Καλειδοσκόπιο

Μαιευτήριο άστρων 390 έτη φωτός από τη Γη 6-7 νέα άστρα υπολογίζεται ότι ανάβουν κάθε χρόνο στον Γαλαξία Δεκάδες νεογέννητα άστρα στο μέγεθος του Ηλιου στολίζουν αυτή την εικόνα που δημοσιοποίησε η NASA, με αφορμή τη συμπλήρωση του πρώτου έτους λειτουργίας του υπέρυθρου διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb. Η φαντασμαγορική εικόνα δείχνει το «Ρο του Οφιούχου», την πλησιέστερη περιοχή αστρογένεσης, περίπου 390 έτη φωτός από τη Γη. Νέα αστέρια σχηματίζονται όταν μεγάλες μάζες υδρογόνου καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος και σχηματίζουν μια πυκνή σφαίρα. Η αύξηση της πυκνότητας, της πίεσης και της θερμοκρασίες στο κέντρο της σφαίρας πυροδοτεί θερμοπυρηνικές αντιδράσεις που κάνουν το νέο άστρο να λάμπει. Οι σκοτεινές εκτάσεις της εικόνας είναι ψυχρά σύννεφα υδρογόνου και σκόνης μέσα στα οποία αρχίζει η διαδικασία. Με δραματικό κόκκινο χρώμα εμφανίζονται πίδακες μοριακού υδρογόνου, τους οποίους εκτοξεύουν νεογέννητα άστρα καθώς τινάζουν μακριά τα πέπλα σκόνης μέσα στα οποία σχηματίστηκαν, σαν ένα βρέφος που τεντώνει για πρώτη φορά τα χέρια. Στο κάτω μισό της εικόνας δεσπόζει ένα πιο ώριμο αστέρι, λίγο μεγαλύτερο από τον Ηλιο, το οποίο με την ακτινοβολία του έχει σκάψει μια πελώρια, φωτεινή κοιλότητα στο σύννεφο κοσμικής σκόνης. Το James Webb, το νέο καμάρι της αστρονομίας, σχεδιάστηκε να δει πιο μακριά από ποτέ στον χώρο και στον χρόνο, μέχρι την εποχή που άναψαν τα πρώτα άστρα στο Σύμπαν. Στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του αποκάλυψε μεταξύ άλλων ότι οι πρώτοι γαλαξίες σχηματίστηκαν ταχύτερα από ό,τι πιστευόταν. ========================= Πρωτεΐνες βρέθηκαν σε οστά εξαφανισμένου συγγενούς του ανθρώπου 3,8 εκατ. ετών, η ηλικία των αρχαιότερων πρωτεϊνών που έχουν βρεθεί ως τώρα Πρωτεΐνες του σμάλτου των δοντιών απομονώθηκαν από απολιθώματα προϊστορικού ανθρώπου ηλικίας δύο εκατομμυρίων ετών, ένας τεχνικός άθλος που θα μπορούσε να αποκαλύψει νέες λεπτομέρειες για το γενεαλογικό μας δέντρο. Οι πρωτεΐνες είναι αλυσίδες μικρότερων μορίων που ονομάζονται αμινοξέα. Ως οργανικά μόρια αποσυντίθενται σχετικά εύκολα και μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες θεωρούνταν αδύνατη η διατήρησή τους σε προϊστορικά οστά. Πρόσφατα, όμως, η εξέλιξη της τεχνολογίας κατέστησε το αδύνατο εφικτό, όπως συνέβη εξάλλου και στην περίπτωση του DNA, το οποίο πλέον γνωρίζουμε ότι μπορεί κάτω από ειδικές συνθήκες να διατηρηθεί εκατομμύρια χρόνια. Η τελευταία μελέτη αφορά δόντια του είδους Paranthropus robustus που βρέθηκαν σε σπηλιά της Νότιας Αφρικής. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι πρωτεΐνες που απομονώθηκαν είναι οι αρχαιότερες που έχουν βρεθεί ως σήμερα από την ομάδα των ανθρωπινών, η οποία περιλαμβάνει τον σύγχρονο άνθρωπο και τους εξαφανισμένους συγγενείς του. Η ερευνητική ομάδα προσδιόρισε την αλληλουχία περίπου 400 αμινοξέων μιας πρωτεΐνης που τυχαίνει να διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα. Και από την αλληλουχία της πρωτεΐνης υπολόγισαν ποια πρέπει να ήταν η γενετική αλληλουχία του αντίστοιχου γονιδίου στα δύο φύλα. Οι γενετικές πληροφορίες επέτρεψαν τελικά τη δημιουργία ενός απλού γενεαλογικού δέντρου, το οποίο βρίσκεται σε συμφωνία με τις κρατούσες θεωρίες. Η μελέτη δεν έχει ακόμα υποβληθεί σε ανεξάρτητο έλεγχο και παρουσιάζεται ως προδημοσίευση στο ηλεκτρονικό αποθετήριο «bioRxiv». Εφόσον όμως τα ευρήματα επιβεβαιωθούν, η αναζήτηση θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλα απολιθώματα της εξελικτικής οικογένειάς μας. ======================== Το ChatGPT ως εργαλείο «πολιτιστικού ιμπεριαλισμού» 50 γλώσσες τουλάχιστον αναγνωρίζει το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT Ακόμα και όταν ερωτηθεί για τις αξίες και τα ήθη άλλων χωρών, το ChatGPT τείνει να δίνει απαντήσεις που εκφράζουν περισσότερο την αμερικανική κουλτούρα, διαπιστώνει διεθνής μελέτη, με τους ερευνητές να κάνουν λόγο για κίνδυνο «πολιτιστικού ιμπεριαλισμού». Οι δανοί ερευνητές υπέβαλαν στην πολυσυζητημένη τεχνητή νοημοσύνη μια σειρά ερωτήσεων για διάφορες χώρες, ερωτήσεις που προήλθαν από παλαιότερη, αναγνωρισμένη μελέτη για τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ χωρών. Οι απαντήσεις της μηχανής συγκρίθηκαν με τις απαντήσεις εθελοντών σε όλο τον κόσμο. Οταν οι ερωτήσεις υποβάλλονταν στα αγγλικά, οι απαντήσεις έμοιαζαν να αφορούν περισσότερο τις ΗΠΑ παρά τη χώρα την οποία αφορούσαν, γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «ACL Anthology». Για παράδειγμα, η μηχανή απάντησε ότι ο μέσος Κινέζος θεωρεί βασική προτεραιότητα να εργάζεται σε «ενδιαφέρον αντικείμενο». Αυτό διαφέρει από τις πραγματικές απαντήσεις εθελοντών στην Κίνα, καθώς η κινεζική κουλτούρα δίνει μικρή σημασία στην ατομικότητα και μεγάλη στην ομαδικότητα και στο κοινωνικό όφελος. Περιέργως όμως η τεχνητή νοημοσύνη έδινε τις σωστές απαντήσεις όταν το ερώτημα διατυπωνόταν στα κινεζικά αντί στα αγγλικά. «Η απάντηση αλλάζει ανάλογα με τη γλώσσα που χρησιμοποιείται στο ερώτημα» σχολίασε η Λόρα Καμπέλο του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης. Και αυτό είναι πρόβλημα επειδή το ChatGPT μπορεί να δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις για τις αξίες άλλων χωρών όταν ερωτάται από αγγλόφωνους χρήστες, εξήγησε. Σύμφωνα με τη μελέτη, η μεροληψία του συστήματος είναι αποτέλεσμα της εκπαίδευσης του ChatGPT, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα κυρίως στην αγγλική γλώσσα. Η OpenAI, η εταιρεία που δημιούργησε το σύστημα, θα πρέπει να συμπεριλάβει «πιο ισορροπημένα δεδομένα, χωρίς ισχυρή μεροληψία όσον αφορά τις κουλτούρες και τις αξίες» είπε η Καμπέλο. ========================= Η σιωπή αντιμετωπίζεται ως ήχος από το μυαλό μας 20 micropascal είναι η πίεση του πιο απαλού ήχου που αντιλαμβάνεται η ανθρώπινη ακοή Η ησυχία είναι κάτι που κυριολεκτικά ακούμε, διαπιστώνει ομάδα ψυχολόγων και φιλοσόφων, η οποία χρησιμοποίησε μια σειρά από ακουστικά τρικ για να εξετάσει αν ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τη σιωπή με τον ίδιο τρόπο που αντιλαμβάνεται τον ήχο. «Οι φιλόσοφοι διαφωνούν εδώ και καιρό για το εάν η σιωπή είναι κάτι που μπορούμε κυριολεκτικά να αντιληφθούμε, μέχρι σήμερα όμως δεν υπήρχε επιστημονική μελέτη που να στοχεύει απευθείας αυτό το ερώτημα» σχολίασε ο Τσαζ Φάιρστοουν, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς. Ο Φάιρστοουν και οι συνεργάτες του βασίστηκαν σε ψυχοακουστικά φαινόμενα που δημιουργούν την εντύπωση ότι ένας ήχος διαρκεί περισσότερο ή λιγότερο από ό,τι στην πραγματικότητα. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι ένα μακρόσυρτο «μπιπ» ακούγεται να έχει μεγαλύτερη διάρκεια από δύο συντομότερα «μπιπ» ίδιας συνολικής διάρκειας. Για τις ανάγκες της μελέτης, η ερευνητική ομάδα άλλαξε τα ηχητικά τρικ έτσι ώστε οι ήχοι να αντικατασταθούν από ισόχρονα διαστήματα σιωπής. Στο παραπάνω παράδειγμα, εξετάστηκε αν ένα μεγάλο διάστημα ησυχίας φαίνεται να έχει μεγαλύτερη διάρκεια από δύο μικρότερα διαστήματα σιωπής που χωρίζονται από ένα «μπιπ» αλλά συνολικά διαρκούν το ίδιο. Πράγματι, οι απαντήσεις των εθελοντών σε μια σειρά τέτοιων τεστ έδειξαν ότι ο εγκέφαλος αντιμετωπίζει τη σιωπή όπως τον ήχο, αναφέρει η ομάδα στην επιθεώρηση«PNAS». Με άλλα λόγια, η απουσία ερεθίσματος είναι από μόνη της ένα ερέθισμα. ============================ Κοινό ψάρι ενυδρείου αναγνωρίστηκε ως νέο είδος 224 δισ. δολάρια ήταν το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς κατοικίδιων ζώων το 2020 Μια γρήγορη αναζήτηση σε ιστοσελίδες για ενυδρεία αρκεί για να βρει κανείς αυτό το ψαράκι με την κόκκινη ουρά, είδος στην οικογένεια του κυπρίνου που πωλείται με την ονομασία «redtail garra». Ομως, παρόλο που κυκλοφορεί σε καταστήματα κατοικιδίων εδώ και 15 χρόνια, το ψάρι παρέμενε μέχρι τώρα άγνωστο στην επιστήμη. Κι αυτό επειδή η «ανακάλυψη» ενός νέου είδους απαιτεί την περιγραφή ατόμων που συλλέγονται στο φυσικό τους περιβάλλον, κάτι που ουδέποτε είχε συμβεί στην περίπτωση του redtail garra. Επειτα από τόσα χρόνια, το ψαράκι κάνει επιτέλους το ντεμπούτο του στην επιστημονική βιβλιογραφία, χάρη σε ιχθυολόγους που το εντόπισαν σε ένα μικρό ποτάμι κοντά στα σύνορα Ταϊλάνδης – Μιανμάρ. Η επίσημη περιγραφή του είδους δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Zootaxa» και περιλαμβάνει την παραπάνω εικόνα. Οι ερευνητές γνώριζαν πού περίπου έπρεπε να ψάξουν, καθώς είχαν τη βοήθεια ενός ερασιτέχνη ιχθυολόγου ονόματι Νον Πανιτβόνγκ, ο οποίος είχε εντοπίσει πρώτος το ψάρι το 2006 και το έφερε τελικά στο εμπόριο. Προς τιμήν του, οι ερευνητές βάφτισαν το νέο είδος Garra panitvongi. Ισως η επιλογή ονόματος είναι ατυχής, δεδομένου ότι το εμπόριο άγριας ζωής είναι μεγάλη πληγή για τα οικοσυστήματα.

Εικόνες μιας αστρικής γέννησης, βαφτίσια ενός συνηθισμένου ψαριού, ο ήχος της σιωπής και άλλες ιστορίες

Το ενδεχόμενο μετακίνησης του Μητσοτάκη στην Ευρώπη και ο ρόλος Δένδια

Το tovima.gr συμμετέχει στην απεργία της ΕΣΗΕΑ

Το σφαγείο που δεν βλέπουμε στην Ουκρανία και ο στόχος των ΗΠΑ

ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ

Ένα δικαστικό crime podcast του Βήματος

Επεισόδιο 2

Το Έγκλημα

Το DNA διαψεύδει το αφήγημα για τα θύματα της Πομπηίας

Πώς η κλιματική αλλαγή βλάπτει σοβαρά και τα μάτια

Γρίπη των πτηνών: Πόσο απέχουμε από πανδημία

«Κάποιο» να φυλάει τον Ντόναλντ Τραμπ

Ειρήνη Μουρτζούκου: Κατεπείγουσα εντολή της ΕΛ.ΑΣ να βρεθεί η 24χρονη

«Φουντώνει» το κύμα αποποίησης κληρονομιάς - Αναρίθμητα τα ακίνητα που πάνε στο κράτος

Το ενδεχόμενο μετακίνησης του Μητσοτάκη στην Ευρώπη και ο ρόλος του Δένδια

Δίαιτα: 16 hacks για πιο εύκολη απώλεια βάρους

Το σφαγείο που δεν βλέπουμε στην Ουκρανία και ο στόχος των ΗΠΑ

Οι Έλληνες «τζογάρουν» 15 δισ. ευρώ στα κρυπτονομίσματα - Παγίδες και νέο πλαίσιο

Αδυναμία

Ακίνητα: Οι μεταβιβάσεις φέρνουν ζεστό χρήμα στο κράτος

Τι ακούγεται στους διαδρόμους της Βουλής για τη διαγραφή του Αντώνη Σαμαρά

Τι θα κάνουν ΠαΣοΚ κι Ανδρουλάκης στην απεργία

Τι θα κάνουν ΠαΣοΚ κι Ανδρουλάκης στην απεργία

Αλλες 56 γυναίκες στην κόψη του ξυραφιού - Οι 4 «οδηγίες» της ΕΛ.ΑΣ.

Οι Έλληνες «τζογάρουν» 15 δισ. στα κρυπτονομίσματα - Οι παγίδες

Η ρήξη Ευρωσοσιαλιστών και ΕΛΚ στριμώχνει την Φον ντερ Λάιεν - Ο ρόλος της (ακρο)δεξιάς

Ντάνιελ Μέντελσον στο ΒΗΜΑ: Η ομιλία Τραμπ θύμιζε εκείνες του Χίτλερ

Το ενδεχόμενο μετακίνησης του Μητσοτάκη στην Ευρώπη και ο ρόλος Δένδια

Το DNA διαψεύδει το αφήγημα για τα θύματα της Πομπηίας

Salle Garnier: Η μεγαλειώδης Οπερα του Μόντε Κάρλο

«Τα πυρηνικά εξασφαλίζουν το καθεστώς του Ιράν» - Ο Ερβιν φαν Φέιν στο ΒΗΜΑ

Τι συμβαίνει όταν θύματα είναι διάσημα έργα τέχνης;

ΣΥΡΙΖΑ: Οι πολλές δυσκολίες μιας κάλπης - Η κρίσιμη μέρα και το στοίχημα

Τα σκοτεινά σημεία των αρχείων της ΚΥΠ για την Κύπρο

Νίκος Κωνσταντόπουλος στο ΒΗΜΑ: «Ολοι στον ΣΥΡΙΖΑ διασύρουν την Αριστερά»

Πέρα από τον Σαμαρά: Οι κρίσιμες 75 μέρες του Μητσοτάκη

Το ΒΗΜΑ αποχαιρετά τον σημαντικό έλληνα ποιητή Μιχάλη Γκανά (1944 – 2024)

Τι συζητείται στην COP29 - Το αίτημα για 1 τρισ. δολάρια και η μεγάλη απουσίες

Ειδήσεις

International Edition

Γνώμες

Μόνο στο Βήμα

ΒΗΜΑgazino

Grace

Podcasts

Videos

Newsletters

Συνδρομές

Special Editions