Στον σύγχρονο κόσμο μας η ανδρική γονιμότητα έχει πάρει την… κατιούσα και πλήθος παραγόντων έχουν προταθεί ως «ένοχοι» για αυτή την «ελεύθερη πτώση» της ποιότητας του σπέρματος που καταγράφεται εδώ και μισό αιώνα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (UNIGE) σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Ελβετικό Ινστιτούτο Τροπικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας (Swiss TPH) βάλθηκαν τώρα να μελετήσουν ένα κύριο «αξεσουάρ» της ζωής των σύγχρονων ανδρών, το κινητό τηλέφωνο, το οποίο αν και «συνήθης ύποπτος» για πρόκληση προβλημάτων υγείας εξαιτίας της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπει, δεν είχε μελετηθεί επαρκώς ως σήμερα σε ό,τι αφορά την πιθανή σύνδεσή του με την ανδρική υπογονιμότητα.

Και οι ερευνητές έπιασαν «λαβράκι», όπως προκύπτει από τα ευρήματά τους τα οποία δημοσιεύθηκαν πριν από μερικές ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό «Fertility & Sterility», καθώς είδαν ότι η συχνή χρήση κινητού τηλεφώνου σχετίζεται με χαμηλότερη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων.

Η πρώτη συγγραφέας της μελέτης και συνεπικεφαλής της, κύρια ερευνήτρια και διδάσκουσα στο Τμήμα Γενετικής Ιατρικής και Ανάπτυξης της Ιατρικής Σχολής του UNIGE δρ Ρίτα Ραμπάν εξήγησε στο ΒΗΜΑ-Science τη σημασία των νέων ανησυχητικών ευρημάτων.

H ερευνήτρια και διδάσκουσα στο Τμήμα Γενετικής Ιατρικής και Ανάπτυξης της Ιατρικής Σχολής του UNIGE, Ρίτα Ραμπάν

Σταθερή μείωση ποιότητας

Να σημειωθεί κατ’ αρχάς ότι η ποιότητα του σπέρματος προσδιορίζεται από την αξιολόγηση διαφορετικών παραμέτρων, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων, ο ολικός αριθμός τους, η κινητικότητα και η μορφολογία τους. Σύμφωνα με τις τιμές που έχουν οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ένας άνδρας πιθανότατα θα χρειαστεί περισσότερο από ένα έτος για να επιτύχει τη σύλληψη παιδιού αν η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων του είναι κάτω από 15 εκατομμύρια ανά mL δείγματος σπέρματος. Επιπροσθέτως οι πιθανότητες επίτευξης εγκυμοσύνης μειώνονται σημαντικά όταν η συγκέντρωση σπερματοζωαρίων είναι κάτω από 40 εκατομμύρια ανά mL δείγματος.

Πλήθος μελετών έχουν δείξει ότι η ποιότητα του σπέρματος έχει μειωθεί τα τελευταία 50 χρόνια – ο ολικός αριθμός σπερματοζωαρίων έχει κατά μέσο όρο πέσει από 99 εκατομμύρια ανά mL δείγματος σε 47 εκατομμύρια ανά mL δείγματος. Και εδώ γεννάται το μεγάλο ερώτημα: Είναι και το κινητό τηλέφωνο (αναπόσπαστο άλλωστε κομμάτι του σύγχρονου τρόπου ζωής) «ένοχο» για το μεγάλο πλήγμα που έχει υποστεί το ανδρικό σπέρμα;

Για να δώσουν απάντηση οι επιστήμονες του UNIGE και του Swiss TPH διεξήγαγαν τη μεγαλύτερη συγχρονική μελέτη ως σήμερα σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα (συγχρονική μελέτη ή μελέτη επιπολασμού είναι ένας τύπος μελέτης παρατήρησης που αναλύει δεδομένα από έναν πληθυσμό σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο). Βασίστηκαν σε δεδομένα από 2.886 άνδρες ηλικίας 18 ως 22 ετών στην Ελβετία, οι οποίοι στρατολογήθηκαν μεταξύ του 2005 και του 2018 σε έξι κέντρα.

Οπως περιέγραψε η δρ Ραμπάν, «μελετήσαμε τη σύνδεση μεταξύ παραμέτρων του σπέρματος και της χρήσης κινητού τηλεφώνου που έκαναν οι άνδρες. Οι εθελοντές συμπλήρωσαν αναλυτικό ερωτηματολόγιο σχετικά με τον τρόπο ζωής τους, τη γενικότερη κατάσταση της υγείας τους, τη χρήση κινητού που έκαναν αλλά και το πού τοποθετούσαν το κινητό τους όταν δεν το χρησιμοποιούσαν».

Πολυπαραγοντική «εξίσωση»

Ιδού τι προέκυψε, διά στόματος της ερευνήτριας: «Εντοπίσαμε συσχέτιση μεταξύ της συχνής χρήσης κινητού και της χαμηλότερης συγκέντρωσης σπερματοζωαρίων. Η μέση συγκέντρωση σπερματοζωαρίων ήταν σημαντικά υψηλότερη στην ομάδα ανδρών που δεν έκανε χρήση του κινητού περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα (56,5 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά mL δείγματος) σε σύγκριση με την ομάδα που έκανε πολύ συχνή χρήση κινητού – περισσότερες από 20 φορές την ημέρα (44,5 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά mL δείγματος). Η διαφορά αυτή αντιστοιχεί σε μείωση κατά 21% στη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων στους συχνούς χρήστες κινητού σε σύγκριση με τους άνδρες που κάνουν σπάνια χρήση του».

Καθώς σήμερα οι νέοι που κάνουν χρήση κινητού τηλεφώνου μία φορά την εβδομάδα είναι μάλλον… είδος υπό εξαφάνιση, ρωτήσαμε την ερευνήτρια αν τα ευρήματα αυτά μαρτυρούν μια «επιδημία» σπέρματος χαμηλής ποιότητας στη νεολαία. Οπως είπε, «δεν μπορούμε να δώσουμε σαφή απάντηση σε αυτό το ερώτημα λαμβάνοντας υπόψη έναν μόνο παράγοντα του τρόπου ζωής. Σίγουρα το ανδρικό σπέρμα στις μέρες μας βάλλεται από πλήθος παραγόντων, εκ των οποίων η χρήση κινητού είναι μόνο ο ένας. Η έκθεση στη ζέστη – εξαιτίας της εργασίας ή εξαιτίας συχνής χρήσης σάουνας ή τζακούζι – καθώς και το κάπνισμα, ο τύπος της διατροφής και η κατανάλωση αλκοόλ είναι τέτοια παραδείγματα. Επιπροσθέτως η έκθεση σε φυτοφάρμακα για μεγάλα χρονικά διαστήματα έχει συνδεθεί με μικρότερο ολικό αριθμό σπερματοζωαρίων».

Ενδιαφέρον ήταν το εύρημα της μελέτης ότι δεν φάνηκε να παίζει ρόλο πόσο κοντά στο σώμα τοποθετούσαν οι άνδρες το κινητό όταν δεν έκαναν χρήση του. Ωστόσο, όπως επεσήμανε η δρ Ραμπάν «οι περισσότεροι άνδρες – το 85% – ανέφεραν ότι έβαζαν το κινητό τους στην τσέπη του παντελονιού τους. Ως εκ τούτου το δείγμα που ανέφερε ότι δεν είχε το κινητό κοντά στο σώμα του όταν δεν έκανε χρήση του ήταν μικρό για να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα και χρειάζεται να διεξαχθούν περαιτέρω μελέτες».