Τον Φεβρουάριο του 1975, μια διεθνής ομάδα 140 ατόμων έλαβε μέρος σε ένα συνέδριο στο Ασιλομάρ της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ. Η συντριπτική πλειονότητα ήταν βιολόγοι, αλλά υπήρχαν και ορισμένοι δικηγόροι, δημοσιογράφοι και κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Το συνέδριο, το οποίο έχει μείνει στην ιστορία των επιστημών ως «Asilomar Conference on Recombinant DNA» (Το συνέδριο στο Ασιλομάρ για το Ανασυνδυασμένο DNA), έθεσε το ηθικό και νομικό πλαίσιο για τη διενέργεια πειραμάτων βιολογίας με τις νέες τότε τεχνικές του ανασυνδυασμένου DNA, τεχνικές δηλαδή που είχαν προσφάτως αναπτύξει οι βιολόγοι για «να κόβουν και να ράβουν» το γενετικό υλικό.
Δύο πράγματα είναι αξιοπρόσεκτα από αυτό το συνέδριο: το πρώτο ότι διοργανώθηκε από τους ίδιους τους επιστήμονες (και όχι από ανήσυχους πολίτες) και δεύτερον ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που συνδιαμορφώθηκαν τότε στόχευαν στο να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός μικροοργανισμού που θα μπορούσε να διαφύγει τον έλεγχο των επιστημόνων και να προκαλέσει πανδημίες ή καρκίνους. Η μοριακή βιολογία ήταν τότε στα σπάργανα και ούτε οι ίδιοι οι βιολόγοι δεν μπορούσαν να φανταστούν την εξέλιξή της. Παραδείγματος χάριν, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί τότε που όλοι εργάζονταν κυρίως με μικροοργανισμούς ότι σε μόλις 25 χρόνια θα «διαβάζαμε» γράμμα με γράμμα ολόκληρο το ανθρώπινο γονιδίωμα. Ωστόσο, το πνεύμα του Ασιλομάρ κυριάρχησε στη βιολογία και οι ερευνητές της είναι οι πρώτοι που αναγνωρίζουν πιθανούς κινδύνους στον πειραματισμό τους και καλούν σε δημόσιο διάλογο όποτε χρειάζεται.
Αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις! Πριν από μερικές ημέρες ένας κινέζος επιστήμονας ανακοίνωσε ότι είχε χρησιμοποιήσει την τεχνική CRISPR-Cas9 (τον πλέον εξελιγμένο τρόπο «κοπτοραπτικής» γενετικού υλικού) για να απαλλάξει δύο έμβρυα από το γονίδιο που αξιοποιεί ο ιός HIV (ο οποίος προκαλεί το AIDS) για να μολύνει τα λευκά αιμοσφαίρια του αίματός μας. Τα έμβρυα, απόγονοι οροθετικού πατέρα και υγιούς μητέρας, κυοφορήθηκαν επιτυχώς και είναι, πάντα κατά τα λεγόμενα του δημιουργού τους, υγιέστατα.
Περιττό να πούμε ότι η ανακοίνωση ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Πρώτον, επειδή δεν υπήρχε κανένας ιατρικός λόγος να γίνουν όλα αυτά: οι σύγχρονες τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής επιτρέπουν σε οροθετικούς γονείς να αποκτήσουν υγιή παιδιά χωρίς παρέμβαση στο γενετικό υλικό τους. Και φυσικά δεν υπάρχει λόγος να προστατευτούν με τέτοιον τρόπο από ενδεχόμενη μελλοντική μόλυνση με τον ιό HIV ούτε αυτά ούτε άλλα παιδιά. Τα μέτρα προστασίας από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αρκούν. Δεύτερον, επειδή δεν είναι βέβαιο ότι η τεχνική CRISPR είναι ασφαλής: εκφράζονται φόβοι ότι το μοριακό αυτό ψαλίδι θα μπορούσε υπό συνθήκες να αυτονομηθεί και επιδρώντας σε άλλα γονίδια να οδηγήσει σε καρκινογένεση ή εμφάνιση άλλων σοβαρών ασθενειών. Τρίτον και σημαντικότερο, επειδή η παρέμβαση στο γενετικό υλικό ενός εμβρύου σημαίνει παρέμβαση και στους απογόνους του και στους απογόνους αυτών…
Οι πνευματικοί απόγονοι των 140 του Ασιλομάρ μετρούνται σήμερα σε πολλές χιλιάδες. Κάποιοι ίσως δεν έχουν καν ακούσει για το Ασιλομάρ. Φαίνεται όμως ότι ήρθε ο καιρός για ένα νέο Ασιλομάρ, σε οποιονδήποτε χώρο αλλά με το ίδιο πνεύμα.
