Πώς αντιμετωπίζει ένας 43χρονος πολιτικός τη γνώση ότι υπογράφοντας μια Συμφωνία που θα ωφελήσει τη χώρα του θα δει παράλληλα και τον δικό του πολιτικό θάνατο; Ο Ζόραν Ζάεφ δήλωσε τότε έτοιμος και έξι χρόνια μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, συνδιοργανώνοντας στην Αθήνα με τον συνομήλικό του Αλέξη Τσίπρα ένα συνέδριο για την ειρήνη και τη βιώσιμη ανάπτυξη, μοιάζει ευγνώμων που η Ιστορία δεν τον προσπέρασε. Ασκεί κριτική στην ΕΕ που μετά το γαλλικό βέτο το 2019 και το βουλγαρικό το 2022 δεν υλοποίησε την υπόσχεσή της να ξεκινήσει την ενταξιακή διαδικασία για τη χώρα του, αλλά σε ήπιους τόνους.
Μέχρι τώρα και οι δύο χώρες έκαναν πολύ μεγάλα βήματα, η Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος υπερασπιστής των δικαιωμάτων της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ
Σε ακόμα ηπιότερους μιλά για τις καθυστερήσεις από την πλευρά της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην κύρωση των πρωτοκόλλων της Συμφωνίας. «Η Ελλάδα μάς φέρεται ως ένας καλός γείτονας» δηλώνει. Το σημαντικό για εκείνον είναι να προχωρήσουν τα πράγματα, γιατί η χώρα του δεν αντιμετωπίζει απλώς μια πολιτική κρίση με τη νέα εθνικιστική κυβέρνηση του VMRO-DPMNE, αλλά μια υπαρξιακή απειλή και, όπως επισημαίνει, άλλος δρόμος από τον ευρωπαϊκό δεν υπάρχει.
Οταν μιλάτε για υπαρξιακή απειλή, εννοείτε ότι υπάρχει κίνδυνος και για την ενότητα της χώρας σας;
Αν εκλεγεί η Λεπέν σίγουρα θα συμβούν κάποια πράγματα
«Η υπαρξιακή απειλή και οι κίνδυνοι είναι μια διαρκής συνθήκη για τη χώρα μας. Κατ’ αρχάς είμαστε πολυεθνική και πολυθρησκευτική χώρα. Η μη έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας ήταν μεγάλη πρόκληση για εμάς σε πολλά επίπεδα.
Κυρίως, αντιπροσωπεύει έναν οικονομικό κίνδυνο, γιατί δεν θα υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόροι και ξένες επενδύσεις, ούτε καν εσωτερικές, δεν θα αναπτυχθούν οι εμπορικές σχέσεις και όλα αυτά έχουν άμεσο αντίκτυπο στο επίπεδο ζωής στη Βόρεια Μακεδονία.
Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι νέοι εξωθούνται να εγκαταλείψουν τη χώρα μας. Οι πολίτες μας σε ποσοστό 82% τάσσονται υπέρ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και γι’ αυτό αλλάξαμε το όνομά μας και αναπτύξαμε καλύτερη σχέση με την Ελλάδα μέσω της στρατηγικής Συμφωνίας των Πρεσπών».
Στις πρόσφατες εκλογές όμως ψήφισαν μια εθνικιστική κυβέρνηση που αρνείται τη Συνθήκη των Πρεσπών και τα οφέλη που περιγράφετε.
«Οι πολίτες ψήφισαν το VMRO για πολλούς λόγους. Ο ένας είναι οι οικονομικές προσδοκίες, ο άλλος είναι ότι η ΕΕ δεν έκανε αυτά που υποσχέθηκε, ο τρίτος είναι ότι τα αλβανικά κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα για περισσότερα από 22 χρόνια έγιναν «θεοί» και οι άνθρωποι σκέφτηκαν ότι είναι υγιές να έχουμε αλλαγές. Ακόμα και το δικό μου κόμμα ήταν επτά χρόνια στην εξουσία, κυβέρνησα για τέσσερα χρόνια, μετά για τρία ακόμα.
Τα Βαλκάνια είναι πολύ ευάλωτα σε εξωτερικούς παράγοντες
Η ανάγκη για αλλαγή είναι φυσιολογική. Πιστεύω ότι ο μελλοντικός πρωθυπουργός Χρίστιαν Μίτσκοτσκι, ο οποίος δήλωσε δημόσια ότι θα σεβαστεί και θα εφαρμόσει τη Συμφωνία των Πρεσπών και ότι θα χρησιμοποιεί το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» σε όλα τα επίσημα έγγραφα, θα το πράξει. Το ζήτημα είναι τι θα κάνει στο εσωτερικό της χώρας.
Μα, έπειτα από τις δηλώσεις του μένει ένα μικρό βήμα για να αποδεχθεί τη Συμφωνία. Γιατί να μην το κάνει και να προκαλεί; Πραγματικά ελπίζω ότι την ερχόμενη εβδομάδα που θα ορκιστεί η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τη συνταγματική ονομασία της χώρας μας. Πρόκειται για το Σύνταγμα! Αν ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν σέβεται το Σύνταγμα, τι περιμένει από τους πολίτες; Αν κάνει το λάθος και συνεχίσει τις προκλήσεις, όλα θα γίνουν δυσκολότερα για εκείνον».
Είναι μόνο πολιτικό το ζήτημα; Η Εκκλησία των Σκοπίων δεν παίζει ρόλο σε έναν αντιδυτικό και πιο φιλορωσικό προσανατολισμό;
«Τα Βαλκάνια είναι πολύ ευάλωτα σε εξωτερικούς παράγοντες, οι οποίοι όμως δεν προσφέρουν ελευθερία, δημοκρατία, κράτος δικαίου. Εμείς επιδιώκουμε συνεργασία με όλους, αλλά ο καθαρός μας στόχος είναι να γίνουμε πλήρη μέλη της ΕΕ, όμως είμαστε στο ΝΑΤΟ.
Η Συμφωνία της Aχρίδας είναι μια εσωτερική συμφωνία
Θέλω να υπογραμμίσω ότι μέσα στους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Βόρεια Μακεδονία είναι να χάσει τον τρόπο ζωής της τη στιγμή που αναζητεί καλύτερη ποιότητα δημοκρατίας, περισσότερες ελευθερίες, πιο αποτελεσματικό κράτος δικαίου, επιτυχή αντιμετώπιση της εγκληματικότητας και της διαφθοράς, καλύτερη εκπαίδευση. Με τις ανατολικές δυνάμεις θα οπισθοχωρήσουμε σε όλα όσα έχουμε πετύχει».
Τι πιστεύετε ότι θα κάνει τελικά η νέα κυβέρνηση με τη Συνθήκη των Πρεσπών; Θα τη σεβαστεί ή θα την πολεμήσει;
«Προσπαθώ με όσα μέσα διαθέτω να επιστήσω την προσοχή στον μελλοντικό πρωθυπουργό, προσπαθώ με πραγματικά φιλικό τρόπο. Του στέλνω μήνυμα μέσα από την προσωπική μου εμπειρία, επειδή γνωρίζω πολύ καλά πόσο μεγάλες προκλήσεις έχει να αντιμετωπίσει στη διακυβέρνηση της χώρας: Γιατί να ανοίξει ανώφελα μέτωπα; Δεν είναι σώφρον. Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι το παιδί μου, ένα παιδί που μοιραζόμαστε με τον Αλέξη Τσίπρα, και θα το προστατεύσω.
Ο Αλέξης και εγώ πληρώσαμε το κόστος, αλλά δεν ενδιαφέρομαι για την υστεροφημία μου, νοιάζομαι για τη χώρα μου, για τους πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας, για τους πολίτες της Ελλάδας, για τα Βαλκάνια. Θα αγωνιστώ πολιτικά, θα κάνω ό,τι μπορώ. Και η Ελλάδα θα πρέπει να τηρήσει τις δικές της δεσμεύσεις, στην πραγματικότητα αξιοποιεί τη Συμφωνία, αλλά δεν προχωρά τις διαδικασίες στο Κοινοβούλιο. Μέχρι τώρα και οι δύο χώρες έκαναν πολύ μεγάλα βήματα, η Ελλάδα είναι ο μεγαλύτερος υπερασπιστής των δικαιωμάτων της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Δένδιας.
Οι πολίτες μας σε ποσοστό 82% τάσσονται υπέρ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ
Κάνουν δηλαδή ό,τι πρέπει να κάνει ένας καλός γείτονας. Αυτή την υποχρέωση, που είναι η μεγαλύτερη από την πλευρά της Ελλάδας, την εκπληρώνουν. Και εμείς από την πλευρά μας αλλάξαμε το όνομά μας και το Σύνταγμά μας, προφανώς χρειάζεται να ολοκληρώσουμε κάποια πράγματα ακόμα, το ίδιο και η Ελλάδα, αλλά το πνεύμα της Συμφωνίας των Πρεσπών προσφέρει τόσα πλεονεκτήματα και στις δύο χώρες. Δεν αφορά μόνο το θέμα του ονόματος, τα ¾ της Συμφωνίας περιγράφουν τη στρατηγική σχέση των δύο χωρών. Η Ελλάδα είναι ισχυρή χώρα, μπορούμε να επωφεληθούμε από τη συνεργασία μαζί της. Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον».
Θα διατηρήσετε την αισιοδοξία σας ακόμα και αν κερδίσει τις εκλογές στη Γαλλία η Μαρίν Λεπέν, η οποία συντάσσεται με δυνάμεις που απορρίπτουν τη διεύρυνση της ΕΕ;
«Σε αυτή την περίπτωση, κατά την άποψή μου, η Δεξιά, οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι, οι Πράσινοι, η Αριστερά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν τη δύναμη να κρατήσουν ανοιχτή την πόρτα της διεύρυνσης και να μην αλλάξουν τα ενταξιακά κριτήρια. Οι σχέσεις καλής γειτονίας είναι το πιο ορατό από αυτά.
Ο Αλέξης και εγώ πληρώσαμε το κόστος
Τα υπόλοιπα που χρειάζεται να εκπληρώσουμε μέσα από τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, η οποία ελπίζω ότι θα ξεκινήσει πολύ σύντομα, θα βάλουν τη Βόρεια Μακεδονία στον δρόμο της πλήρους ένταξης. Η Γαλλία είναι μια σημαντική χώρα και αν εκλεγεί η Λεπέν σίγουρα θα συμβούν κάποια πράγματα. Αλλά θέλω να πιστεύω ότι δεν θα καταστρέψει την προοπτική διεύρυνσης της ΕΕ, από την οποία έχουν οφέλη και οι γάλλοι πολίτες. Αν, ωστόσο, επαληθευτεί το αρνητικό σενάριο στην Ευρώπη, είναι πάντοτε καλό να διατηρούμε φιλικές σχέσεις με την Ελλάδα».
Υπάρχει περίπτωση η αναταραχή με τη Συμφωνία των Πρεσπών να επηρεάσει και τη Συμφωνία της Aχρίδας;
Οι πολίτες ψήφισαν το VMRO για πολλούς λόγους
«Η Συμφωνία της Aχρίδας είναι μια εσωτερική συμφωνία ανάμεσα στους Βορειομακεδόνες και στον αλβανικό πληθυσμό της χώρας μας και κανείς δεν απειλεί να την παραβιάσει. Αλλά αν η ΕΕ απογοητεύσει τους κατοίκους της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ η Αλβανία και το Κόσοβο συνεχίσουν την ευρωπαϊκή τους πορεία, οι Αλβανοί της Βόρειας Μακεδονίας θα αντιδράσουν και αυτό πιθανόν να καταστρέψει τη Συμφωνία της Aχρίδας ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου».
