Μια παράξενη κοιλότητα που βρίσκεται καταμεσής ενός οροπεδίου στην Κεντρική Τουρκία φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα ενός γεωλογικού φαινομένου που μόλις πρόσφατα αρχίσαμε να κατανοούμε.
Κάτω από τη Λεκάνη Κόνια στο Υψίπεδο της Κεντρικής Ανατολίας (εικόνα) ο φλοιός της Γης μαλακώνει και «στάζει» βαθύτερα στο εσωτερικό του πλανήτη, υποδεικνύει μελέτη που δημοσιεύεται στο «Nature Communications».
Το φαινόμενο, γνωστό ως λιθοσφαιρικός σταλαγμός (lithospheric dripping), συμβαίνει όταν μάζες πετρωμάτων αποσπώνται από το κατώτερο τμήμα του φλοιού και βυθίζονται στον υποκείμενο μανδύα που είναι πιο ρευστός. Είναι μια διαδικασία που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα σε σχετικά λίγες περιοχές του πλανήτη, όπως στη Λεκάνη Αριζάρο των Ανδεων που είχε μελετηθεί από την ίδια ερευνητική ομάδα.
Ο σταλαγμός συμβαίνει όταν το κατώτερο τμήμα του φλοιού θερμανθεί και αρχίσει να γίνεται πιο ρευστό, οπότε αρχίζει να στάζει σαν μέλι, αλλά πολύ πιο αργά. Καθώς η σταγόνα κινείται προς τα κάτω, τραβά μαζί της και τον φλοιό, οπότε σχηματίζεται στην επιφάνεια μια λεκάνη, στη συγκεκριμένη περίπτωση η Λεκάνη Κόνια.
Οταν όμως η σταγόνα υλικού τελικά αποσπαστεί και κυλήσει στον μανδύα, ο φλοιός γύρω της αναπηδά και σχηματίζει ένα εξόγκωμα. Ετσι πρέπει να σχηματίστηκε και το Υψίπεδο της Κεντρικής Ανατολίας, λένε οι ερευνητές.
Ολόκληρο το οροπέδιο έχει ανυψωθεί κατά περίπου ένα χιλιόμετρο τα τελευταία 10 εκατ. χρόνια, κάτι που όπως υποδεικνύει η μελέτη συνέβη ως αποτέλεσμα ενός παλαιότερου επεισοδίου λιθοσφαιρικού σταλαγμού. Η ανοδική κίνηση του υψιπέδου συνεχίζεται και σήμερα, ενώ ταυτόχρονα η Λεκάνη Κόνια βυθίζεται λόγω του σχηματισμού μιας δεύτερης σταγόνας.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι ο λιθοσφαιρικός σταλαγμός μπορεί να συμβεί σχεδόν οπουδήποτε στη Γη και είναι πιθανό να εξηγεί τον σχηματισμό και άλλων υψιπέδων, γράφουν οι ερευνητές. Δεν αποκλείουν μάλιστα το ενδεχόμενο να συμβαίνει ίδιο φαινόμενο και σε πλανήτες που δεν διαθέτουν λιθοσφαιρικές πλάκες, όπως ο Αρης και η Αφροδίτη.
