. Οι αλλαγές αυτές συνέπεσαν με την κατάκτηση της ελληνιστικής Ελλάδας από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ.
Οι κατακτητές διεκδίκησαν για τον εαυτό τους τον ορυκτό πλούτο της Ελλάδας και αύξησαν την εξόρυξη μετάλλων για την επέκταση του εμπορίου τους, είπαν οι ερευνητές.
Ο μόλυβδος, για τον οποίο δεν υπάρχουν ασφαλή όρια έκθεσης, επηρεάζει το νευρικό σύστημα, ειδικά των παιδιών. Το πιο σοβαρό επεισόδιο ρύπανσης ήρθε τον περασμένο αιώνα, όταν άρχισε να προστίθεται μόλυβδος στη βενζίνη ως βελτιωτικό καύσης. Σύμφωνα με προηγούμενη μελέτη στο «Journal of Child Psychology and Psychiatry», η πρακτική είναι πιθανό να προκάλεσε 151 εκατομμύρια επιπλέον περιστατικά ψυχικών διαταραχών μόνο στις ΗΠΑ.
