Πολλά παιδιά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης ήδη χάνουν εξ απαλών ονύχων ό,τι πολυτιμότερο – την υγεία τους – ελέω της κλιματικής κρίσης. Και αν δεν υπάρξει άμεση παγκόσμια δράση ενάντια στην κλιματική αλλαγή, τα πράγματα θα χειροτερεύσουν. Αυτό προειδοποιεί η πρώτη μετα-ανάλυση όλων των υπαρχόντων επιστημονικών στοιχείων σχετικά με την επίπτωση της κλιματικής κρίσης στην παιδική υγεία, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Science of the Total Environment». Οι κύριοι συγγραφείς της μίλησαν στο Βήμα για τους κινδύνους που συνεπάγεται η καταστροφή του πλανήτη μας στους αναπτυσσόμενους παιδικούς οργανισμούς υπονομεύοντας τελικά την… ανάπτυξη της ίδιας της ανθρωπότητας.

Οπως εξήγησε ο επικεφαλής της μεγάλης μετα-ανάλυσης δρ Λιούις Γουίντα, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας στο Περθ, «πραγματοποιήσαμε ανασκόπηση 163 μελετών από ολόκληρο τον κόσμο (σ.σ.: δεν περιλαμβάνονταν ελληνικές μελέτες). Στόχος μας ήταν να δείξουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην παιδική υγεία ώστε να συμβάλουμε στον καλύτερο σχεδιασμό για την προάσπιση και τη βελτίωση της υγείας των μελλοντικών γενεών».

Σοβαρές επιπτώσεις

Oι ακραίες άνοδοι της θερμοκρασίας οδηγούν σε αύξηση του κινδύνου προωρότητας και αναπνευστικών νοσημάτων στα παιδιά./ Φωτ.: Unsplash

Και οι επιπτώσεις αυτές ήταν πολλές και σοβαρές: αύξηση των πρόωρων γεννήσεων, υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης αναπνευστικών νοσημάτων, αύξηση των νοσηλειών και των θανάτων αποτελούν μεταξύ άλλων το παρόν της παιδικής υγείας, το οποίο προοιωνίζεται ένα ακόμη χειρότερο μέλλον. Ο έτερος επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Παγκόσμιας Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο Flinders στην Αδελαϊδα δρ Κόρεϊ Μπράντσο, σημείωσε ότι το πιο σοκαριστικό εύρημα που προέκυψε από τη μετα-ανάλυση αφορούσε τις πρόωρες γεννήσεις:

«Είδαμε ότι οι ακραίες άνοδοι της θερμοκρασίας οδηγούν σε αύξηση του κινδύνου προωρότητας κατά 60%, αναπνευστικών νοσημάτων κατά 49% και νοσηρότητας και θνησιμότητας κατά 42% κατά μέσο όρο». Σύμφωνα με τον καθηγητή, «η αύξηση του κινδύνου προωρότητας υπονομεύει το μέλλον των σημερινών αλλά και των μελλοντικών γενεών καθώς οι πρόωρες γεννήσεις συνεπάγονται πιθανές επιπλοκές και προβλήματα υγείας εφ’ όρου ζωής για εκατομμύρια, αν όχι για εκατοντάδες εκατομμύρια, παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο».

Τα πιθανά αίτια

Στο ερώτημα γιατί οι «καυτές» θερμοκρασίες οδηγούν σε πρόωρες γεννήσεις ο δρ Μπράντσο απάντησε ότι «το μονοπάτι της σύνδεσης δεν έχει καταστεί ακόμη πλήρως κατανοητό, ωστόσο φαίνεται πως το θερμικό στρες προκαλεί ανακατανομή της ροής του αίματος στο σώμα της εγκύου: το αίμα απομακρύνεται από το έμβρυο και ρέει προς το δέρμα της μητέρας, πιθανώς «κλέβοντας» με αυτόν τον τρόπο οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά σε μια κρίσιμη φάση της εμβρυϊκής ανάπτυξης κατά το τελευταίο τρίμηνο της κύησης και περιορίζοντας τελικά την ανάπτυξη του εμβρύου ή οδηγώντας σε προεκλαμψία της γυναίκας. Για αυτό και μια λύση θα ήταν οι έγκυοι του τελευταίου τριμήνου να βρίσκονται σε καλά κλιματιζόμενους χώρους όταν επικρατεί πολλή ζέστη ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες πρόωρης γέννας».

Δύσκολο παρόν

Ακόμη και οι πιο προνομιούχες χώρες δεν γλιτώνουν από την καταστρεπτική επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των παιδιών./ Φωτ.: Janko Ferlic/ Unsplash

Ο δρ Γουίντα υπογράμμισε ότι οι περισσότερες από τις μελέτες που αναλύθηκαν αφορούσαν χώρες υψηλού εισοδήματος, «γεγονός που δεν μπορεί να παράσχει σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει στις λιγότερο προνομιούχες χώρες, όπου όμως αναμένεται η κατάσταση να είναι χειρότερη λόγω ανεπαρκούς πρόσβασης του πληθυσμού σε υγειονομική φροντίδα αλλά και λόγω έλλειψης υποδομών και σταθερής πρόσβασης σε τροφή. Ακόμη όμως και οι πιο προνομιούχες χώρες δεν γλιτώνουν από την καταστρεπτική επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των παιδιών».

Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε, η καταστρεπτική αυτή επίδραση έχει πολλά «πρόσωπα»: «Το ακραίο κρύο γεννά κυρίως αναπνευστικά νοσήματα ενώ η ξηρασία και οι ακραίες βροχοπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της ανάπτυξης κατά κύριο λόγο».

Δυσοίωνο μέλλον

Ο ερευνητής τόνισε ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ευρήματα της νέας μελέτης βασίστηκαν σε υπάρχοντα στοιχεία και έτσι αποτυπώνουν την… κρίση στην παιδική υγεία που προκαλεί η κλιματική κρίση την οποία ήδη βιώνουμε. «Τα παιδιά ανά τον κόσμο έχουν ήδη φτωχότερη υγεία, και αυτό δυστυχώς αναμένεται να επιδεινωθεί στο μέλλον καθώς η κλιματική κρίση θα γίνεται μεγαλύτερη».

Για αυτό και επιβάλλεται να δράσουμε τώρα προκειμένου να προστατεύσουμε τα παιδιά μας και να τους δώσουμε το (αναφαίρετο) δικαίωμα να αποκτήσουν και εκείνα παιδιά που θα είναι υγιή. Οπως κατέληξε ο δρ Γουίντα, «χρειάζεται να αναπτύξουμε στρατηγικές δημόσιας υγείας για να αντιμετωπίσουμε τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα που συνδέονται με το κλίμα και παράλληλα να κάνουμε προσπάθειες για τη μείωση της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να προστατεύσουμε τα σημερινά παιδιά αλλά και εκείνα που θα γεννηθούν στο μέλλον».

Διαφορετικά η μη δράση θα οδηγήσει προς μία και μόνο κατεύθυνση, κατά τον καθηγητή Μπράντσο: «Θα οδηγήσει σε ένα μέλλον στο οποίο εκατομμύρια παιδιά θα έχουν προβλήματα υγείας σε ολόκληρη τη ζωή τους εξαιτίας προωρότητας – και η προωρότητα θα είναι ακόμη πιο συχνή σε σύγκριση με σήμερα». Σε ένα μέλλον που κανένας άνθρωπος (πόσω μάλλον ένα παιδί) δεν θα ήθελε να είναι το μέλλον του…

Η ύπαρξη πρασίνου μειώνει τον κίνδυνο

H ύπαρξη πρασίνου μπορεί να μετριάσει τα επίπεδα ζέστης και να μειώσει τον κίνδυνο πρόωρων γεννήσεων./ Φωτ.: Thiago Cerqueira/ Unsplash

Τον κίνδυνο πρόωρων γεννήσεων εξαιτίας της έκθεσης των εγκύων σε υψηλές θερμοκρασίες επιβεβαιώνει άλλη μια πρόσφατη μακροχρόνια μελέτη που διεξήχθη στην Αυστραλία και η οποία αφορούσε 1,2 εκατομμύρια γεννήσεις παιδιών (συμπεριλαμβανομένων 63.144 πρόωρων γεννήσεων) που έγιναν στο Σίδνεϊ. Η εικοσαετής αυτή μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου Monash και δημοσιεύθηκε στο «JAMA Pediatrics» έδειξε ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ της έκθεσης σε ακραία ζέστη κατά το τρίτο τρίμηνο της κύησης και της πρόωρης γέννας .

Το ακραίο κρύο γεννά κυρίως αναπνευστικά νοσήματα ενώ η ξηρασία και οι ακραίες βροχοπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της ανάπτυξης κατά κύριο λόγο.

Πάντως, με βάση τα ευρήματα, ο κίνδυνος πρόωρης γέννας μειώνεται όσο αυξάνεται το πράσινο στην περιοχή όπου ζει η έγκυος. Οπως ανέφερε σε σχετικό δελτίο Τύπου η επικεφαλής της μελέτης, καθηγήτρια στη Σχολή Δημόσιας Υγείας και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Monash Σάντι Λι, «η ύπαρξη πρασίνου και κυρίως δέντρων μπορεί να μετριάσει τα επίπεδα ζέστης και να μειώσει τον κίνδυνο πρόωρων γεννήσεων που συνδέονται με την ακραία ζέστη. Χρειάζεται να υιοθετηθούν στρατηγικές περιορισμού των ακραίων θερμοκρασιών όπως η αύξηση των χώρων πρασίνου στα αστικά περιβάλλοντα προκειμένου να βελτιώσουμε τη δημόσια υγεία».

Σύμφωνα με τον κύριο συγγραφέα της μελέτης καθηγητή Γιουμίνγκ Γκούο, επίσης από το Πανεπιστήμιο Monash, ιδιαιτέρως αρνητική επίδραση στην κύηση φάνηκε να έχουν οι υψηλές θερμοκρασίες τη νύχτα. «Η ζέστη τη νύχτα μπορεί να διαταράξει τον κιρκαδικό ρυθμό και να επηρεάσει την αρτηριακή πίεση, γεγονός σημαντικό ιδίως για τις εγκύους. Με δεδομένη την προβλεπόμενη περαιτέρω άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας, η κατανόηση της ακραίας ζέστης στην κύηση αποτελεί κρίσιμο θέμα».