Στην άλλοτε Αίθουσα Τροπαίων και Υπασπιστών – σημερινή Αίθουσα «Ελευθέριος Βενιζέλος» –, όπου φιλοξενείται η έκθεση «Αντικρίζοντας την Ελευθερία! Στη Βουλή των Ελλήνων, δύο αιώνες μετά», κάτω από την εντυπωσιακή μνημειακή ζωγραφική ζωφόρο με σκηνές από σημαντικούς πολιτικούς και διπλωματικούς σταθμούς της επαναστατικής περιόδου του 1821 αναμένεται να λάβουν τη θέση τους σε ειδικά εξοπλισμένη προθήκη τα βασιλικά εμβλήματα του Οθωνα.

Παρά την απόσταση – ιστορική και πολιτειακή – που μας χωρίζει από τον θεσμό της βασιλείας στην Ελλάδα και τις δυο δυναστείες που τον εκπροσώπησαν, η εύρεση του στέμματος, του ξίφους και του σκήπτρου του βαυαρού πρίγκιπα του οίκου των Βίτελσμπαχ και πρώτου βασιλιά του ελληνικού κράτους το περασμένο καλοκαίρι στο Τατόι, κατά τη διάρκεια των εργασιών τεκμηρίωσης των πολιτιστικών αγαθών και κινητών αντικειμένων στο πρώην βασιλικό ανάκτορο από στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, έχει σημαντική ιστορική αξία.

Θα παραδοθούν άμεσα στη Βουλή

Τα regalia, τα βασιλικά διακριτικά του Οθωνα, δεν πρόλαβε ο ίδιος να τα απολαύσει – είχαν παραγγελθεί από τον πατέρα του Λουδοβίκο το 1835 ειδικά για τη στέψη του την ίδια χρονιά με την ενηλικίωσή του, αλλά το πλοίο που τα μετέφερε καθυστέρησε και η τελετή έγινε δίχως αυτά.

Ακολούθησαν μια περιπετειώδη διαδρομή εντός και εκτός Ελλάδας μέχρι να επιστρέψουν και πάλι ύστερα από πολλές δεκαετίες στη χώρα μας. Eκπληκτοι οι αρμόδιοι υπάλληλοι του ΥΠΠΟ αντίκρισαν τα προσεκτικά φυλαγμένα και διατηρημένα βασιλικά εμβλήματα, τα οποία μετά τη συντήρησή τους από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων θα παραδοθούν άμεσα στη Βουλή και θα εκτίθενται μόνιμα κάτω ακριβώς από την αναπαράσταση στη ζωφόρο του έφιππου Οθωνα, αποτελώντας έτσι τμήμα της αφηγηματικής ενότητας της έκθεσης.

Το ενδιαφέρον είναι ότι τα ανεκτίμητης αξίας σύμβολα παρέμειναν τόσα χρόνια στα «αζήτητα» του Τατοΐου και ότι γλίτωσαν από την «περίεργη διάρρηξη», όπως είχε χαρακτηριστεί από τον Τύπο της εποχής, που έλαβε χώρα το 1991 και κρατήθηκε μυστική επί μια δεκαετία, αλλά και ότι δεν βρέθηκαν στα κοντέινερ με τα οποία μετέφερε ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ την περίοδο εκείνη τη λεγόμενη (κινητή) βασιλική περιουσία στην Αγγλία. Το στέμμα και το σκήπτρο κατασκευάστηκαν από τον περίφημο παρισινό οίκο χρυσοχοΐας Fossin et Fils, ενώ για το ξίφος συνεργάστηκαν οι Fossin με τον ξιφοποιό Jules Manceaux του ομώνυμου οίκου οπλοποιών, όπως μας πληροφορεί το ΥΠΠΟ.

Οταν ο Οθωνας το 1862 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα, τα πήρε μαζί του καθώς ποτέ δεν αποδέχθηκε την έξωσή του από τον θρόνο, από τον οποίο άλλωστε δεν παραιτήθηκε. Τα εμβλήματα του θρόνου προσφέρθηκαν πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1959, στον βασιλιά Παύλο, ύστερα από διπλωματικές διαπραγματεύσεις, από τον επικεφαλής του οίκου των Βίτελσμπαχ Αλβέρτο και η τελετή παράδοσης έγινε στο τότε ανάκτορο των Αθηνών (το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο) παρουσία του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή και των μελών του υπουργικού συμβουλίου (τα παρέδωσε στο τότε βασιλικό ζεύγος ο γιος του Αλβέρτου, Μαξιμιλιανός-Εμμανουήλ).

Το στέμμα είχε χρησιμοποιηθεί στην κηδεία του βασιλιά Παύλου τον Μάρτιο του 1964 και της Φρειδερίκης τον Φεβρουάριο του 1981. Τα αντικείμενα είναι κατασκευασμένα από χρυσό και κράματα μετάλλων και θα εκτίθενται στις ειδικές συνθήκες που διασφαλίζει η προθήκη, η οποία έχει ήδη τοποθετηθεί στον χώρο και διαθέτει ενσωματωμένο ειδικό μηχανισμό διατήρησης σταθερών περιβαλλοντικών συνθηκών και μηχανισμό ασφαλείας (κατασκευάστηκε από την ελληνική εταιρεία Muevo).

Οπως σημειώνει αρμόδιος παράγοντας της Βουλής, «η προθήκη με τα οθωνικά ιστορικά τεκμήρια θα «συνομιλεί» με τη ζωγραφική ζωφόρο της έκθεσης που στο σημείο εκείνο απεικονίζει την άφιξη του Οθωνα στην Ελλάδα το 1833 και έτσι θα ενταχθεί «αβίαστα» εντός της εκθεσιακής αφήγησης στο δεδομένο σημείο» (η παρουσίαση των εμβλημάτων προγραμματίζεται προς τα τέλη του μηνός σε ειδική εκδήλωση).

Η περίτεχνη κατασκευή

Σύμφωνα με την περιγραφή που έχει δώσει στη δημοσιότητα το ΥΠΠΟ, το υλικό του στέμματος είναι χρυσός και επιχρυσωμένο μέταλλο, σμάλτο και βελούδο και οι διαστάσεις του είναι 25 εκ. ύψος, 29 εκ. διάμετρος και η επιγραφή αναφέρει: «Fossin et fils Joailliers du Roi à Paris». Φέρει στεφάνι διακοσμημένο με φυτική ταινία που παραπέμπει σε δάφνινο στεφάνι και οκτώ τόξα διακοσμημένα με αρχαιοπρεπή φύλλα άκανθας και λεοντοκεφαλές, από τα οποία φύονται αντίστοιχα οκτώ τοξωτά στελέχη σε σχήμα κλαδιών φοίνικα. Η όλη σύνθεση ενώνεται στο κέντρο όπου σχηματίζεται η επίστεψη του στέμματος με την υδρόγειο σφαίρα κάτω από τον σταυρό.

Το σκήπτρο είναι επίσης από χρυσό και επιχρυσωμένο μέταλλο και σμάλτο και οι διαστάσεις του 78 εκ. ύψος και 7,4 εκ. πάχος και φέρει την ίδια επιγραφή με το στέμμα. Αποτελείται από τρία επιμήκη στελέχη που ενώνονται με κομβία διακοσμημένα και στην επίστεψη φέρει στέμμα ολόγλυφο που στο εσωτερικό έχει διακόσμηση με σμάλτο.

Στο ανώτερο κυβικό κομβίο σύνδεσης εναλλάσσεται διακόσμηση με το μονόγραμμα του Οθωνα και σμάλτο με λευκό σταυρό, ενώ στην ένωση των κεραιών διακρίνονται τα χρώματα της βαυαρικής σημαίας. Επίσης αποτελείται από στέλεχος χωρίς διακόσμηση και κομβίο με αντίστοιχη διακόσμηση, όπου αντί για το μονόγραμμα του Οθωνα απεικονίζονται ολόσωμοι αντωποί λέοντες, ενώ το κεντρικό στέλεχος είναι ολόκληρο διακοσμημένο με φυτική διακόσμηση άκανθας και το κατώτερο στέλεχος απολήγει σε σφαίρα με φυτική διακόσμηση.

Οσον αφορά το ξίφος, το υλικό του είναι χρυσός και επιχρυσωμένο μέταλλο, σμάλτο και lapis lazuli και οι διαστάσεις του 92 εκ. ύψος και 12,7 εκ. πλάτος, ενώ η επιγραφή του αναφέρει «Manceaux Fabricant d’ armes et Fossin et Fils Joailliers du Roi à Paris». Φέρει περίτεχνα διακοσμημένη λαβή και θήκη, όπου κυριαρχούν τα φυτικά και ζωικά μοτίβα, ενώ η λαβή σχηματίζεται από λαζουλίτη λίθο και απολήγει σε κομβίο, όπου απεικονίζονται ανάγλυφα δύο γυναικείες μορφές.

Η διακόσμηση συνεχίζεται και στον σταυρό που σχηματίζουν τα οριζόντια στελέχη του δακτυλοφύλακα. Η θήκη φέρει στο άνω άκρο ανάγλυφο το μονόγραμμα του Οθωνα και ακολουθεί το εθνόσημο της Ελλάδας, σε σμάλτο. Οι οπές για την ανάρτηση του ξίφους σχηματίζονται από ελισσόμενα φίδια. Η όλη σύνθεση περικλείεται από λεπτή ζώνη με λεοντοκεφαλές. Κοντά στη βάση της θήκης διακρίνεται παράσταση με γυναικεία μορφή, μάλλον Νίκη, που περιβάλλεται από μετάλλιο σε σχήμα φοίνικα, ενώ στο βάθος διακρίνονται πολεμικά τρόπαια.