Το θέμα των ερευνών για το ναυάγιο της Πύλου έθεσε στον έλληνα πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή τους την περασμένη Δευτέρα στην Αθήνα, ζητώντας λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα, λέει η επίτροπος Μετανάστευσης Ιλβα Γιόχανσον στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» με αφορμή την επίσκεψη αυτή. Η σουηδή επίτροπος αντικρούει επίσης τις επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί για το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, ενώ τονίζει ότι χρειάζεται να συνεχιστεί ο συντονισμός μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για την αναχαίτιση παράτυπων ροών και την καταπολέμηση των λαθρεμπόρων.
Η βελτίωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αναμένεται να συμβάλει και στην καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Περιμένετε ότι θα υπάρξουν επιστροφές από τα ελληνικά νησιά προς την Τουρκία καθώς η Αγκυρα αναμένει από την ΕΕ να συμμορφωθεί με τη μετεγκατάσταση μεταναστών από την Τουρκία, όπως προβλέπει η δήλωση ΕΕ – Τουρκίας;
«Η δήλωση ΕΕ – Τουρκίας παραμένει σε ισχύ ως το βασικό πλαίσιο συνεργασίας για τη μετανάστευση και πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών από τα ελληνικά νησιά. Υπάρχουν θετικές ενδείξεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και η αμοιβαία εμπιστοσύνη αυξάνεται. Χαιρετίζω τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης ως προς αυτό, συμπεριλαμβανομένης της συνόδου κορυφής με τον τούρκο πρόεδρο. Είχα έναν εποικοδομητικό διάλογο υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση και την ασφάλεια με τον τούρκο υπουργό Εσωτερικών τον περασμένο Νοέμβριο.
Υπάρχει πλέον βελτιωμένος συντονισμός μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής ακτοφυλακής, ο οποίος είναι σημαντικός για τον περιορισμό των παράτυπων διελεύσεων και των επικίνδυνων ταξιδιών μεταναστών σε όλες τις διαδρομές από την Τουρκία προς την ΕΕ. Είναι σημαντικό να συνεχιστεί το έργο για την πρόληψη των παράτυπων αναχωρήσεων και την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών στη βάση της θετικής τάσης που έχει αναπτυχθεί από τον Οκτώβριο. Η ΕΕ δεσμεύεται να συνεχίσει να παρέχει στήριξη στους πρόσφυγες και στις δομές υποδοχής στην Τουρκία, καθώς και να πραγματοποιεί μετεγκαταστάσεις από την Τουρκία στην ΕΕ».
Στην επίσκεψή σας στην Ελλάδα επαινέσατε τη διαχείριση της μετανάστευσης από την ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει κατηγορηθεί για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών, κάτι που χαρακτηρίσατε «απαράδεκτο» και καλέσατε την ελληνική κυβέρνηση να διερευνήσει τις καταγγελίες. Επίσης, για το ναυάγιο της Πύλου είχατε ζητήσει ενδελεχή έρευνα. Συζητήσατε τα ζητήματα αυτά με τις ελληνικές αρχές;
«Η αποτελεσματική διαχείριση των συνόρων πρέπει να εδράζεται σταθερά στον νόμο και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό σημαίνει πλήρη σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της αρχής της μη επαναπροώθησης. Το πρώτο μας καθήκον είναι πάντα να σώσουμε ζωές. Ολοι θυμόμαστε το ναυάγιο της Πύλου. Ενα από τα χειρότερα ναυάγια αυτού του αιώνα. Πιθανώς έχασαν τη ζωή τους 600 άνθρωποι. Ακουσα ότι οι λαθρέμποροι χρέωναν τους επιβαίνοντες 4.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα κέρδη τους θα ήταν σχεδόν 2,5 εκατ. ευρώ. Στη Μεσόγειο έχασαν πέρυσι τη ζωή τους 2.600 άνθρωποι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τον περασμένο Δεκέμβριο ξεκινήσαμε το Κάλεσμα για Δράση σε μια Παγκόσμια Συμμαχία για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας. Εθεσα το θέμα των ερευνών από τις ελληνικές αρχές στον έλληνα πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή μου στις 8 Ιανουαρίου και ζήτησα λεπτομέρειες για το χρονοδιάγραμμα».
Το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο επικρίθηκε έντονα επειδή επιτρέπει στις ευρωπαϊκές χώρες να εξαιρεθούν από ένα ευρύ φάσμα κανόνων της ΕΕ για το άσυλο, αλλά και να παραβιάσουν πιθανώς διεθνείς υποχρεώσεις. Επικρίθηκε επίσης η πρόβλεψη της ταχείας διαδικασίας στα σύνορα, η οποία μπορεί να διαρκεί έως 12 εβδομάδες και θα ισχύει για μετανάστες που προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, οι οποίοι θα κρατούνται σε εγκαταστάσεις στα σύνορα. Κινδυνεύουμε να έχουμε «νέες Μόριες» στα σύνορα;
«Πρώτον, το να λέγεται ότι θα υπάρξει «νέα Μόρια» είναι εντελώς ψευδές. Είναι ακριβώς το αντίθετο. Είπα μετά τη φωτιά στη Μόρια «όχι άλλες Μόριες». Αυτό είναι που θα αποφύγει το Σύμφωνο. Δίνουμε σωστή πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και διασφαλίζεται ότι κανένα κέντρο υποδοχής δεν θα είναι υπερπλήρες. Και το πιο σημαντικό, ιστορικά, θα έχουμε ένα υποχρεωτικό σύστημα αλληλεγγύης σε ισχύ. Μετά την πυρκαγιά στη Μόρια ζητήσαμε από τα κράτη-μέλη εθελοντική μετεγκατάσταση και, τελικά, μετεγκαταστήσαμε 5.000 άτομα.
Τώρα συμφωνήσαμε να θεσπίσουμε ένα υποχρεωτικό σύστημα αλληλεγγύης και ιδίως τη δυνατότητα για τουλάχιστον 30.000 μετεγκαταστάσεις σε επίπεδο ΕΕ σε ετήσια βάση. Ενώ οι μετεγκαταστάσεις αυτές καθαυτές παραμένουν εθελοντικές, τα κράτη-μέλη στο σύνολό τους είναι υποχρεωμένα να επιδείξουν αλληλεγγύη είτε με τη μορφή μετεγκαταστάσεων ή «αντισταθμίσεων του Δουβλίνου» με οικονομικές συνεισφορές ή με μέτρα ανάπτυξης ικανοτήτων. Αρα είναι πολύ πιο στέρεο σύστημα».
Παρ’ όλο που το νέο Σύμφωνο στοχεύει να δεσμεύει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση, η «αρχή του Δουβλίνου» δεν αλλάζει και τα κράτη-μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να δέχονται μετανάστες από τις χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα. Λαμβάνοντας επίσης υπ’ όψιν ότι η επιτάχυνση των επιστροφών είναι ήδη στην ατζέντα σας, αλλά μόνο ένα μικρό μέρος υλοποιείται, γιατί είστε βέβαιη ότι το νέο Σύμφωνο θα ελαφρύνει το βάρος των κρατών πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα;
«Το τι πετύχαμε με το Σύμφωνο είναι σαφές για εμένα. Είναι καλύτερη η προστασία του δικαιώματος αίτησης ασύλου. Είναι καλύτερη η προστασία των συνθηκών διαβίωσης και της αξιοπρέπειας των αιτούντων άσυλο. Είναι μια αποτελεσματική διαδικασία για όσους χρειάζονται διεθνή προστασία καθώς και μια γρήγορη διαδικασία για όσους δεν χρειάζονται διεθνή προστασία. Και σημαίνει ταχύτερες επιστροφές στις χώρες προέλευσης για όσους δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα ταχύτερη ένταξη όσων έχουν ανάγκη».
Εν όψει των ευρωεκλογών, και αν λάβετε επίσης υπ’ όψιν ότι μεγάλο μέρος της προόδου που επιτεύχθηκε στο νέο Σύμφωνο οφείλεται στο ότι ελήφθησαν αποφάσεις με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία, πιστεύετε ότι το μεταναστευτικό ζήτημα, το οποίο για πολλούς κρύβεται πίσω από την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων, θα παίξει βασικό ρόλο στο πώς θα ψηφίσουν οι Ευρωπαίοι;
«Η πρόκληση εν όψει των ευρωεκλογών για τη μετανάστευση αλλά και για μια σειρά από άλλα σημαντικά ζητήματα είναι να διατηρηθεί η συζήτηση όσο το δυνατόν περισσότερο βασισμένη σε στοιχεία. Η παραπληροφόρηση έχει μολύνει σημαντικά το πολιτικό μας σώμα. Οι παράγοντες που προωθούν αυτή την παραπληροφόρηση θέλουν να δημιουργήσουν διχασμό στις κοινωνίες μας. Θέλουν να εργαλειοποιήσουν ζητήματα όπως η μετανάστευση. Η καλύτερη μορφή εμβολιασμού είναι η παρουσίαση των γεγονότων όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα. Το ευρωπαϊκό εκλογικό σώμα είναι εξελιγμένο. Κατανοούν την τεράστια διαφορά μεταξύ της αντιμεταναστευτικής ρητορικής και της καλά διαχειριζόμενης μεταναστευτικής πολιτικής. Και τους εμπιστεύομαι ότι θα ψηφίσουν βάσει αυτής της διάκρισης».
