«Ο Μπιλ ξύπνησε εκείνο το πρωί αργά, απαλλαγμένος από το συναίσθημα του άγχους, καθώς είχε μπροστά του ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο. Ωστόσο, έμεναν ακόμη πολλά που έπρεπε να γίνουν. «Καλημέρα Μπιλ» άκουσε τη γνώριμη φωνή που ανταποκρίθηκε άμεσα στη σκέψη του και η οθόνη του υπολογιστή άναψε μπροστά στο κείμενο που ξεκίνησε το προηγούμενο βράδυ.  Σηκώθηκε από το κρεβάτι προσεκτικά, προσπαθώντας να αποτινάξει τη σκέψη που τον έφερνε κάθε πρωί μπροστά σ’ εκείνη τη μοιραία στιγμή: το ατύχημα. Τη φωνή του γιατρού που διαψεύστηκε όταν του έλεγε πως δεν θα ξαναπερπατήσει ποτέ»…

Το ψηφιακό «θαύμα» του παραλύτου

Οι παραπάνω θα μπορούσαν να είναι οι πρώτες φράσεις μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας. ‘Η οι σελίδες στις οποίες θα διασταύρωναν τα συγγραφικά τους ξίφη ο Φίλιπ Ντικ και ο Νόρμαν Σπίνραντ, καταγράφοντας προφητικά ένα μέλλον που πλησίαζε γοργά. Για τον 40χρονο Ολλανδό Gem Jan Oksam βέβαια είναι κατά ένα μέρος η πραγματικότητά του. Κι αυτό γιατί ο μέχρι πρόσφατα παράλυτος άνδρας κατόρθωσε να ανακτήσει πρόσφατα τον έλεγχο των άκρων του με την εμφύτευση ενός μικροτσίπ στον εγκέφαλό του που έδωσε τελικά την εντολή της κίνησης. Ετσι, το εμφύτευμα του 2023 «διόρθωσε» την επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού του και τον βοήθησε να σταθεί και να περπατήσει.

Αν μπορούσαμε να τρέξουμε τον χρόνο για να δούμε τα αποτελέσματα των πειραμάτων που ξεκινάει σύντομα ο Ιλον Μασκ ή άλλοι μεγαλοεπενδυτές στον χώρο της υγείας, ίσως βλέπαμε πράγματι τον 40χρονο Ολλανδό να ξυπνάει αγχωμένος ένα πρωί σκεπτόμενος ότι πρέπει να γράψει ένα κείμενο και το υπολογιστικό σύστημα του σπιτιού του να ανοίγει άμεσα το κομπιούτερ του ακριβώς στο κείμενο που ζητούσε. Πώς; Μα, με την αλληλεπίδραση της σκέψης του με τον υπολογιστή του.

Τα παραπάνω κάνουν σίγουρα την Κάθριν Μπίγκελοου και τους Τζέιμς Κάμερον και Τζέι Κοκς που υπέγραψαν τη σκηνοθεσία του «Strange days» πριν από 28 χρόνια να χαμογελούν πονηρά. Γιατί; Οσα προέβλεψαν μοιάζει να πλησιάζουν.

Πού μπορούν όμως να φτάσουν τα πρωτοποριακά πειράματα που ξεκινούν σύντομα; Σε πρώτη φάση στην Ιατρική. Τα μυαλά των νευροβιολόγων ανά τον κόσμο έχουν πάρει «φωτιά» και δεκάδες νέα πειράματα σχεδιάζονται από τη στιγμή που δημοσιεύτηκε στο «Nature» η περίπτωση του 40χρονου Ολλανδού που μπόρεσε να περπατήσει.

Από τη μια ο Ιλον Μασκ, από την άλλη οι Μπιλ Γκέιτς και Τζεφ Μπέζος. Η μάχη για τον «θρόνο» στον χώρο των νέων συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης ξεκίνησε. Θα μπορέσουμε έτσι να αυξήσουμε και τη νοητική ικανότητα υγιών ανθρώπων; Θα ανακαλύψουμε περισσότερα για τη δύναμη του ανθρώπινου εγκεφάλου;

Πώς εφευρέθηκε το μικροτσίπ

Το ερώτημα για τις θετικές επιστήμες ήταν από νωρίς ένα: πώς να μπορέσουμε να πετύχουμε όλο και περισσότερα από όλο και… λιγότερα. Δυο επιστήμονες εφηύραν σχεδόν την ίδια περίοδο, το 1958, το μικροτσίπ και έλαβαν σχετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

Ο Τζακ Κίλμπι και ο Ρόμπερτ Νόις, ηλεκτρολόγοι και οι δυο, που εργάστηκαν στο θέμα τον ίδιο χρόνο. Ουσιαστικά εφηύραν το πρώτο ολοκληρωμένο κύκλωμα: ένα σύνολο από αλληλένδετα ολοκληρωμένα εξαρτήματα που χαράσσονται σε έναν μικροσκοπικό ημιαγωγό (από πυρίτιο ή γερμάνιο). Το μετέπειτα μικροτσίπ! Το οποίο από τότε και έπειτα έτρεξε στον «μαραθώνιο» της επιστήμης, μπήκε σε κάθε υπολογιστή, αυτοκίνητο, ηλεκτρονικό αγαθό για να φτάσει σήμερα ένα βήμα πριν από το… ανθρώπινο σώμα.

Φτάσαμε στις μέρες μας, όπου τα γεγονότα μάς προσπερνούν και παρακολουθούμε, σαν θεατές σε ταινία, τις δηλώσεις του Ιλον Μασκ ο οποίος ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η εταιρεία του Neuralink έλαβε την άδεια για να αρχίσει δοκιμές εμφύτευσης τσιπ στον ανθρώπινο εγκέφαλο ώστε να επικοινωνεί μέσω σκέψης με υπολογιστές. Η ανεύρεση εθελοντών για κλινικές δοκιμές δεν έχει αρχίσει ακόμη.

Τρανταχτό παράδειγμα των εξελίξεων αποτελεί η περίπτωση του 40χρονου παράλυτου άνδρα από την Ολλανδία, ο οποίος έμεινε παράλυτος πριν από 12 χρόνια σε ένα ατύχημα που είχε με το ποδήλατό του. Σήμερα, τα ηλεκτρονικά εμφυτεύματα στον εγκέφαλό του μεταδίδουν ασύρματα τις σκέψεις του στα πόδια του και από εκεί, μέσω ενός δεύτερου εμφυτεύματος, στη σπονδυλική στήλη του. Παρ’ όλο που το σύστημα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο, χαρακτηρίστηκε πολύ ελπιδοφόρο, με την καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης Jocelyn Bloch να ηγείται της ιατρικής «επιχείρησης».

Ρομποτική και βιοϊατρική μηχανική

Ο καθηγητής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο Νίκος Χατζόπουλος άρχισε έρευνα για εμφύτευση ηλεκτροδίων στο ανθρώπινο σώμα πριν από 20 χρόνια για τους ασθενείς με προβλήματα κίνησης. «Η εμφύτευση του μικροτσίπ γίνεται για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε ασθενείς με προβλήματα στην κίνηση, όπως στη σπονδυλική στήλη ή ανθρώπους που υπέστησαν εγκεφαλικό επεισόδιο ή ακρωτηριασμό κάποιου μέλους του σώματος» λέει στο «Βήμα».

Οπως εξηγεί, το μικροτσίπ μπαίνει στον κινητικό φλοιό καθώς οι ασθενείς έχουν έναν εγκέφαλο που λειτουργεί κανονικά, συνεπώς και οι  νευρώνες δουλεύουν σωστά. «Το μικροτσίπ στον εγκέφαλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδέοντας τη σκέψη με τον υπολογιστή, έτσι εμείς αποκωδικοποιούμε τα σήματα που πάνε από τον εγκέφαλο στον υπολογιστή. Για παράδειγμα, μπορούμε με αυτόν ακριβώς τον τρόπο να κινήσουμε έναν κέρσορα» λέει χαρακτηριστικά. Και μελλοντικά, ρομποτική και η βιοϊατρική μηχανική σε ένα!

Προς έναν άλλον «τύπο» ανθρώπου

Η Ειρήνη Σκαλιώρη, καθηγήτρια Γνωσιακής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, εκτιμάει ότι «σε 50 χρόνια θα μπορούσαμε να μιλάμε για έναν τύπο ανθρώπων των οποίων οι λειτουργίες του εγκεφάλου θα είναι πολύ διαφορετικές».

«Ηδη στη σημερινή εποχή πολλά πράγματα που παλιότερα πιέζαμε τον εγκέφαλό μας να συγκρατήσει τα αφήσαμε στην τεχνολογία. Οπως τη χρήση των GPS, τις μηχανές αναζήτησης και πολλά άλλα. Μπορεί να βοηθούν τον άνθρωπο, αλλά του αφαιρούν ικανότητες. Ενδεχομένως και τα επόμενα χρόνια να γίνεται μια προσωποποιημένη παρέμβαση ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός π.χ. το μικροτσίπ θα απαντά σε παθήσεις όπως η αναπηρία».

Στην ερώτηση αν μπορούν τα μικροτσίπ να μας κάνουν… πιο έξυπνους, απαντάει ότι «μελλοντικά αυτό μπορεί να είναι πολύ διαδεδομένο, καθώς σήμερα για να μπει το τσιπ στον εγκέφαλο πρέπει να ανοίξει το κρανίο».

Οι πειραματικές εφαρμογές

Στα πανεπιστήμια, όπως λέει ο κ. Χατζόπουλος, σε πειραματικό στάδιο ήδη τοποθετούν μικροτσίπ στους ασθενείς. Για τους ασθενείς με νόσο Πάρκινσον και σε ασθενείς με ψυχιατρικές διαταραχές, όπως βαριά κατάθλιψη, ή για ασθενείς που πάσχουν από Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Σε πειραματικό στάδιο βρίσκονται τα μικροτσίπ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη σπονδυλική στήλη, για την ασθένεια als, για σοβαρό εγκεφαλικό, σε περιπτώσεις ακρωτηριασμού και σε περιπτώσεις τύφλωσης. Τα μικροτσίπ που δεν θα τοποθετούνται στον εγκέφαλο μπορούν χρησιμοποιηθούν στα αφτιά, σε περιπτώσεις κώφωσης και σε ασθενείς με επιληψία.

Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο η ομάδα του κ. Χατζόπουλου κάνει έρευνες με ασθενείς που έχουν τραύμα στη σπονδυλική στήλη και αυτοί δίνουν εντολές σε ένα ρομπότ μέσω του υπολογιστή που πάντα χρειάζεται για την αποκωδικοποίηση.