Στο Υπουργικό Συμβούλιο της 1ης Σεπτεμβρίου, παρότι είχαν ήδη μια ιδέα από σχετικά δημοσιεύματα για το τι έχει κατά νου ο υπουργός Δικαιοσύνης, οι συνάδελφοί του αιφνιδιάστηκαν από την εισήγησή του. Δεν οφειλόταν στην τόλμη των μεταρρυθμίσεων του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, αλλά στη συνολικότερη φιλοσοφία του κ. Γιώργου Φλωρίδη, ο οποίος δεν ετοιμάζει απλώς αλλαγές στις ποινές και στην εκτέλεσή τους, αλλά όπως το αντιλαμβάνεται ο ίδιος «το νέο πειθαρχικό δίκαιο της κοινωνίας».
Την προηγούμενη εβδομάδα σχόλια σε μέσα ενημέρωσης τον πρόβαλλαν ως τον επόμενο προς αποχώρηση υπουργό, εξαιτίας της πάγιας θέσης του για την άρση του ακαταδίωκτου των τραπεζιτών, την οποία επανέλαβε στη Βουλή. Την Κυριακή στη ΔΕΘ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενταφίασε τη σεναριολογία διαβεβαιώνοντας ότι έχει «απόλυτη εμπιστοσύνη» στον υπουργό Δικαιοσύνης και στις προτάσεις που θα φέρει. Η συγκεκριμένη διάταξη άλλωστε πρέπει να αλλάξει γιατί δεν υφίστανται πλέον οι έκτακτες συνθήκες που την επέβαλαν. Επιπλέον, το πλαίσιο που ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο παρεμβαίνει σε αναχρονισμούς κυριολεκτικά αιώνων, σε περισσότερες από 60 παρεμβάσεις, οι οποίες αναμένεται να κατατεθούν εντός του Οκτωβρίου στη Βουλή.
Σκέψη από Οπενχάιμερ
Η σκέψη του κ. Φλωρίδη έχει, τηρουμένων των αναλογιών, κάτι από Οπενχάιμερ. Οπως ο οραματιστής επιστήμονας θέλησε να φτιάξει το υπερόπλο που ο φόβος του θα απέτρεπε κάθε πόλεμο, έτσι και ο υπουργός Δικαιοσύνης, σε μια φάση της ζωής του που είναι πλέον απαλλαγμένος από τα βαρίδια και τους καταναγκασμούς της πολιτικής, επιχειρεί να συνθέσει ένα νομικό πλέγμα που θα προλαβαίνει το έγκλημα και την ανομία. «Το Ποινικό Δίκαιο πρέπει να δρα αποτρεπτικά, οι παράνομες πράξεις πρέπει να έχουν συνέπειες» πιστεύει.
Οχι μόνο στη μεγάλη κλίμακα αλλά και στην καθημερινότητα. Πράξεις όπως η παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη, η ρευματοκλοπή, διάφορες εξ αμελείας παραβάσεις, ορισμένες εκ των οποίων προκαλούν σωματικές βλάβες ή και θάνατο, η καταστροφή ή η καταπάτηση δημόσιας περιουσίας και δεκάδες άλλα αδικήματα που σήμερα μένουν σχεδόν ατιμώρητα, θα συνεπάγονται αυστηρότερες ποινές. «Η αίσθηση ανομίας και ατιμωρησίας, ότι υπάρχουν πολλά δικαιώματα και λίγες υποχρεώσεις, είναι διαβρωτική για την κοινωνία. Οι πολίτες δεν τηρούν τους νόμους γιατί δεν κινδυνεύουν από αυτούς» επισημαίνει.
Ο κ. Φλωρίδης δεν εφαρμόζει προσωπικά του επινοήματα. Αξιοποιεί την εμπειρία του ως δικηγόρου, υπουργού και μέλους μια οικογένειας δικαστών, αλλά έχει επιστρατεύσει και την Παγκόσμια Τράπεζα προκειμένου να έχει μια έγκυρη τεχνοκρατική βοήθεια στον σχεδιασμό του νέου χάρτη των δικαστηρίων. Αλλωστε, ορισμένες από τις διατάξεις που προσπαθεί να αλλάξει ανάγονται στο 1897!
Το παράδοξο με τα πρωτοδικεία
Παράδειγμα τα ειρηνοδικεία, τα οποία θεσπίστηκαν για πρώτη φορά με το ψήφισμα της 30ής Απριλίου 1822, που δεν υλοποιήθηκε μέχρι την έλευση του Καποδίστρια. Το 1828 ιδρύθηκε ειρηνοδικείο σε κάθε κωμόπολη και πόλη. Σταδιακά, η ύλη των ειρηνοδικείων και των πρωτοδικείων, που επίσης δικάζουν σε πρώτο βαθμό, ταυτίστηκε. Το ερώτημα γιατί χρειάζονται δύο πρωτοβάθμια δικαστήρια τέθηκε για πρώτη φορά το 1910, ψηφίστηκε και σχετικός νόμος αλλά δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Ατελέσφορες ήταν και όλες οι μετέπειτα απόπειρες μέχρι το 2001 που πέρασε στη συνταγματική αναθεώρηση διάταξη ότι επιτρέπεται η συγχώνευσή τους με τα πρωτοδικεία, αλλά και πάλι δεν έγινε τίποτα. Το 34% των δικαστών της χώρας είναι ειρηνοδίκες και δικάζουν με τον ίδιο τρόπο, τις ίδιες υποθέσεις, με τα πρωτοδικεία, με το κόστος κάθε δίκης να ξεπερνά τις 25.000 ευρώ. Η Αθήνα με περίπου 3 εκατ. κατοίκους έχει ένα πρωτοδικείο, ενώ άλλοι νομοί με 60.000 κατοίκους έχουν 2 και 3 πρωτοδικεία.
Η δικομανία των Ελλήνων
Η μεταρρύθμιση αυτή περίμενε 113 χρόνια να υλοποιηθεί. Και δεν είναι η μόνη. Ανάλογη παράδοση έχει και η δικομανία των Ελλήνων. Το 1897, όταν μετά τη χρεοκοπία εγκαταστάθηκε ο Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος, αποκαλύφθηκε μεταξύ άλλων ότι βρίσκονταν σε εκκρεμότητα 130.000 ποινικές υποθέσεις. Οι ελεγκτές υπέθεσαν ότι πολλές από αυτές αφορούν αβάσιμες μηνύσεις και ανάμεσα στις προτάσεις που κατέθεσαν ήταν να μειωθεί ο αριθμός των σελίδων στα δικόγραφα που ήταν ολόκληρα συγγράμματα. Μόλις πρόσφατα το Συμβούλιο της Επικρατείας, ακολουθώντας και την ευρωπαϊκή πρακτική, όρισε ότι τα δικόγραφα δεν μπορούν ξεπερνούν τις 30 σελίδες. Με τη νέα διάταξη οι δικομανείς θα καταβάλλουν τσουχτερά πρόστιμα.
Αυτόν τον καιρό το υπουργείο εξηγεί και ενημερώνει δικαστικούς συλλόγους και δικαστικές ενώσεις για τις μεταρρυθμίσεις που επεξεργάζεται ώστε να λείψουν αιφνιδιασμοί και περιττές παρανοήσεις. Οπως συμβαίνει με το άρθρο 187 ΠΚ για την εγκληματική οργάνωση. Οι δικηγόροι θεώρησαν περιοριστική τη νέα ρύθμιση, ζήτησαν την αντικατάστασή της, συμφωνήθηκε μια νέα διατύπωση, αλλά παρ’ όλα αυτά κήρυξαν αποχή από τις συγκεκριμένες υποθέσεις με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευτεί πάνω από 400 ανάλογες δίκες μόνο στην Εισαγγελία Αθηνών.
