Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: «Δεν είμαι τρελός, μπορώ να κάνω πράγματα, όπως όλοι σας»

«Ζούσα μέσα στο σώμα μου ζωντανός-νεκρός. Δεν μπορούσα να κουνήσω ούτε ένα χιλιοστό μου. Τα φάρμακα με είχαν ρίξει σε μια κατάσταση σαν κώμα» θυμάται για μια από τις χειρότερες περιόδους της ζωής του ο Σ.Π., με διαγνωσμένη σχιζοφρένεια από τα 18 του χρόνια.

Σήμερα Τρίτη, (10/10) είναι η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Και ο 23χρονος σήμερα άνδρας, παρότι οι σοκαριστικές εικόνες που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα από το νοσοκομείο «Αγία Ολγα» όπου είχε νοσηλευτεί τον ταράζουν, μπορεί πλέον να δηλώνει «χαρούμενος».

«Εχω βρει τον εαυτό μου. Αποδέχτηκα την αρρώστια κι έγινα ένα μαζί της. Οταν ακούω όμως να λένε «είσαι σχιζοφρενής, δεν έχεις στον ήλιο μοίρα», στενοχωριέμαι. Γιατί είμαι σχιζοφρενής αλλά έχω στον ήλιο μοίρα. Δεν είμαι τρελός, μπορώ να κάνω πράγματα, όπως όλοι σας» δηλώνει σήμερα, ιστορώντας την προσωπική του περιπέτεια, τη δική του ψηφίδα, το «μωσαϊκό» της αποσπασματικότητας του εθνικού συστήματος ψυχικής υγείας της χώρας μας.

3.500 χιλιάδες

νέοι άνθρωποι 17-30 ετών θα προσβληθούν ετησίως από σοβαρή ψυχική διαταραχή με ψυχωσικά επεισόδια. 1 στους 4 πολίτες έχει διαγνωσθεί με ψυχική διαταραχή στην Ελλάδα, το 1% έχει σχιζοφρένεια και ψυχώσεις, το 1% έχει ιδεοψυχαναγκαστική και το 6% έχει βαριά κατάθλιψη. Aπό τους ψυχικά νοσούντες περίπου 1% με 2% πάσχει από διπολική διαταραχή

Ακούσιες νοσηλείες από τα 13

Η διήγηση του Σ.Π. είναι συγκλονιστική. Ξεκίνησε «απανωτά» τις ακούσιες νοσηλείες, στα 13, με αρχική διάγνωση «μεικτές διαταραχές διαγωγής και συναισθήματος». «Μέχρι τα 17 μπαινόβγαινα στα νοσοκομεία χωρίς να ξέρουμε τι έχω, χορηγώντας μου νέα φάρμακα» λέει, απαριθμώντας τη μακροσκελή λίστα τους. «Η αρρώστια μου ήταν ένα φάντασμα». Στα 18α γενέθλιά του διαγνώστηκε η σχιζοφρένεια και «μάθαμε ότι παίρνω δυο φάρμακα το πρωί και 5 το βράδυ. Το κεφάλι μου ηρέμησε».

Σήμερα «δεν έχω ξεσπάσματα. Χωρίς τους σωστούς ψυχολόγους και ψυχιάτρους και χωρίς τους γονείς μου, δεν θα υπήρχα τώρα να σας μιλάω. Είμαστε δυνατοί και χαρούμενοι που έχει μειωθεί η φαρμακευτική αγωγή και πλέον το μεσημεριανό μου χάπι το έκοψα».

12%

των πολιτών δήλωσε ότι εμφάνισε κατάθλιψη κατά την πανδημία. Kατά και μετά την πανδημία είχαμε αύξηση 77% στην κατανάλωση της λοραζεπάμης (tavor) και αύξηση 31% στα αντικαταθλιπτικά

Ζώντας με τη διπολικη ταραχή

«Πώς έζησα τη διπολική διαταραχή; Περνώντας αμέτρητες ώρες στο κρεβάτι. Σκεπτόμoυν ότι θα ήταν καλύτερα να μη ζω. Δεν είχα όμως τη δύναμη να βάλω ένα τέλος» ανακαλεί τη φάση που το «εκκρεμές» της έγερνε στην κατάθλιψη η Γ.Μ., μέλος του Σωματείου Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας «Αυτοεκπροσώπηση».

«Μετά αυτό άλλαζε. Εμπαινα σε μια μανία, συνομιλώντας με αρχαίες θεότητες, εξωγήινες οντότητες και επιστήμονες, που πειραματίζονταν με τον εγκέφαλό μου. Από τα τάρταρα, στα ουράνια!» προσθέτει στο «Βήμα» η γυναίκα, που δηλώνει σήμερα με αυτοπεποίθηση «είμαι 49 ετών και νιώθω σήμερα στην ακμή μου».

Δεν νοσηλεύτηκε ποτέ. Η αδελφή της, επίσης με διπολική διαταραχή και πέντε ακούσιες νοσηλείες, «δεν ήθελε να υποστώ την ίδια τραυματική εμπειρία». Μεταξύ άλλων, είχε υποβληθεί σε «μηχανική καθήλωση». Τι σημαίνει αυτό; «Οποτε ήταν σε διέγερση, την έδεναν» εξηγεί η Γ.Μ., που θυμάται το 2012 το «Αγία Ολγα» «ένα κόσμημα». «Είναι λυπηρό που κατάντησε έτσι» σχολιάζει.

«Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό το «Αγία Ολγα». Μπορεί να καρατομήθηκε προ ημερών η διοίκησή του, αλλά τι έκανε η Πολιτεία τόσα χρόνια; Υπάρχει τεράστιο κενό στο πεδίο της λογοδοσίας και της απόδοσης ευθυνών» λέει στο «Βήμα» η Κατερίνα Νομίδου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων για την Ψυχική Υγεία, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ψυχικής Υγείας Σερρών και νομικός με εξειδίκευση στα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών.

«Θεωρώ ότι το φάντασμα της Λέρου αιωρείται ακόμα» διαπιστώνει, θυμίζοντας ότι η χώρα μας έχει καταδικαστεί δύο φορές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβίαση του νόμου 2071/92 για την ακούσια νοσηλεία. «Μικρές Λέροι επιζούν ακόμη. Η Ανεξάρτητη Επιτροπή για την προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών επανειλημμένως δέχεται καταγγελίες από ασθενείς» αναφέρει η ίδια.

Στην αγορά εργασίας της χώρας, δε, το στίγμα είναι τόσο μεγάλο, υπογραμμίζει, που «προτιμούνται ασθενείς με 80% αναπηρία σε άλλες παθήσεις. Οι ψυχικά ασθενείς παραμένουν διεθνώς η κατηγορία με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας».

Ειδικότερα στον δημόσιο τομέα, «η διάκριση μεγεθύνεται», αποκαλύπτει η πρόεδρος της Ομοσπονδίας. «Το θέμα της ψυχικής υγείας παραμένει το τελευταίο μεγάλο ταμπού» αναφέρει.

65% – 70%

είναι κατά προσέγγιση τα ποσοστά στις ακούσιες νοσηλείες στην Ελλάδα. Οσον αφορά την αγορά εργασίας προτιμούνται οι ασθενείς με 80% αναπηρία σε άλλες παθήσεις που δεν έχουν σχέση με την ψυχική υγεία.

Με ομάδες ΔΙΑΣ οι μεταφορές

Στο μεταξύ, η μεταφορά των ψυχικά αρρώστων στις ακούσιες νοσηλείες συνεχίζεται με περιπολικά και με «τριπλές ομάδες ΔΙΑΣ, ακόμα κι όταν ο πάσχων δεν είναι επικίνδυνος», διαπιστώνει η πρόεδρος της ΠΟΣΟΨΥ, καταγγέλοντας την πρακτική μιας χώρας στην οποία 1 στους 4 ψυχικώς νοσούν και «3.500 νέα παιδιά 17-30 ετών θα προσβληθούν ετησίως από σοβαρή ψυχική διαταραχή με ψυχωσικά επεισόδια, εκ των οποίων έως και το 70% θα νοσηλευτεί ακούσια».

«Στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών είναι 5%-6%. Στην Ελλάδα είναι άνω του 60%. Κάτι φταίει» σημειώνει η Ντίνα Λιάκου-Κατσαρού, πρόεδρος του Συλλόγου Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία (ΣΟΨΥ) Βορείων Προαστίων. «Πάντως στη χώρα μας υπάρχουν σοβαρά προβλήματα» υπογραμμίζει ο Χριστόφορος Παπαδάκης, πρόεδρος του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία Κορυδαλλού.

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 65% των νοσηλειών είναι ακούσιο. Και ο ασθενείς μεταφέρονται σηκωτοί, δεμένοι, με περιπολικό, σαν εγκληματίες…». Οπως εξηγεί, θα έπρεπει να ιδρυθούν γραφεία συνηγορίας των ασθενών στις Υγειονομικές Υπηρεσίες, ενώ μας προτρέπει να δούμε «τι γίνεται με τους αστέγους». Υποστηρίζει ότι το 80% των ψυχικά ασθενών στη χώρα καταλήγουν στον δρόμο, καθώς οι δομές ορισμένου χρόνου στο τρίμηνο τους διώχνουν, αθεράπευτους. «Τρία πανελλαδικώς νοσοκομεία πώς να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς;» αναρωτιέται.

Αναδιοργάνωση του συστήματος

«Να αντιμετωπιστούν οι σοβαρές εκκρεμότητες από την ανολοκλήρωτη ψυχιατρική μεταρρύθμιση, κάτι που αποτελεί και ευρωπαϊκή υποχρέωση για τη χώρα. Αυτό σημαίνει κατάργηση των εναπομεινάντων ψυχιατρικών νοσοκομείων και μετασχηματισμό τους σε ένα σύγχρονο δίκτυο τομεοποιημένων κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας» προτείνει ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής Στέλιος Στυλιανίδης, προτάσσοντας επίσης την αναδιοργάνωση του κατακερματισμένου και αναποτελεσματικού «συστήματος» υπηρεσιών ψυχικής υγείας με αποκεντρωμένη διοίκηση, λογοδοσία και αξιολόγηση, επαρκή χρηματοδότηση, ενεργό συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των συλλόγων οικογενειών και ασθενών.

Επιπλέον, «τις καινοτόμες δράσεις για τον αποστιγματισμό και τη συνηγορία ενάντια στις παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών. Η μείωση των αναγκαστικών νοσηλειών είναι επείγουσα ανάγκη».