H ευρέως διαδεδομένη θεωρία που θέλει το αινιγματικό Νησί του Πάσχα να υπέστη πληθυσμιακή κατάρρευση λόγω υπερεκμετάλλευσης των φυσικών του πόρων δείχνει να διαψεύδεται οριστικά από γενετικές αναλύσεις στα οστά κατοίκων. Η απότομη μείωση του πληθυσμού στο απομονωμένο νησί του Ειρηνικού, υποδεικνύει η μελέτη, ίσως ήταν αποτέλεσμα του δουλεμπορίου.
Γνωστό και ως Ράπα Νούι στην τοπική γλώσσα, το Νησί του Πάσχα, 3.700 χιλιόμετρα δυτικά της Χιλής στην οποία ανήκει, παραμένει τυλιγμένο στο μυστήριο λόγω των εκατοντάδων μονολιθικών αγαλμάτων του, γνωστών ως μοάι, που σημαδεύουν το κατά τα άλλα ερημικό τοπίο.
Ορισμένοι ειδικοί, όπως ο γεωγράφος Τζάρεντ Ντάιαμοντ στο βιβλίο του 2005 «Κατάρρευση», παρουσιάζουν το Νησί του Πάσχα ως παράδειγμα προς αποφυγή, μια περίπτωση υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων που οδήγησε σε οικολογική καταστροφή, απότομη μείωση του πληθυσμού και κοινωνική κατάρρευση. Ωστόσο η θεωρία της «οικοκτονίας» παρέμενε μέχρι σήμερα αμφιλεγόμενη, καθώς ορισμένα αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι ντόπιοι διατηρούσαν μια μικρή αλλά βιώσιμη κοινωνία.
Η τελευταία μελέτη εξετάζει τα γονιδιώματα 400 κατοίκων του νησιού τα τελευταία 400 χρόνια, των οποίων τα οστά φυλάσσονται στο Μουσείο του Ανθρώπου στο Παρίσι, τμήμα του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.
Η ανάλυση που δημοσιεύεται στο «Nature» δεν εντόπισε ενδείξεις γενετικής στενωπού, το φαινόμενο της απότομης συρρίκνωσης της γονιδιακής δεξαμενής λόγω συμβάντων που περιορίζουν τον πληθυσμό σε σχετικά λίγα άτομα.
Αντίθετα, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το Νησί του Πάσχα φιλοξενούσε έναν μικρό πληθυσμό που αργά αλλά σταθερά αυξανόταν μέχρι το 1860. Σε αυτό το σημείο, σημειώνουν οι ερευνητές, δουλέμποροι από το Περού απομάκρυναν το ένα τρίτο του πληθυσμού.
Τα γενετικά δεδομένα επιβεβαιώνουν επίσης ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, οι οποίοι προέρχονταν από την Πολυνησία, είχαν προηγουμένως ανταλλάξει γονίδια με αυτόχθονες της Νότιας Αμερικής. Αυτό σημαίνει ότι ταξίδεψαν διά θαλάσσης στην ήπειρο μεταξύ του 1250 και του 1430, πριν από την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερική και πολύ πριν φτάσουν οι Ευρωπαίοι στο Νησί του Πάσχα το 1722.
