Επιστήμη και πολιτική

Το καλοκαίρι του 1609 υπήρξε ιδιαιτέρως ευτυχές για τον Γαλιλαίο (Galileo Galilei, 1564-1642), ο οποίος, έχοντας κατασκευάσει το τηλεσκόπιό του, προσκλήθηκε από τη Γερουσία της Βενετίας να κάνει μια επίδειξη. Οι ευγενείς που ανέβηκαν στο ψηλότερο κωδωνοστάσιο της πόλης μπόρεσαν να παρατηρήσουν καράβια που θα χρειαζόταν να ταξιδέψουν τουλάχιστον για δύο ώρες πλησιάζοντας προς τη Βενετία προκειμένου να είναι ορατά με γυμνό μάτι. Αμεση ήταν η ανταπόκριση της Γερουσίας: ο Γαλιλαίος ανακηρύχθηκε ισόβιος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Πάδουας με τον πολύ υψηλό ετήσιο μισθό των 1.000 φιορινιών. Η ικανότητα του Γαλιλαίου να κερδίζει την υποστήριξη των ισχυρών ήταν μοναδική, λένε οι ιστορικοί της επιστήμης. Οταν, με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου του, ανακάλυψε τέσσερις δορυφόρους γύρω από τον Δία, τους ονόμασε «Αστρα των Μεδίκων» προς τιμήν του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης Κόζιμο Β’ των Μεδίκων (Cosimo II de’ Medici). Πριν προλάβει να περάσει ένας χρόνος από τη «βάφτιση» των δορυφόρων, ο Γαλιλαίος αναλάμβανε καθήκοντα (και μεγαλύτερο μισθό) ως ο επίσημος φυσικός φιλόσοφος στην αυλή των Μεδίκων στη Φλωρεντία. Τα παραπάνω διηγείται ο Ντέιβιντ Κάιζερ (David Kaiser), ιστορικός της επιστήμης και καθηγητής Φυσικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) σε άρθρο του στην επιθεώρηση «Nature». Στη συνέχεια ο συγγραφέας επικεντρώνεται στα τελευταία 150 χρόνια προκειμένου να καταδείξει τον άρρηκτο δεσμό της επιστήμης και της πολιτικής: από τους βρετανούς πρωθυπουργούς (Ντισραέλι, Γλάδστων) που στήριξαν ενεργά την ανάπτυξη της χημείας όντες πεπεισμένοι ότι θα συνέβαλλε στην υλοποίηση των βιομηχανικών φιλοδοξιών της χώρας τους, τις γερμανικές και πρωσικές αρχές που προώθησαν την ανάπτυξη εργαστηρίων φυσικής (στα οποία στη συνέχεια «γεννήθηκε» η κβαντική θεωρία), τον τσάρο Αλέξανδρο Β’ που ανέλαβε αυτοπροσώπως να εκμοντερνίσει τη χώρα του και επαναπάτρισε τον Μεντελέγεφ (ο οποίος αργότερα θα δημιουργούσε τον περιοδικό πίνακα των στοιχείων), η Ιστορία όντως βρίθει παραδειγμάτων που καταδεικνύουν τα οφέλη της αγαστής συνεργασίας πολιτικής και επιστήμης. Στην πράξη, η ανάπτυξη της επιστήμης γίνεται το θεμέλιο ανάπτυξης των χωρών. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης, ο επιστημονικός κόσμος της χώρας μας μοιράστηκε καθώς η Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) πέρασε από το υπουργείο Παιδείας στο υπουργείο Ανάπτυξης. Φοβάμαι ότι η ουσία βρίσκεται αλλού: όχι στο πού θα υπάγεται η ΓΓΕΤ, αλλά στο αν θα εκπληρώνει την αποστολή της, που είναι η ανάπτυξη της χώρας διά μέσου της ανάπτυξης της επιστήμης.