Ιική ανθρωπογεωγραφία

Μπορεί ο SARS-CoV-2 να υπήρξε το επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι οι άλλοι ιοί εξαφανίστηκαν ούτε πως δεν υπήρξαν ερευνητικές πρόοδοι αναφορικά με άλλους ιούς. Χαρακτηριστικές είναι δύο πρόσφατες ειδήσεις οι οποίες αξίζουν την προσοχή μας: η μία αφορά τον ιό της πολιομυελίτιδας και η άλλη τον ιό Epstein-Bar, έναν κοινό ερπητοϊό. Ο ιός της πολιομυελίτιδας θεωρείται εκριζωμένος, αλλά η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική: το Πακιστάν και το Αφγανιστάν αποτελούν ακόμη περιοχές όπου ο ιός ενδημεί καθώς εκεί η εμβολιαστική κάλυψη εναντίον του παραμένει χαμηλή. Αλλά, ως γνωστόν, οι ιοί δεν γνωρίζουν γεωγραφία: στις 17 Φεβρουαρίου το Μαλάουι, μια χώρα χωρίς κρούσμα πολιομυελίτιδας από το 1997, ανακοίνωσε ότι ένα τρίχρονο παιδί έμεινε παράλυτο ύστερα από μόλυνση από τον ιό της πολιομυελίτιδας. Με δεδομένο ότι η νόσος προκαλεί παράλυση με συχνότητα ένα στα διακόσια κρούσματα, εκτιμάται ότι ο ιός επεκτάθηκε στην Αφρική εδώ και λίγο καιρό. Και ενώ οι Αρχές στο Μαλάουι έχουν ήδη λάβει μέτρα για να εκριζώσουν και πάλι τον ιό από τη χώρα, οι ειδικοί, θυμίζοντας ότι το 2013 ο ιός είχε μεταφερθεί από το Πακιστάν στη Συρία, τονίζουν ότι «πολιομυελίτιδα οπουδήποτε σημαίνει κίνδυνο για τα παιδιά παντού».

Παντού βρίσκεται ήδη ο ιός Epstein-Bar, ο οποίος έχει μολύνει το 90% του ανθρώπινου πληθυσμού. Μεταδίδεται με το σάλιο και σε σπάνιες περιπτώσεις προκαλεί λοιμώδη μονοπυρήνωση. Φαίνεται όμως ότι σχετίζεται και με την εμφάνιση της πολλαπλής σκλήρυνσης, του αυτοάνοσου νοσήματος που χαρακτηρίζεται από καταστροφή του προστατευτικού περιβλήματος των νευρικών ινών. Αμερικανοί ερευνητές με πρόσβαση στα ιατρικά δεδομένα και στα ιστολογικά δείγματα των 10 εκατομμυρίων ατόμων του στρατιωτικού προσωπικού των ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι μεταξύ των 955 ατόμων που ανέπτυξαν πολλαπλή σκλήρυνση μόνο ένας δεν έφερε αντισώματα εναντίον του Epstein-Bar. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η καθολική παρουσία του ιού στους ασθενείς επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι ο Epstein-Bar πυροδοτεί τη νόσο, πιθανότατα όταν βρεθεί στο κατάλληλο γενετικό υπόβαθρο. Βεβαίως, η πραγματική απόδειξη της σχέσης αιτίου – αιτιατού μεταξύ του ιού Epstein-Bar και της πολλαπλής σκλήρυνσης θα έλθει όταν τα υπό ανάπτυξη εμβόλια εναντίον του μειώσουν τα περιστατικά πολλαπλής σκλήρυνσης. Αν πάντως πετύχουμε να προλαμβάνουμε ένα αυτοάνοσο νόσημα με εμβολιασμό, θα πρόκειται για τεράστια επιστημονική κατάκτηση.