18 Ιουνίου 2018. Σε έναν χώρο που σχηματίστηκε ξαφνικά σαν ηφαιστειογενές νησί, χάρη στην έκρηξη των κοινωνικών δικτύων, χώρο με αρκετές ιδιορρυθμίες όπως θα φανεί, πέφτει μια μικρή βόμβα. Που τη ρίχνει με μια ολιγόλογη ανακοίνωση μια μεγάλη εταιρεία, με πωλήσεις μέσα στο 2017 πολύ κοντά στα 54 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τη Unilever, γνωστή από προϊόντα προσωπικής υγιεινής και καθαρισμού, η οποία ξοδεύει ποσά ανάλογα με το εκτόπισμά της και για τη διαφήμιση των προϊόντων της. Και η ανακοίνωσή της έλεγε: «Στο εξής δεν θα συνεργαστούμε ξανά με κάποιον influencer που θα έχει ψεύτικους followers». Μετάφραση: Από τα περίπου 8 δισ. ευρώ που δίνουμε κάθε χρόνο για την προβολή των προϊόντων μας σε ανθρώπους γνωστούς κυρίως από τα όσα ανεβάζουν στο Instagram, με επιρροή ο καθένας τους σε ένα πλήθος άλλων ούτε ένα σεντ δεν θα πηγαίνει πλέον σε όποιον «συλληφθεί» να έχει αγοράσει ψεύτικους διαδικτυακούς ακολούθους!
Οι bloggers ήταν μια δραστηριότητα στο Διαδίκτυο στον ελεύθερο χρόνο αρκετών ανθρώπων, που έγιναν πιο γνωστοί αρχικά με τα γραπτά τους. Ενα μέρος από εκείνους και μαζί τους αρκετοί αστέρες, δημιουργήματα της TV, κατάφεραν να δημιουργήσουν τελικά ένα νέο προσοδοφόρο επάγγελμα, έστω και εφήμερο. Εχουμε δηλαδή ένα ακόμα από τα καινούργια πράγματα που έφερε το εμμονικό κύμα ενασχόλησης με το Instagram αλλά και με τα υπόλοιπα «αδέλφια» και «εξαδέλφια» του: Twitter, YouTube, Twitch, Facebook.
Υπάρχουν δηλαδή αυτή τη στιγμή άνθρωποι στο Διαδίκτυο που την ελευθερία να ανεβάζουν σε κοινή θέα στο Instagram, κυρίως, φωτογραφίες από κάθε στιγμή της ζωής τους την κάνουν καθημερινό βίωμα. Αλλά έως και 24ωρη ψύχωση κάποιες φορές. Κάνουν φωτογραφία (τώρα πλέον και βίντεο, οπότε οι bloggers έγιναν και vloggers). Μερικοί και κάθε δευτερόλεπτο. Από τα όσα ζουν, τρώγουν, φορούν ως τη γυμναστική τους, τα χόμπι και την περιπλάνησή τους, και τα εκθέτουν σε μιαν άυλη διαδικτυακή πινακοθήκη που λέγεται Instagram. Και αυτήν με τη σειρά τους την επισκέπτονται τακτικά έως και φανατικά άλλοι θαμώνες, κατά χιλιάδες έως και εκατομμύρια, κάθε στιγμή. Είναι οι λεγόμενοι ακόλουθοι ή followers. Και μερικοί από τους ακολούθους διαπιστώθηκε ότι επηρεάζονται έντονα από όσα βλέπουν να κάνει ο άνθρωπος τον οποίο ακολουθούν. Ετσι, δεν είναι έκπληξη που από εκεί βγήκε και ο όρος influencer, αφού influence σημαίνει επιρροή στα αγγλικά.
Για κάποιους είναι αναμενόμενο να μην καταλαβαίνουν γιατί στο οικοσύστημα του Διαδικτύου εμφανίστηκαν αυτοί οι άνθρωποι επιρροής. Και για το ότι επηρεάζουν, και για το ότι όταν κερδίζουν πλέον από τη διαφήμιση, έμμεση ή και άμεση διαφόρων προϊόντων, 30.000 ευρώ τον μήνα, αυτό μπορεί να θεωρείται ένα μέτριο ποσό! Στην ανάρτηση της ακολούθου στο Instagram μιας πολύ γνωστής ελληνίδας τηλεπερσόνας ίσως μπορούμε να διαβάσουμε μια σύντομη αλλά εύγλωττη φράση, που δίνει και την εξήγηση. Επειδή λοιπόν πρόσφατα δημιουργήθηκε θέμα για τη μάρκα ενός φορέματος που φόρεσε η συγκεκριμένη influencer, έγραψε, μεταξύ άλλων, η ακόλουθός της: «…το μεγαλύτερο πρόβλημά μου είναι πού θα πάω για ψώνια. Και ευτυχώς για μένα που υπάρχει η Μ. και με βοηθάει πού θα πάω κάθε μέρα για ψώνια…».
Μόδα, τρόπος ζωής (λέγε με και lifestyle), ταξίδια, κοντά σε αυτά και τα ξενοδοχεία φυσικά, υγιεινή ζωή και άσκηση (πιο γνωστά ως health and fitness), φαγητό, είναι τα βασικά… γνωστικά πεδία όπου ένα πρόσωπο επιρροής θα προσπαθήσει να διαπρέψει με τις φωτογραφίες, τις αναρτήσεις και τις γνωριμίες που θα κάνει ώστε να προσελκύσει από μερικές χιλιάδες έως και αρκετά εκατομμύρια ακολούθους.

Το «ντοπάρισμα» των influencers

Οταν έχεις λιγότερους από 10.000 περίπου ακολούθους, θεωρείται πως είσαι ακόμη στην κατηγορία των nano, από τις 10.000 έως και τις 70.000 είσαι στους micro, ενώ από εκεί και πάνω παίρνεις βέβαια τον τίτλο του «μεγάλου». Ολοι αυτοί οι αριθμοί βέβαια είναι ενδεικτικοί και δεν ορίζονται με μαθηματικό τρόπο. Αλλά κάνουν φανερή την ανάγκη για υψηλές αποδόσεις. Ακριβώς όπως σε έναν ποδοσφαιριστή μια τέτοια ανάγκη τού στερεί τη χαρά του παιχνιδιού και τον σπρώχνει ακόμα και στο ντοπάρισμα, έτσι για ένα πιο αποτελεσματικό και σίγουρο κυνηγητό χρημάτων τελικά, αλλοιώνεται μερικές φορές και η συμπεριφορά των influencers. Που χρειάζεται να παρουσιάζουν όλο και υψηλότερα νούμερα. Με τους χορηγούς αναβολικών να είναι και σε αυτή την περίπτωση άφθονοι, πρόθυμοι και επιπλέον διεθνείς, αφού στο Διαδίκτυο δεν υπάρχουν σύνορα.
Βρίσκεις εύκολα διαδικτυακούς τόπους, και εντός και εκτός Ελλάδος, όπου αγοράζεις ακολούθους. Με διάφορες μορφές. Επίσης αγοράζεις likes, αγοράζεις ακόμα και σχόλια. Ετσι ώστε να παρουσιάζεται ότι αυτή η ηλεκτρονικά διαμορφωμένη προσωπικότητά σου στο Διαδίκτυο έχει μεγάλη απήχηση, επιρροή και τελικά εκτόπισμα στον χώρο των influencers.

Μικροί απέναντι σε Μεγάλους

Τους είχα συναντήσει για πρώτη φορά στο Hackathon της Cosmote και μου είχε κάνει εντύπωση το πόσο καλά ήξεραν το θέμα τους και πόσο οργανωμένοι κατέβηκαν σε εκείνον τον διήμερο διαγωνισμό. Προσπαθώντας να συγκεντρώσω πληροφορίες για το σημερινό θέμα, ζήτησα τη βοήθειά τους. Είναι τρεις νεαροί φοιτητές που αποτελούν τον πυρήνα της Octably (https://octably.com). Πρόκειται για μια νεοφυή επιχείρηση, με έδρα την Αθήνα, που ασχολείται και με τους micro-influencers.
Η ιδέα τους σε γενικές γραμμές ήταν να δημιουργήσουν μια ελληνική πλατφόρμα συγκέντρωσης των micro-influencers.  Και εκεί να τους βρίσκουν οι επιχειρήσεις που θέλουν να διαφημιστούν με τη βοήθειά τους. Αυτό δεν είναι κάτι εντελώς απλό. Εκτός από την κατανόηση του ρόλου που μπορούν να παίξουν και του κοινού χώρου όπου κινούνται μεγάλοι και μικροί, πρέπει να ξέρεις τι αντιπροσωπεύει πραγματικά ο καθένας που προσέρχεται σε αυτή τη συνάντηση. Αρα να έχεις και τρόπο να καταλαβαίνεις ποιος έρχεται με ψεύτικους αριθμούς και κίβδηλα likes.
Ενα θέμα δηλαδή που πλέον χρειάζεται και την επέμβαση ατόμων με τεχνικές γνώσεις, αφού θα πρέπει να είναι γνωστό από την αρχή το πώς έχει αποκτηθεί το συγκεκριμένο εκτόπισμα από το πρόσωπο επιρροής (ακόλουθοι, αληθινοί ή ψεύτικοι, κίνηση και ανταπόκριση στα όσα αναρτά, ποια hashtags χρησιμοποιεί). Ο τεχνικός της τριάδας διαβεβαιώνει πως με προσεκτική εξέταση των αναρτήσεων για τον καθένα αναδύονται κάποιοι σχηματισμοί (patterns) που μπορούν να δώσουν μια ιδέα για το πόσο πειστικός ως προς αυτά που παρουσιάζει μπορεί να είναι ο influencer για τους ακολούθους του και για όποιον άλλον επισκέπτη του στο Instagram. Και είναι καλή στιγμή να εξηγήσουμε κάποιες συμπεριφορές στον ιδιαίτερο κόσμο των προσώπων επιρροής και των ακολούθων τους.
Το να ανεβάζεις φωτογραφίες και βίντεο από τα όσα ζεις δεν είναι κάτι πολύπλοκο. Το να αιχμαλωτίσεις το ενδιαφέρον χιλιάδων έως και εκατομμυρίων άλλων για κάθε ανάρτησή σου είναι. Και το να είσαι πειστικός έχει ακόμα περισσότερες δυσκολίες. Αν κινήσεις το ενδιαφέρον κάποιας εταιρείας, από την πιο μικρή, ας είναι και ένα μαγαζί που φτιάχνει φαγητό στη γειτονιά σου, έως έναν γίγαντα στα παπούτσια ή στα ρούχα, η δυσκολία πηγαίνει στο τετράγωνο. Διότι αυτοί που σκέφθηκαν να χρησιμοποιήσουν την  «αύρα» του micro-influencer (κυρίως), όταν διακατέχονται από τη νοοτροπία του πώς κάνουμε μια διαφήμιση στο ραδιόφωνο ή σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, προσπαθούν να αλλοιώσουν τη συμπεριφορά του, δηλαδή αυτό ακριβώς το καινούργιο και φρέσκο που τους τράβηξε σε εκείνον. Διότι απαιτούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά του έως την τελευταία λέξη και κίνηση, ακριβώς όπως γίνεται σε ένα διαφημιστικό σενάριο. Φυλακίζοντας ακριβώς τον αυθορμητισμό του, που τους φοβίζει, με την έννοια της έκφρασης και κάποιου αρνητικού σχολίου μέσα από τη χρήση ενός προϊόντος. Ενώ, όπως μου είπε κάποιος που ξέρει τον χώρο, με κάποιον κυνισμό είναι η αλήθεια, «ας τους αφήσουν να πουν και κάτι αρνητικό, θα είναι έτσι πιο πειστικοί». Αυτό εξηγεί και το γιατί πολλές εταιρείες προτιμούν τους μεγάλους, που είναι λιγότερο πειστικοί αλλά πιο «σίγουροι» ως προς τη συμμόρφωσή τους στις έξωθεν απαιτήσεις.
Είναι όμως πλέον μια γενικότερη άποψη ότι οι μικρότεροι έχουν μεγαλύτερη απήχηση στο έστω και όχι τόσο πολυπληθές κοινό που τους ακολουθεί. Σε αυτό άλλωστε ποντάρουν και οι προσπάθειες όπως αυτή της Oktably εδώ και άλλων όπως η Fohr στο εξωτερικό. Αλλωστε πάλι τα μαθηματικά και οι αλγόριθμοι παίζουν τον ρόλο τους.

Η ουσία του engagement rate

Η ύπαρξη αμοιβαίας πίστης ανάμεσα στο πρόσωπο επιρροής και στους ακολούθους του δεν είναι μόνο ένας αόρατος ομφάλιος λώρος αλλά έχει γίνει στις ημέρες μας και αυτό ένα μετρήσιμο μέγεθος. Λέγεται engagement rate ή δέσμευση και μετράει τη σύνδεση μεταξύ προσώπου επιρροής και ακολούθων. Προκύπτει ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
1Κοιτάζουμε όλες τις αναρτήσεις των τελευταίων 30 ημερών και προσθέτουμε τον αριθμό των likes και τον αριθμό των σχολίων σε όλες αυτές.
2  Διαιρούμε αυτόν τον αριθμό με τον αριθμό των αναρτήσεων στο ίδιο διάστημα. Eτσι προκύπτει ένας πρώτος δείκτης σύνδεσης ανά ανάρτηση.
3 Το αποτέλεσμα το διαιρούμε με τον αριθμό των ακολούθων.
4  Πολλαπλασιάζουμε επί 100.
Eνα αποτέλεσμα μεγαλύτερο του 7% θεωρείται από τους ανθρώπους της αγοράς πολύ καλό ενώ κάτω από 2% κακό. Και αυτό δείχνει ότι όταν βλέπει κάποιος απλώς έναν τεράστιο αριθμό ακολούθων αυτό δεν είναι αρκετό, αφού από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπάρχουν και άλλες παράμετροι. Ετσι, χωρίς να είναι πλέον έκπληξη, ένας micro-influencer μπορεί να βγάζει πολύ καλύτερη, έως και διπλάσια σύνδεση με αυτούς που τον ακολουθούν σε σύγκριση με έναν με εκατοντάδες χιλιάδες, στην Ελλάδα τουλάχιστον. Οπου υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 2,5 εκατομμύρια λογαριασμοί Instagram.
Βέβαια ένα πρόσφατο σχετικά άρθρο των «New York Times» (στις 12 Αυγούστου) έβαλε φωτιά σε όλον τον κόσμο, αφού έκανε λόγο ανοιχτά για την αγορά ψεύτικων ακολούθων, έστω και αν εστίασε περισσότερο στο YouTube. Ισως γιατί από έρευνα που έγινε το 2018 βρέθηκε ότι το νεανικό κοινό, κυρίως το κάτω των 20 ετών, το φέρνει πρώτο στις προτιμήσεις του σε σύγκριση με το Instagram και το Tweeter.
Δεν δίστασαν πάντως να εμφανιστούν, και μάλιστα να ποζάρουν και για φωτογράφιση, οι μεσάζοντες σε αυτό το εμπόριο. Δηλαδή άνθρωποι, αρκετά πλούσιοι πια, που είπαν ότι δέχονται και εκτελούν παραγγελίες. Παραγγέλνεις ακολούθους, likes, σχόλια και αυτοί βρίσκουν άλλους που αναλαμβάνουν να κάνουν… delivery, σε διαστήματα από μία ημέρα έως και δύο εβδομάδες, με χιλιάδες από τα παραπάνω άυλα «εμπορεύματα» στις διευθύνσεις που τους έχει υποδειχθεί. Στην ουσία πρόκειται για ακολούθους που είναι διαθέσιμοι για να κάνουν αυτή τη δουλειά, αλλά πιο πολύ και πιο άνετα γεμίζει μια διεύθυνση με προκατασκευασμένα προγράμματα που υποκρίνονται τον ζωντανό χρήστη. Ενώ είναι προφανές βέβαια ότι δεν έχουν τίποτα θετικό να προσφέρουν παραπλανώντας και όποιον κοιτάζει τις αναρτήσεις και φυσικά όποιον ενδιαφέρεται για να δώσει διαφήμιση.

Αυξάνονται ή χάνονται;

Υπάρχουν δεκάδες άρθρα που προβλέπουν ένα ζοφερό μέλλον για τους influencers. Το τοπίο όμως, σε κάθε χώρα μάλιστα όντας διαφορετικό, είναι τόσο διασπασμένο που μάλλον είναι επιπόλαιες οι γενικές και μακροχρόνιες προβλέψεις. Οσοι γράφουν ότι πάνε, σβήνουν και τέτοια, ας θυμηθούν ότι η περυσινή διαφημιστική εκστρατεία της Adidas για τα ποδοσφαιρικά παπούτσια #Glitch ήδη διδάσκεται σε σεμινάρια και θεωρείται υποδειγματική. Εξω οι γνωστές φάτσες, μέσα 260 νεαροί influencers, 150.000 βίντεο που έφτιαξαν άλλοι και ανέβασαν στο YouTube με θέμα το παπούτσι και από την πρώτη εβδομάδα είχε μπει στον κατάλογο «hot this week», της Apple.
Είναι αλήθεια ότι πολλοί θεωρούν αδιανόητο να τους καθοδηγούν τα πρόσωπα επιρροής σε θέματα στα οποία έως τώρα έπαιζε ρόλο αποκλειστικά το προσωπικό γούστο. Αλλά και κανείς δεν θα τους υποχρεώσει και στη συνέχεια να μην ακολουθούν αποκλειστικά τις επιταγές της προσωπικότητας και της ιδιοσυγκρασίας τους. Προς το παρόν όμως το σχολείο αποτυγχάνει στο να δίνει σε όλους τα απαραίτητα εφόδια γι’ αυτό. Και μερικές οικογένειες επίσης. Οι influencers φαίνεται πως θα μείνουν για όσο καιρό τα κοινωνικά δίκτυα δεν θα αντικατασταθούν από κάτι άλλο, σαν ένας κόσμος παράλληλος με την καθημερινότητα του μέσου ανθρώπου, και θα επιβιώσουν αν παίξουν τίμια, επίμονα και βελτιωθούν ποιοτικά. Ας μην ξεχνούμε ότι οι κριτικοί του κινηματογράφου και του θεάτρου ήταν influencers προτού υπάρξει καν Διαδίκτυο, αρκετά μακρόβιοι και πολύ επιδραστικοί μάλιστα.

Οδικός χάρτης : Για ακολούθους και… ανεξάρτητους

Και για τα τρία κοινωνικά δίκτυα, Twitter, YouTube, Instagram, το να αποκτήσεις δεκάδες χιλιάδες πιστούς ακολούθους δεν είναι εύκολο αν δεν έχεις γίνει γνωστός για κάποιαν άλλη δραστηριότητά σου με ευρεία δημοσιότητα. Πρέπει να αρχίσεις να χτίζεις αξιοπιστία και να πουλάς πρωτοτυπία. Είναι μεγάλος ο πειρασμός λοιπόν να αγοράσεις ψεύτικη κίνηση γύρω από εσένα. Στον θολό βυθό ωστόσο υπάρχουν τρόποι. Αν και η τεχνητή αύξηση των ακολούθων, όπως ομολόγησαν αρκετοί που τη δοκίμασαν, δεν τους αύξησε τις πωλήσεις. Για όποιον πάντως έχει την περιέργεια, θα ήταν χρήσιμο να ρίξει μια ματιά σε έναν ιστότοπο που κάνει τεστ σε σάιτς αύξησης της κίνησης, π.χ. στο Tube. Δείτε λοιπόν εδώ:
https://www.tubereview.co/reviews.

Για το Twitter και το Instagram υπάρχουν εργαλεία ανίχνευσης των ψεύτικων κινήσεων. Μόνος του κάποιος δεν είναι εύκολο να βγάλει συμπέρασμα. Μπορεί να δίδεται εύκολα η συνταγή: διαίρεσε αυτούς που τον ακολουθούν με αυτούς που ακολουθεί και αν είναι πιο κοντά στο 0 παρά στο 1 τότε είναι ένα κατασκευασμένο bot. Αλλά πόσες διαιρέσεις αντέχεις να κάνεις (εκτός και αν φτιάξεις πρόγραμμα); Τα σχετικά εργαλεία είναι άλλα επί πληρωμή και κάποια άλλα δωρεάν (λιγότερο αξιόπιστα; Δεν είναι εύκολο να ξέρεις). Γι’ αυτό δίνουμε κάποιους συνδέσμους:

Για το Instagram

https://influencermarketinghub.com/instagram-fake-follower-bot-checker-free/#toc-0
https://phlanx.com/engagement-calculator
Με πληρωμή (με 3,5 δολάρια σου ελέγχει 10 λογαριασμούς που θα του υποδείξεις)
https://www.fakecheck.co/

Η πιο αδυσώπητη λεπίδα για τις «μαϊμούδες» (είναι δωρεάν)
https://socialblade.com/

Για το Twitter

https://www.twitteraudit.com/

Αν παρ’ όλα αυτά επιμένει κάποιος να βεβαιωθεί ότι όλα πουλιούνται και αγοράζονται:
https://www.gramozo.com/buy-instagram-comments/
https://www.idigic.net/buy-instagram-followers/

Εδώ έχουμε την άλλη πληγή. Σου κάνω follow αν μου κάνεις και εσύ follow
https://like4like.com/
Αν όμως κοιτάξεις προσεκτικά τα hashtags κάποιου στις αναρτήσεις του και δεις κάτι σαν αυτά: #l4l, #like4like εδώ υπάρχει συναλλαγή χωρίς αντίκρισμα και καλύτερα να φεύγεις

Και για τους υγιείς (micro)influencers:
https://www.fohr.com για το εξωτερικό
https://octably.com για την Ελλάδα.