Ως κίνηση με μεγαλύτερο πολιτικό βάθος από ό,τι διακρίνεται με την πρώτη ματιά ερμηνεύεται η αλλαγή στη σύνθεση της κυβέρνησης, την οποία αποφάσισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις αρχές του νέου έτους. Ταυτοχρόνως όμως, ο χαρακτήρας της παρέμβασης του Πρωθυπουργού και η περιορισμένη έκταση των αλλαγών στο κυβερνητικό σχήμα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι κατά μείζονα λόγο έγινε μια εσωτερική ανακύκλωση προσώπων, εκλαμβάνονται και ως μία ένδειξη μειωμένης αποτελεσματικότητας του «rotation» για το οποίο μιλούσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης προεκλογικά.
Επιπλέον, με τις συγκεκριμένες αποφάσεις για τις αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα εγείρεται και ένα ερώτημα διαφορετικού χαρακτήρα, ως προς τις περιορισμένες επιλογές προσώπων κατάλληλων για τις υπουργικές θέσεις.
Υπό ένα διαφορετικό πρίσμα, οι στοχευμένες αλλαγές τις οποίες αποφάσισε σε αυτή τη συγκεκριμένη συγκυρία ο Πρωθυπουργός θεωρείται ότι αφήνουν πολλά περιθώρια για έναν ευρύτερο ανασχηματισμό της κυβέρνησης, όταν αυτός κριθεί σκόπιμος και πιθανώς λίγο πριν ή λίγο μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
Η επιλογή και το στοίχημα «Χρυσοχοΐδη»
Στο Μέγαρο Μαξίμου περιγράφουν τις αλλαγές οι οποίες ανακοινώθηκαν αιφνιδιαστικά το απόγευμα της Τετάρτης ως μια αναγκαία επιλογή με στόχο την αντιμετώπιση των ανοιχτών ζητημάτων στο πεδίο της ασφάλειας, το οποίο είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της κυβέρνησης, αν όχι το βασικότερο, αφού στο πρόβλημα της ακρίβειας μπορεί κανείς να εντοπίσει θεωρητικά κάποια ελαφρυντικά.
Είναι προφανές ότι η «διορθωτική παρέμβαση» έγινε λόγω του διαπιστωμένου προβλήματος στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η μετακίνηση εκεί του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη προκάλεσε το μικρό ντόμινο, το οποίο έφερε τον Αδωνι Γεωργιάδη στο υπουργείο Υγείας και τη Δόμνα Μιχαηλίδου στο υπουργείο Εργασίας.
Τα ζητήματα της δημόσιας ασφάλειας είναι πολλά, εκδηλώθηκαν πολλαπλώς κατά το πρώτο εξάμηνο της νέας κυβερνητικής θητείας και εξελίχθηκαν σε μια ανοιχτή πληγή και ένα σοβαρό πολιτικό πρόβλημα για την κυβέρνηση.
Στο Μέγαρο Μαξίμου είναι γνωστό από καιρό ότι οι αναγκαίες παρεμβάσεις δεν θα πρέπει να περιοριστούν στην αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας. Πάντως η εναλλαγή δύο υπουργών (Νότης Μηταράκης, Γιάννης Οικονόμου) σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα λειτούργησε τελικά σαν «παγίδα» και καθυστέρησε για κάποιους μήνες μια νέα κίνηση του Πρωθυπουργού.
Κατά τα όσα αναφέρουν πηγές με καλή γνώση των όσων συμβαίνουν στους κύκλους της Αστυνομίας, τα προβλήματα στο εσωτερικό της έχουν προσλάβει διαρθρωτικό χαρακτήρα, εκδηλώνονται στο επιχειρησιακό πεδίο, στην έλλειψη κινήτρου και στο χαμηλό ηθικό του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. και απαιτούν τολμηρές και άμεσες παρεμβάσεις.
Υπό αυτές τις συνθήκες κρίθηκε ότι ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι ίσως το μοναδικό πολιτικό πρόσωπο το οποίο μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της συγκεκριμένης θέσης. Την ίδια στιγμή όμως, οι υψηλές προσδοκίες που καλλιεργούνται με την επιστροφή του στη λεωφόρο Κατεχάκη περιορίζουν σε δραματικό βαθμό τα περιθώρια αποτυχίας και ορίζουν ένα σοβαρό πολιτικό στοίχημα για τον ίδιο και για τον Πρωθυπουργό.
Τα πρώτα δείγματα των σχεδιασμών του νέου υπουργού Προστασίας του Πολίτη αναμένεται να παρουσιαστούν στις κρίσεις των αξιωματικών της Αστυνομίας, περί τα τέλη του μηνός.
Πρόσωπα και δομές
Η αλλαγή ηγεσίας στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη επισημαίνεται όμως από αξιόπιστες πηγές και ως παρέμβαση με ιδιαίτερη βαρύτητα, υπό μία διαφορετική έννοια. Οπως συζητείται στους κύκλους της Αστυνομίας, στην ουσία πρόκειται για μια προσπάθεια διόρθωσης ενός εξαιρετικά προβληματικού πλαισίου λειτουργίας, το οποίο έχει τις ρίζες του σε πρόσωπα και δομές που αναδείχθηκαν κατά την περίοδο 2021-2023 και όσο στην ηγεσία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη βρισκόταν το δίδυμο Τάκη Θεοδωρικάκου και Λευτέρη Οικονόμου, υπό την πολιτική εποπτεία του Γρηγόρη Δημητριάδη, όσο εκείνος βρισκόταν στη θέση του γενικού γραμματέα του Πρωθυπουργού και ασκούσε επιρροή στην ΕΛ.ΑΣ., αλλά κατά ορισμένες πηγές και μετά την απομάκρυνσή του, λόγω της υπόθεσης των παρακολουθήσεων.
Οι ίδιες πηγές επιμένουν ότι η επιρροή του Γρηγόρη Δημητριάδη σε αυτό το πεδίο συνεχίστηκε και στο επόμενο διάστημα, φτάνοντας έως και τη σύντομη περίοδο της παρουσίας του Γιάννη Οικονόμου στη θέση του υπουργού και του Κώστα Κατσαφάδου στη θέση του υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη.
Υπό αυτό το πρίσμα, η επιστροφή του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ο οποίος ουδέποτε είχε καλές σχέσεις με τον πρώην γενικό γραμματέα του Πρωθυπουργού, ερμηνεύεται και ως ένα πολιτικό μήνυμα προς το εσωτερικό της ΕΛ.ΑΣ., αλλά και πέραν των ορίων της.
Εκτιμάται από τις ίδιες πηγές ότι οι πρώτες κινήσεις του υπουργού θα προσφέρουν σαφείς ενδείξεις προς αυτές τις κατευθύνσεις και ειδικότερα ως προς το αν είναι αποφασισμένος να συγκρουστεί με πρόσωπα και ομάδες αλλά και με τα συνδικαλιστικά δίκτυα, τα οποία κατά ορισμένες πηγές επιδρούν παραλυτικά στην Αστυνομία.
Οι αλλαγές που δεν έγιναν
Με αφορμή τις μετακινήσεις στα τρία υπουργεία, ορισμένοι πολιτικοί παράγοντες επισήμαναν τη σημασία των αλλαγών που… δεν έγιναν. Κατά τις πηγές αυτές, εκεί θα πρέπει κανείς να αναζητήσει και να ερμηνεύσει τις προθέσεις και τους σχεδιασμούς του Πρωθυπουργού ως προς την προώθηση της μεταρρυθμιστικής ατζέντας.
Ειδικότερα, πολιτικοί παράγοντες και στελέχη θέτουν το ζήτημα της αποφασιστικότητας της κυβέρνησης να προχωρήσει πράγματι σε μεταρρυθμίσεις και κυρίως στο κοινωνικό και δικαιωματικό πεδίο, τις οποίες η ίδια διαφημίζει και διακηρύττει, όμως επιλέγει προς το παρόν να μη φέρει προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή.
Στο επίκεντρο αυτών βρίσκεται η νομοθέτηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, την οποία κυβερνητικά στελέχη και συνεργάτες του Πρωθυπουργού έχουν επανειλημμένως προαναγγείλει. Φαίνεται όμως ότι σε αυτή τη συγκυρία ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτιμά να μην ανοίξει εσωτερικά μέτωπα, ή και ευρύτερες συζητήσεις, κυρίως με την Εκκλησία, η οποία είναι δεδομένο και αναμενόμενο ότι θα έχει αντιρρήσεις για τον γάμο των ομοφύλων και την τεκνοθεσία.
Σύμφωνα με πληροφορίες και παρά τη διακινούμενη φημολογία, στο Υπουργικό Συμβούλιο της προσεχούς Τρίτης δεν πρόκειται να συζητηθεί ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών. Εκκρεμεί η απόφαση ως προς το αν η σχετική πρωτοβουλία θα αναληφθεί πριν ή μετά τις ευρωεκλογές.
Πολιτικές σταθμίσεις
Η μία ή η άλλη επιλογή θα είναι προφανώς αποτέλεσμα της στάθμισης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τις πολιτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας συζήτησης στο εσωτερικό της ΝΔ. Οι εστίες των αντιδράσεων είναι γνωστές, καθώς τις αντιρρήσεις τους μεταξύ των άλλων έχουν εκδηλώσει ήδη ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης, ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και ορισμένοι βουλευτές, μεταξύ εκείνων οι οποίοι πρόσφατα αντέδρασαν και στην τροπολογία για την υπό προϋποθέσεις χορήγηση άδειας διαμονής σε μετανάστες που εργάζονται στην Ελλάδα.
Εν όψει της συζήτησης για τον γάμο των ομοφύλων και όσο εκκρεμεί η απόφαση για τον χρόνο της, το ζητούμενο στο Μέγαρο Μαξίμου αφορά κατά βάση τους πολιτικούς χειρισμούς του Πρωθυπουργού. Είναι γνωστό, με βάση τα όσα μέχρι στιγμής αναφέρονται, ότι δεν θα τεθεί θέμα κομματικής πειθαρχίας για τους βουλευτές, αναμένεται όμως ότι κάτι τέτοιο θα ισχύσει για τους υπουργούς. Σε ό,τι αφορά τον Μάκη Βορίδη, ή και όποιο άλλο μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου διαφωνήσει με τη νομοθέτηση, το ερώτημα είναι αν ο Πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε έναν ευρύτερο ανασχηματισμό ώστε να απομακρύνει τους διαφωνούντες από τις υπουργικές θέσεις και να τους «απελευθερώσει», ή αν θα τους αφήσει ουσιαστικά ενώπιον του διλήμματος και θα λάβει αποφάσεις με βάση την τελική τους στάση.
Κάτι τέτοιο όμως αναμένεται ότι θα σημάνει και μία άλλου τύπου παρέμβαση του Πρωθυπουργού στο πολιτικό πεδίο, με σημασία η οποία θα υπερβαίνει τη συγκυρία.
Οι ιδιότυπες πλειοψηφίες
Κρίσιμη παράμετρος ως προς το θέμα του γάμου των ομοφύλων είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα εξελιχθεί η δημόσια συζήτηση. Στην κυβέρνηση γνωρίζουν ότι η ελληνική κοινωνία είναι μοιρασμένη ως προς το θέμα του γάμου και, κυρίως, της τεκνοθεσίας, και βασική επιδίωξη είναι το στοιχείο αυτό να μην πυροδοτήσει μια συζήτηση με διχαστικά χαρακτηριστικά. Από την άλλη πλευρά όμως, εκφράζεται και η άποψη ότι όσα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας στρέφονται προς την Ακρα Δεξιά το έχουν κάνει ήδη, ότι η φιλελεύθερη ατζέντα του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν είναι κρυφή και είχε συζητηθεί και προεκλογικά και ότι η κυβέρνηση δεν θα υποστεί δημοσκοπικά ή εκλογικά πλήγματα λόγω του συγκεκριμένου θέματος.
Εκτιμάται πάντως με σχετική βεβαιότητα ότι η συζήτηση και ψήφιση του γάμου των ομοφύλων θα διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα σε κοινοβουλευτικό επίπεδο.
Κατά τα όσα διαφαίνονται, η διακομματική πλειοψηφία είναι υπαρκτή. Και εφόσον επιβεβαιωθεί, όπως συνέβη και στην τροπολογία για τους μετανάστες και σε αντίθεση με τα όσα παρατηρούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην κυβέρνηση ετοιμάζονται να την υποδεχθούν ως μια νέα πολιτική συνθήκη.
Με βάση αυτή και παρά τις αντιπαραθέσεις για άλλα ζητήματα, εκτιμούν ότι θα εκδηλωθεί στη Βουλή μια πλειοψηφία, η οποία είναι έτοιμη για συναινέσεις στο κοινωνικό πεδίο. Ειδικότερα όμως για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, το συγκεκριμένο θέμα και η καταγραφή των συσχετισμών στο εσωτερικό της ΝΔ αναμένεται ως μια κρίσιμη ένδειξη για το ποιο ρεύμα είναι πλειοψηφικό στο κόμμα και πόσο στην πραγματικότητα έχει κυριαρχήσει και σε αυτό το πεδίο η ατζέντα του Πρωθυπουργού ή αμφισβητείται από τις παραδοσιακές δυνάμεις της Κεντροδεξιάς και σε ποιον βαθμό.
