Ιστορίες για τον περιοδικό πίνακα

«Το βισμούθιο είναι μια από τις ελάχιστες που διαστέλλονται όταν καταψύχονται. Δεν συνειδητοποιούμε πόσο παράξενο είναι κάτι τέτοιο, διότι την ιδιότητα αυτή διαθέτει και το νερό: σε μια παγωμένη λίμνη, ο πάγος επιπλέει και τα ψάρια κολυμπούν από κάτω του. Μια υποθετική λίμνη βισμουθίου θα συμπεριφερόταν με παρόμοιο τρόπο. Εντούτοις, πρόκειται για γνώρισμα σχεδόν μοναδικό για τα δεδομένα του περιοδικού πίνακα, καθότι όλα σχεδόν τα χημικά στοιχεία καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο στη στερεή κατάσταση απ’ ό,τι στην υγρή. Πέραν αυτού, το παγωμένο βισμούθιο θα ήταν πιθανότατα πανέμορφο. Το βισμούθιο έχει αναδειχθεί σε προσφιλές διακοσμητικό αντικείμενο των ορυκτολόγων και των λάτρεων των χημικών στοιχείων, καθώς σχηματίζει εντυπωσιακούς μεταλλικούς κρυστάλλους που μοιάζουν με ιριδίζουσες περιστρεφόμενες σκάλες. Παρατηρώντας τον σχηματισμό ενός κρυστάλλου βισμουθίου, θαρρεί κανείς πως βλέπει να παίρνει σάρκα και οστά κάποιο έγχρωμο χαρακτικό του Εσερ».

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του αμερικανού φυσικού και συγγραφέα Σαμ Κιν (Sam Kean) με τίτλο «Το κουτάλι που εξαφανίζεται» και υπότιτλο «Και άλλες αληθινές ιστορίες τρέλας, αγάπης, ανταγωνισμών και περιπέτειας από τον περιοδικό πίνακα των χημικών στοιχείων», το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κάτοπτρο. Πράγματι, πρόκειται για ένα βιβλίο γεμάτο από ιστορίες για τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων: ιστορίες για τα ίδια τα στοιχεία, αλλά και για τους επιστήμονες που τα ανακάλυψαν και τις προσωπικότητές τους. Απ’ όπου βεβαίως δεν θα μπορούσε να λείπει ο Ντμίτρι Μεντελέγεφ, ο εμπνευστής του περιοδικού πίνακα, ο οποίος περιγράφεται από τον συγγραφέα ως μια πληθωρική προσωπικότητα που συνέλαβε την ιδέα του πίνακα υπό πίεση να ανταποκριθεί σε μια προθεσμία για τη συγγραφή ενός συγγράμματος Χημείας. Εχοντας χωρέσει μόνο 8 στοιχεία στις 500 σελίδες του πρώτου τόμου, ο Μεντελέγεφ αποφάσισε προκειμένου να χωρέσει όλα τα υπόλοιπα τότε γνωστά στοιχεία ότι «ο πιο ευσύνοπτος τρόπος παρουσίασης των πληροφοριών ήταν ένας πίνακας».