Πειστικές απαντήσεις στη διεθνή επενδυτική κοινότητα για την προοπτική οριστικής αντιμετώπισης του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων και επιστροφής σε βιώσιμη κερδοφορία καλoύνται να δώσουν το 2019 οι ελληνικές τράπεζες. Υστερα από μία χρονιά γενικευμένης αμφισβήτησης από τις αγορές για την ικανότητα επίτευξης αυτών των δύο στρατηγικών στόχων, η οποία οδήγησε στην απώλεια ποσοστού άνω του 50% της χρηματιστηριακής τους αξίας, οι διοικήσεις τους βρίσκονται με το «μαχαίρι στον λαιμό» για την έγκαιρη προώθηση των κατάλληλων μέτρων εξυγίανσης του συστήματος.

Το περιβάλλον μέσα στο οποίο καλούνται να εφαρμόσουν τη στρατηγική τους μόνο εύκολο δεν είναι. Τα επιτόκια δανεισμού βρίσκονται σε απαγορευτικά για την έξοδο της χώρας στις αγορές επίπεδα, το εγχώριο πολιτικό τοπίο παραμένει θολό, εν αναμονή των αποφάσεων της κυβέρνησης για τον χρόνο διεξαγωγής των εκλογών, ενώ οι οικονομικές ισορροπίες τόσο στην ΕΕ, εν όψει του Brexit και της εκτέλεσης του πρώτου προϋπολογισμού της Ιταλίας μετά την πολιτική αλλαγή του 2018, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, λόγω του εν εξελίξει εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας, παραμένουν εύθραυστες.

Την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι αναλύσεις που επισημαίνουν την ανάγκη μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης στον κλάδο, σε μια περίοδο που δεν διαφαίνεται ωστόσο η προθυμία των βασικών μετόχων των τραπεζών να εισφέρουν ξανά φρέσκα μετρητά.

Ο άγνωστος Χ

Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί ένας ακόμα άγνωστος «Χ». Ο νέος πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της ΕΚΤ, του SSM, ο Ιταλός Αντρέα Ενρία, ο οποίος από την Πρωτοχρονιά έχει αντικαταστήσει την Ντανιέλ Νουί, την πρώτη επικεφαλής του οργανισμού που ιδρύθηκε πριν από τέσσερα χρόνια.

Η πρώτη απόφαση που έλαβε ο επόπτης αφού εγκαταστάθηκε στο γραφείο του στη Φρανκφούρτη ήταν να αντικαταστήσει το διοικητικό συμβούλιο της ιταλικής τράπεζας Carige, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα εμπιστοσύνης τους τελευταίους μήνες. Είναι η πρώτη φορά που ο SSM κάνει χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου.

Τα σχέδια

Αναλυτές οι οποίοι παρακολουθούν τον κλάδο κάνουν λόγο για μια κίνηση που δείχνει πως ο νέος «σερίφης» των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι αποφασισμένος να σβήσει κάθε εστία φωτιάς, προτού αυτή εξαπλωθεί σε βαθμό που να προκαλεί συστημικούς κινδύνους. Οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών θα έχουν τις επόμενες εβδομάδες τις πρώτες επαφές με τον νέο ισχυρό άνδρα του εποπτικού βραχίονα της ΕΚΤ, στις οποίες θα πάρουν μια πρώτη γεύση για το πνεύμα της πολιτικής που θέλει να εφαρμόσει.

Θετικό είναι πάντως το γεγονός ότι η συζήτηση για τη στήριξη των πιστωτικών ιδρυμάτων έχει ήδη ξεκινήσει. Στα τέλη του 2018 η ένταση της πίεσης που δέχθηκαν οι τραπεζικές μετοχές ανάγκασε τις Αρχές για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της κρίσης να θέσουν επί τάπητος τη δημιουργία νέων μέσων στήριξης των τραπεζών, που θα επιταχύνουν το καθάρισμα των ισολογισμών τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Ιταλικό μοντέλο

Στο πλαίσιο αυτό, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) παρουσίασε ένα πλάνο κρατικής εγγύησης για την τιτλοποίηση προβληματικών χορηγήσεων έως 20 δισ. ευρώ, κατά τα πρότυπα του μοντέλου που εφαρμόστηκε στην Ιταλία. Από την πλευρά της, η Τράπεζα της Ελλάδος δημιούργησε εκ του μηδενός ένα εργαλείο που προβλέπει τη μεταφορά σε όχημα ειδικού σκοπού «κόκκινων» δανείων έως 40 δισ. ευρώ και μέρος των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων από το Δημόσιο.

Τις επόμενες εβδομάδες το υπουργείο Οικονομικών θα ξεκινήσει τις τελικές διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΚΤ για να εξασφαλίσει τις απαραίτητες εγκρίσεις, που θα ανοίξουν τον δρόμο για την εφαρμογή ενός ή και των δύο σχεδίων. Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος προσανατολίζεται στην προώθηση του ιταλικού μοντέλου που πρότεινε το ΤΧΣ.

Το πράσινο φως

Στόχος του υπουργού είναι να πάρει το πράσινο φως από τις αρμόδιες αρχές τις επόμενες εβδομάδες, ώστε οι διοικήσεις των τραπεζών να συμπεριλάβουν το νέο εργαλείο στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων της περιόδου 2019-2021, που θα οριστικοποιηθούν τον ερχόμενο Μάρτιο. Η αξιολόγησή τους από τις αγορές θα κρίνει εν πολλοίς την πορεία των μετοχών τους επόμενους μήνες.

Μοντέλο με «λουκέτα» και απολύσεις

Στην κορυφή της ατζέντας των τραπεζών βρίσκεται το νέο επιχειρησιακό μοντέλο που θα εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια. Η δημιουργία εσόδων αποτελεί ζητούμενο, ωστόσο με την ανάπτυξη στο 2% η προοπτική επαρκούς ενίσχυσής τους από νέες χρηματοδοτήσεις παραμένει αμφίβολη. Στο πλαίσιο αυτό, το βάρος θα πέσει στην περαιτέρω περικοπή των εξόδων λειτουργίας.

Στις διοικήσεις των συστημικών ομίλων επεξεργάζονται σχέδια που προβλέπουν έως και 2.000 απολύσεις ανά τράπεζα, αλλά και «λουκέτο» σε έως και το μισό υπάρχον δίκτυο καταστημάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, σε μία εκ των τεσσάρων σημαντικών τραπεζών έχει ήδη συζητηθεί πρόταση για μη οικειοθελή απομάκρυνση τουλάχιστον 1.300 εργαζομένων και για κλείσιμο αρκετών καταστημάτων μέσα στο 2019.

Τραπεζικοί κύκλοι σημειώνουν πως επειδή η εφετινή είναι εκλογική χρονιά, τα σχέδια αυτά ενδεχομένως να αναβληθούν. Ωστόσο, δεν αποκλείει, εφόσον η πίεση στο χρηματιστήριο συνεχιστεί, αλλά και υπό τις κατευθυντήριες οδηγίες του νέου επικεφαλής του SSM, η εφαρμογή των συγκεκριμένων πλάνων να μην καθυστερήσει.