Οι έξι υποψήφιοι του ΠαΣοΚ προσπαθούν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους χωρίς να πληγώσουν την ενότητα του κόμματος, ιδίως όταν έχουν δίπλα τους τον αδελφοκτόνο πόλεμο στον ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο θέλουν να κρατήσουν μακριά τους.
Ολοι τους ομονοούν ότι το ΠαΣοΚ πρέπει να διατηρήσει την αυτονομία του και ότι πρέπει να αποκτήσει κυβερνητική προοπτική. Η συγκυρία είναι πιο ευνοϊκή από ποτέ και η προσδοκία ότι στις 6 και 13 Οκτωβρίου μπορεί να εκλέξουν τον επόμενο πρωθυπουργό δεν είναι άτοπη. Ο καθένας από τους έξι έχει τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του, αλλά η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι απευθύνονται σε ένα ακαθόριστο εκλογικό σώμα μελών και φίλων που θα διαμορφώσει ισοδύναμα το αποτέλεσμα των εκλογών.
Νίκος Ανδρουλάκης: Ο «άκαμπτος» που μένει πιστός στις ρίζες του
Οση κριτική και αν ασκούν οι άλλοι υποψήφιοι πρόεδροι στον Νίκο Ανδρουλάκη, ένα δεν μπορούν να του καταλογίσουν, ότι δεν παραμένει πιστός στον εαυτό του και στις ρίζες του. Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ είναι αυτός που είναι, δεν θα αλλάξει την κρητική προφορά του, το ντύσιμό του, δεν θα βγει στο TikTok για τα likes, δεν θα υποχωρήσει σε ό,τι θεωρεί σωστό, δεν θα λαϊκίσει για να γίνει αρεστός. Επειδή ο τρόπος του είναι άκαμπτος, σε άλλους ταιριάζει και σε άλλους όχι. Ούτε αυτό μοιάζει να τον απασχολεί. «Εγώ είμαι της δουλειάς, όχι του περιτυλίγματος» λέει.
Στη «δουλειά», στην προεδρία του ΠαΣοΚ έκανε λάθη, τα οποία παραδέχθηκε δημόσια, και άλλα που αφορούσαν τη διαχείριση της φιλοδοξίας ή της προσδοκίας των γύρω του, αποξένωσε ανθρώπους που κατόπιν στράφηκαν εναντίον του. Διατήρησε όμως έναν σκληρό πυρήνα υποστηρικτών που όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες του δίνουν προβάδισμα στις εσωκομματικές εκλογές, συσπειρώνονται γύρω του. Το 12,79% των ευρωεκλογών και η τρίτη θέση δεν ήταν ούτε καταστροφή, καθώς το ΠαΣοΚ αύξησε το ποσοστό του από τις βουλευτικές εκλογές του 2023, ούτε θρίαμβος, αφού η πολυπόθητη δεύτερη θέση έμεινε στον ΣΥΡΙΖΑ. Η εσωκομματική αμφισβήτηση το βράδυ των ευρωεκλογών αντί να τον συντρίψει τον αναζωογόνησε. Προκάλεσε αμέσως εκλογές για την ηγεσία του κόμματος, δεν έθεσε περιορισμούς στους υπόλοιπους υποψηφίους, ζήτησε ντιμπέιτ με ανοιχτό διάλογο.
Προσπαθώντας, όπως και οι υπόλοιποι υποψήφιοι, να πείσει ένα άγνωστο εκλογικό σώμα, διακηρύσσει προς όσους ψάχνουν «πρωθυπουργήσιμο» ότι εκείνος δεν είναι «διαχειρίσιμος».
Ο Ανδρουλάκης, παρά τις απώλειές του, κατέρχεται σε αυτή την αναμέτρηση με αυτοπεποίθηση, «κοπιάσαμε πολύ για να κάνει το ΠαΣοΚ το επόμενο βήμα» επαναλαμβάνει, υπενθυμίζοντας το «pasokification» και απαριθμώντας τις επιτυχίες του.
Οι «απέναντι» του λένε ότι το βήμα αυτό ήταν πολύ μικρό σε μια συγκυρία που ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει και η ΝΔ φθείρεται συνεχώς, ότι δηλαδή ο ίδιος έχει όρια και ότι δεν μπορεί να εκτινάξει το ΠαΣοΚ. Τον κατηγορούν ότι «έκλεισε» το κόμμα, ότι το διοικούσε με την παρέα του, ότι έπαιρνε αποφάσεις, όπως αυτή για την καταψήφιση του νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, χωρίς να συζητήσει με την Κοινοβουλευτική Ομάδα. Αυτή είναι η αχίλλειος πτέρνα του, σχεδόν σε όλες τις δημόσιες τοποθετήσεις του αναλαμβάνει την ευθύνη για λάθη, αδυναμίες, παραλείψεις στη λειτουργία του κόμματος και δεσμεύεται ότι αν επανεκλεγεί θα βελτιώσει την εσωτερική ζωή του κόμματος, το οποίο εκτιμά ότι είναι έτοιμο να κυβερνήσει. Αμύνεται, θυμίζοντας ότι έδωσε ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και ο Χάρης Δούκας, προσπαθώντας να ανανεώσει το κόμμα.
Επί της θητείας του το ΠαΣοΚ έπαψε να προβάλλεται ως πιθανός εταίρος είτε της ΝΔ είτε του ΣΥΡΙΖΑ, η αυτόνομη πορεία του κατοχυρώθηκε και τώρα διεκδικεί ξανά την κυβερνητική του προοπτική, καθώς δημοσκοπικά έχει ανεβεί στη δεύτερη θέση. Στη ΔΕΘ πρόβαλε τους 8 εθνικούς στόχους που προτείνει για τους αποκλεισμένους, τους αγρότες, τους μικρομεσαίους, τον τουρισμό, κ.ά., καθώς και θεσμικά ζητήματα, όπως να μη γίνεται η αλλαγή ηγεσίας στη Δικαιοσύνη από την κυβέρνηση. Προσπαθώντας, όπως και οι υπόλοιποι υποψήφιοι, να πείσει ένα άγνωστο εκλογικό σώμα, διακηρύσσει προς όσους ψάχνουν «πρωθυπουργήσιμο» ότι εκείνος δεν είναι «διαχειρίσιμος». Αν κερδίσει τις εκλογές θα αποκτήσει ισχυρή νομιμοποίηση και την ευθύνη να οδηγήσει ενωμένο το κόμμα στις εκλογές, ήδη ζητεί από τους άλλους υποψηφίους να δεσμευθούν ότι θα μπουν στα ψηφοδέλτια ανεξαρτήτως των εσωκομματικών εξελίξεων.
Αννα Διαμαντοπούλου Η «έκπληξη» που στοχεύει στην πρωθυπουργία
Ηταν αναμφίβολα η υποψηφιότητα-έκπληξη. Η Αννα Διαμαντοπούλου τα τελευταία χρόνια απείχε από την ενεργό πολιτική – και από το ΠαΣοΚ της καταμαρτυρούν οι αντίπαλοί της. Ασχολούνταν με το Δίκτυο, το think tank που ίδρυσε, με την Ευρώπη και παλαιότερα, το 2017, έφτιαξε την κίνηση «Ωρα Αποφάσεων» με τον Γιώργο Φλωρίδη και τον Γιάννη Ραγκούση, η οποία φιλοδοξούσε να μετεξελιχθεί σε κόμμα, αλλά διασπάστηκε. Οσοι έδωσαν αδιάλειπτα τη μάχη από το 2009 ως σήμερα δεν βλέπουν με καλό μάτι όσους και όσες τις δύσκολες ώρες απομακρύνθηκαν από το μέτωπο.
Τη Διαμαντοπούλου την περιέβαλλε η φήμη ότι βρισκόταν κοντά στον Μητσοτάκη και για κάποιους έγινε βεβαιότητα όταν την πρότεινε για τον ΟΟΣΑ. Ωστόσο υπουργός του Κυριάκου δεν έγινε ποτέ και ξαφνικά επέστρεψε στο ΠαΣοΚ για να διεκδικήσει την ηγεσία του. Και όχι μόνο, για να το μετατρέψει σε «μεγάλο και κυβερνών ΠαΣοΚ». Οι πρώτες μετρήσεις δεν ήταν ενθαρρυντικές, αλλά περιοδεύοντας σε όλη την Ελλάδα κατάφερε να κάνει ντέρμπι τη δεύτερη θέση του πρώτου γύρου ανάμεσα σε εκείνη και στον Δούκα. Δημοσκοπικά τουλάχιστον, γιατί το σκηνικό και το εκλογικό σώμα είναι πολύ ρευστά για να υπάρχουν βεβαιότητες. Η Διαμαντοπούλου δεν μένει στο παρελθόν, δεν έφυγε ποτέ από το ΠαΣοΚ, απαντά στους επικριτές της, και κυρίως από τους ευρωπαίους Σοσιαλιστές. «Εκανα τη συνειδητή επιλογή το ΠαΣοΚ που έδωσε τη μάχη για τη σωτηρία της χώρας να πάει λίγο πίσω».
Πιστεύει ότι εξαιτίας της διαδρομής της θα τη στηρίξει ένα μεγάλο μέρος του Κέντρου, το οποίο θα εγκαταλείψει τη ΝΔ και θα επιστρέψει στο ΠαΣοΚ.
Η καμπάνια που κάνει είναι πολύ στοχευμένη, με συγκεκριμένες θεματικές, π.χ., αγρότες, και αναδεικνύει θέματα που πατάνε τον Μητσοτάκη στον μεταρρυθμιστικό κάλο. «Η κυβέρνηση ασχολείται με την επικοινωνία, κάνει συνθηκολόγηση με τον ακραίο συντηρητισμό». «Οι υποσχέσεις του 2019 είναι μηδέν!». Ο ΣΥΡΙΖΑ διαλύεται, η ΝΔ φθίνει στα λαϊκά στρώματα, αλλά το ΠαΣοΚ, δηλώνει, είναι ένα σοβαρό κόμμα, το οποίο με ποσοστό 15% και 16% δεν αποτελεί εναλλακτική πρόταση ούτε θα πρέπει να αποτελέσει δεκανίκι του ενός ή του άλλου.
Η Διαμαντοπούλου έχτισε ένα προφίλ που της επιτρέπει να κινείται με άνεση σε θέματα που αφορούν την οικονομία, την Ευρώπη, τα ελληνοτουρκικά, το Προσφυγικό, την Ακροδεξιά, το κοινωνικό κράτος, την τεχνητή νοημοσύνη. Υπερτονίζει την εμπειρία της ως νομάρχη, υπουργού, επιτρόπου. Το όραμά της, λέει, είναι να φέρει την Ελλάδα στο κέντρο των εξελίξεων, στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη, στον κόσμο. Η κοινωνία, τονίζει, ξανακοιτάζει το ΠαΣοΚ, το οποίο χρειάζεται μια νέα ηγεσία. Το ερώτημα είναι σε τι βαθμό το ΠαΣοΚ ξανακοιτάζει την ίδια, μολονότι διαβεβαιώνει ότι αν εκλεγεί θα εγγυηθεί την ενότητα και την αξιοποίηση όλου του δυναμικού του κόμματος. Αν εκλεγεί, δηλώνει, το πρώτο τηλεφώνημα θα είναι στους συνυποψηφίους της για να καταθέσουν μια κοινή γραμμή. Αν δεν εκλεγεί, θα μείνει στο ΠαΣοΚ με τις προτάσεις της.
Και εκείνη τάσσεται υπέρ της στρατηγικής και πολιτικής αυτονομίας του κόμματος, θεωρώντας αυτοκτονικές τις εκλογικές συμπράξεις και τις συνεργασίες με ομάδες. «Στο ΠαΣοΚ δεν θα εκλέξουμε πρόεδρο, θα εκλέξουμε τον επόμενο πρωθυπουργό» υπογραμμίζει. Πιστεύει ότι εξαιτίας της διαδρομής της θα τη στηρίξει ένα μεγάλο μέρος του Κέντρου, το οποίο θα εγκαταλείψει τη ΝΔ και θα επιστρέψει στο ΠαΣοΚ. Το μειονέκτημά της είναι ότι εξαιτίας της αποστασιοποίησής της έχασε την επαφή με τις νεότερες γενιές, αλλά αυτό θεωρεί ότι είναι ένα γενικότερο πρόβλημα του κομματικού συστήματος.
Χάρης Δούκας: Ο δήμαρχος που θέλει να γίνει Βίλι Μπραντ
Ο δήμαρχος Αθηναίων προβάλλει ως ο στρατηγικός αντίπαλος του Νίκου Ανδρουλάκη και είναι ο πιο πολυσυζητημένος υποψήφιος.
Δεν έθεσε πρώτος θέμα ηγεσίας, αλλά ήταν εκείνος που ξεκαθάρισε αμέσως τις προθέσεις του, αιφνιδιάζοντας τον κομματικό μηχανισμό και τους ψηφοφόρους του – κάποιοι τον εγκατέλειψαν θυμωμένοι επειδή τον ψήφισαν για δήμαρχο και όχι για πρόεδρο της Κεντροαριστεράς.
Ο φρεσκοεκλεγμένος δήμαρχος αντί «να μαζεύει τα σκουπίδια και να καθαρίζει τα φρεάτια», όπως τον προτρέπει η ΝΔ που ακουσίως τον προμοτάρει στο ΠαΣοΚικό ακροατήριο, εκδήλωσε μια «υπέρμετρη φιλοδοξία» και «αχαριστία» απέναντι στον πρόεδρο του ΠαΣοΚ, όπως τον κατηγορούν από την άλλη μεριά κάποιοι σύντροφοί του.
Ξέρει ότι περιβάλλεται από δυσπιστία σχετικά με τις προθέσεις του για τον ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό διευκρινίζει ότι το ΠαΣοΚ δεν θα γίνει κολυμβήθρα του Σιλωάμ για όσους το πλήγωσαν και το λοιδόρησαν.
Ο Δούκας παρέμεινε ανυποχώρητος και επίμονος, αν εκλεγεί θα είναι και δήμαρχος και πρόεδρος. Είναι νέος, άφθαρτος, έχει δράση στον τομέα του περιβάλλοντος, προίκα τη συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ στον δήμο, και βρίσκεται μπροστά σε μια μοναδική συγκυρία για τον ίδιο και για το ΠαΣοΚ. «Η φιλία δεν είναι δουλεία», διεμήνυσε στην πλευρά Ανδρουλάκη, «η ιστορία δεν είναι ευθύγραμμη».
Το κόμμα, επισημαίνει, πρέπει να αλλάξει, να μη μείνει κλειστό και φοβικό, με παρωχημένες προτάσεις και αμήχανες σιωπές μπροστά στα προβλήματα – αν και ο ίδιος δεν διευκρινίζει π.χ. τη θέση του για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Προτείνει ένα άλλο μοντέλο ηγεσίας και διακυβέρνησης στη λογική της συνεργασίας και της συνιδιοκτησίας με τα μέλη του. Πώς θα γίνει αυτό; Μοιράζοντας αρμοδιότητες, αποκεντρώνοντας και ενώνοντας τις δημοκρατικές δυνάμεις, μέσα από κοινωνικές διεργασίες και ένα μεγάλο συνέδριο.
Ο Δούκας ξέρει ότι περιβάλλεται από δυσπιστία σχετικά με τις προθέσεις του για τον ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό διευκρινίζει ότι το ΠαΣοΚ δεν θα γίνει κολυμβήθρα του Σιλωάμ για όσους το πλήγωσαν και το λοιδόρησαν.
Η πολιτική αυτονομία του ΠαΣοΚ είναι αδιαπραγμάτευτη, ξεκαθαρίζει.
Αποτάσσεται τον μεσσιανισμό για να μην του κολλήσουν τη ρετσινιά του μεσσία, φλερτάρει με την επαναστατική Αριστερά για «να μη μας βάλουν στα καλούπια του κατεστημένου», απαρνιέται τους «τάχα τεχνοκράτες» αλλά έχει καταρτίσει το πρόγραμμά του «με την αφοσιωμένη δουλειά 20 ακαδημαϊκών, στελεχών των κινημάτων και ειδικών επιστημόνων».
Αν κάποια από τα παραπάνω φαίνονται αντιφατικά είναι γιατί η καμπάνια του Δούκα, όπως εκείνη της διεκδίκησης του Δήμου Αθηναίων, μοιάζει περισσότερο με σταυροφορία.
«Πρέπει να κλείσει ο κύκλος της επιβίωσης και να ανοίξει ο κύκλος υπέρβασης» για το ΠαΣοΚ, «η κάλπη έχει εθνικά χαρακτηριστικά» τονίζει.
Οσο για την επιφύλαξη όσων του «χτυπάνε» ότι αν εκλεγεί δεν θα βρίσκεται στη Βουλή, η απάντηση είναι «μην υποτιμάτε την εξαιρετική Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠαΣοΚ».
Παύλος Γερουλάνος: Ο σοσιαλδημοκράτης που δεν μπήκε ποτε στο πασοκικό «θερμοκήπιο»
Ο Παύλος Γερουλάνος είναι ένας ευπρεπής αστός, γόνος των οικογενειών Γερουλάνου και Καλλιγά και απόγονος Μπενάκη, καμία σχέση με το πασοκικό θερμοκήπιο στελεχών. Είδος εισαγόμενο εξ Αμερικής από τον Γιώργο Παπανδρέου, αρχικά στο υπουργείο Εξωτερικών και έπειτα στη Χαριλάου Τρικούπη. Την περίοδο των μεγάλων εντάσεων, στις εσωκομματικές εκλογές του 2007 και την περίοδο 2009 -2010, ήταν από τους «ταλιμπάν» του Γιώργου, ωστόσο στην πορεία απέδειξε ότι δεν ανήκε στους «κηπουρούς» του.
Δεν τον ακολούθησε στο ΚΙΔΗΣΟ, βάζοντας στον πάγο τη σχέση τους, δεν συναίνεσε να μην κατεβεί στις εσωκομματικές εκλογές του 2021 επειδή θα ήταν υποψήφιος ο πρώην πρωθυπουργός, προκαλώντας νέο πολικό ψύχος ανάμεσά τους, αν και έκτοτε η σχέση τους αποκαταστάθηκε.
Ο Γερουλάνος έμεινε πιστός στις ιδέες του, παρότι ένα κομμάτι του ΠαΣοΚ τον αντιμετώπιζε ακόμα και με ταξική καχυποψία, και απέδειξε πως η σχέση του με τη Σοσιαλδημοκρατία ήταν ακλόνητη. Λέει ότι μπορεί να φτιάχνει ομάδες και δεν είναι ψέμα. Εδώ και πολλά χρόνια φέρνει κοντά νέους ανθρώπους με καλά βιογραφικά που ενδιαφέρονται να προσφέρουν, χωρίς να τους μετατρέπει σε σκληρό κομματικό μηχανισμό.
Ο Γερουλάνος δεν αναμειγνύεται σε εσωτερικές έριδες, δεν ξεκινάει προσωπικές έχθρες, δεν συμμετέχει σε φράξιες, όταν χρειάστηκε το 2019 κατέβηκε υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων απέναντι στον πανίσχυρο Κώστα Μπακογιάννη. Επί χρόνια δουλεύει και επικαιροποιεί το σχέδιο «Αναγέννηση» και μέσω αυτού προσπαθεί να κερδίσει την ηγεσία.
«Το ΠαΣοΚ δεν μπορεί να γίνει κυβέρνηση δι’ αντιπροσώπου. Ο πρόεδρος του κόμματος πρέπει να είναι βουλευτής» δηλώνει.
Δείγμα είναι η δουλειά μυρμηγκιού που έκανε για τις αστοχίες του Ταμείου Ανάκαμψης. Στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται τέταρτος, και ενώ υπάρχει η φήμη ότι στελέχη που έφυγαν από τον Ανδρουλάκη πήγαν στον Δούκα, οι γνωρίζοντες επιμένουν ότι η πλειονότητά τους κατευθύνθηκε προς εκείνον.
Ο Γερουλάνος δεν είναι περιχαρακωμένος, απευθύνεται σε όλες τις προοδευτικές δυνάμεις από την Αριστερά και το Κέντρο μέχρι τους απογοητευμένους από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό δεν βλέπει συμπόρευση σε βασικά προτάγματα, άρα ούτε συνεργασία αν προκύψει τέτοια ανάγκη. Υπερασπίζεται την αυτοδιοίκηση, τους συνεταιρισμούς, θέλει ισχυρούς θεσμούς και λογοδοσία, το σχέδιό του έχει στόχο την απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων της χώρας, μεταφορά της εξουσίας από το Μέγαρο Μαξίμου στον πολίτη. Μιλάει για ριζικές μεταρρυθμίσεις, για γενναία μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κράτος στην Περιφέρεια, για «πατριωτική οικονομία» ώστε η τοπική κοινωνία στην Περιφέρεια να δημιουργήσει τον δικό της πλούτο. Θεωρεί ότι οι προοδευτικές δυνάμεις δεν πρέπει να ταυτίζονται με το σύστημα, αλλά να μιλούν για τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών.
Σε κάποιους αυτά ακούγονται ιδεαλιστικά, ανέφικτα, ο Γερουλάνος τα θεωρεί ρεαλιστικά και τα υπερασπίζεται με νύχια και με δόντια. Δίνει τον αγώνα του χωρίς να εμπιστεύεται τις δημοσκοπήσεις. Μια ενδεχόμενη ήττα θα τη δεχθεί με τη στωικότητα του ανθρώπου που μάχεται πρωτίστως για τις ιδέες του και έχει ηττηθεί ξανά, αλλά ζητεί την ευθύνη να ηγηθεί του ΠαΣοΚ προβάλλοντας την εμπειρία του και εγγυώμενος την ενότητα, επειδή, όπως λέει, δεν έχει καμία εσωκομματική δουλεία. Η αμφισβήτησή του προς τον Ανδρουλάκη είναι άμεση, προς τον Δούκα έμμεση. «Το ΠαΣοΚ δεν μπορεί να γίνει κυβέρνηση δι’ αντιπροσώπου. Ο πρόεδρος του κόμματος πρέπει να είναι βουλευτής» δηλώνει. Τα σκάγια παίρνουν και την Αννα Διαμαντοπούλου, αλλά ο Γερουλάνος είναι πολύ ευπρεπής για να μπει σε ονοματολογία, ίσως αυτό να είναι το μειονέκτημά του στο οικοσύστημα του ΠαΣοΚ.
