Το 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε στους ψηφοφόρους υποσχέσεις για αποκατάσταση των θεσμών από την κακομεταχείριση του ΣΥΡΙΖΑ, για εκσυγχρονισμό του κράτους και για ελάφρυνση της μεσαίας τάξης από τη βαριά φορολόγηση. Πέντε χρόνια μετά, ενώ ετοιμάζει την παρέμβασή του στη ΔΕΘ, οι ίδιες υποσχέσεις μοιάζουν ακόμα επίκαιρες – και σε έναν βαθμό εκδικητικές.
Κάτι έχει κακοφορμίσει στη σχέση της κυβέρνησης με τους πολίτες και ο Πρωθυπουργός, από ό,τι προκύπτει από το επιτελείο του, θα προσπαθήσει να το αντιμετωπίσει με αντιβίωση ευρέος φάσματος. Μέτρα για τη βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, δικαιότερη κατανομή των επιδομάτων, μέτρα στέγασης κυρίως για νέα ζευγάρια, μείωση των ασφαλιστικών βαρών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, επιτάχυνση των έργων υποδομής. Κάτι για όλους, σε ένα σφικτό και μετρημένο καλάθι, λένε οι συνεργάτες του.
«Χειροπιαστό έργο»
Στο παρελθόν αυτό ίσως να ήταν αρκετό, το «χειροπιαστό έργο» που ζήτησε στο Υπουργικό Συμβούλιο της περασμένης εβδομάδας από τους υπουργούς ενδεχομένως να είχε περισσότερο νόημα. Σε αυτή τη συγκυρία, που η κυβέρνηση αναμετράται με τον κακό της εαυτό απέναντι σε μια διαλυμένη αντιπολίτευση, τα μεταρρυθμιστικά «μπαλώματα» ελάχιστα πείθουν, όπως διαπίστωσαν οι βουλευτές της ΝΔ που επιστρέφουν από τις εκλογικές τους περιφέρειες.
Σύμφωνα με τα λεγόμενά τους δημιουργείται ένα επικίνδυνο υπόστρωμα στην κοινωνία, όπου διάφορες επαγγελματικές ομάδες βλέποντας διάφορες εξαγγελίες να μένουν στη μέση ή να μην έχουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα θεωρούν ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να τους κοροϊδέψει, μικρομεσαίοι επιχειρηματίες έχουν αρχίσει να πιστεύουν ότι υπάρχει οργανωμένο σχέδιο να τους κλείσουν χάριν των μεγάλων συμφερόντων. Με άλλα λόγια, αισθάνονται ότι μένουν πίσω.
Ορισμένοι βουλευτές και υπουργοί φρόντισαν να κοινοποιηθούν οι απόψεις τους για την πορεία της ΝΔ στον Πρωθυπουργό. Οτι, δηλαδή, απαιτούνται βαθιές αλλαγές στην κυβέρνηση προκειμένου να αναστραφεί το αρνητικό κλίμα
Στο Μέγαρο Μαξίμου αντιμετωπίζουν τέτοιες αφηγήσεις ως θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες, όμως, ακόμα και αν δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα, δεν παύουν να μεγαλώνουν την απόσταση της κυβέρνησης με την εκλογική της βάση. Οι βουλευτές που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μαξιλάρι απορρόφησης της έντασης δεν βρίσκουν τρόπο να μιλήσουν όχι με τους υπουργούς, αλλά ούτε με τους διοικητές των νοσοκομείων της περιοχής τους. Οι διοικητές φορέων και οργανισμών ξέρουν ότι αλλού λογοδοτούν και δεν χασομερούν με τα παράπονα των εκλεγμένων αντιπροσώπων της περιφέρειάς τους.
Ορισμένοι βουλευτές και υπουργοί φρόντισαν να κοινοποιηθούν οι απόψεις τους για την πορεία της ΝΔ στον Πρωθυπουργό. Οτι, δηλαδή, απαιτούνται βαθιές αλλαγές στην κυβέρνηση προκειμένου να αναστραφεί το αρνητικό κλίμα, ξεκινώντας από το στενό του επιτελείο, στο οποίο πρόσωπα όπως ο Ακης Σκέρτσος και ο Αλέξης Πατέλης αντιμετωπίζονται ως βαρίδια, από ένα τμήμα του κομματικού συστήματος, ιδίως μετά την ψήφιση του νόμου για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα διαρκώς διασπείρονται φήμες για απομάκρυνση του πρώτου και παραίτηση του δεύτερου, οι οποίες προφανώς δεν προέρχονται από τους ίδιους, αλλά είναι ενδεικτικές της κατάστασης. Επιπλέον, δυσαρέσκεια εμφανίζεται και για τον Παύλο Μαρινάκη, στον οποίο χρεώνουν αλαζονική συμπεριφορά, ενώ δεν ενθουσίασε το επίπεδο αντιπαράθεσης με τον ΣΥΡΙΖΑ για την πισίνα του Στέφανου Κασσελάκη στις Σπέτσες.
Αποκλείει εκλογές
Ο Κ. Μητσοτάκης αποκλείει, σύμφωνα με συνομιλητές του, το ενδεχόμενο αλλαγών, όπως και τα σενάρια πρόωρων εκλογών, μολονότι στο Μέγαρο Μαξίμου παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ και στο ΠαΣοΚ.
Το ενδεχόμενο σύμπηξης ενός νέου φορέα στην Κεντροαριστερά, στον οποίο θα συμμετέχει το ΠαΣοΚ και ένα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ, θα αλλάξει πολύ το πολιτικό σκηνικό, ειδικά αν δημιουργηθεί ένας ισχυρός και αξιόπιστος υποδοχέας της δυσαρέσκειας των πολιτών. Αδιάφορη δεν είναι και η πιθανότητα να ενισχυθεί ο αντισυστημικός χώρος, καθώς το πολιτικό σύστημα συνολικά ενισχύει την καχυποψία που γεννά συνωμοσιολογία.
Ωστόσο, από το Μέγαρο Μαξίμου σχολιάζουν ότι οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν πριν από έναν χρόνο και η ΝΔ έγινε ξανά κυβέρνηση με ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο εφαρμόζει. Τα υπόλοιπα ο Πρωθυπουργός τα αντιμετωπίζει σαν συγκυριακά φαινόμενα που θα ξεπεραστούν όταν το κυβερνητικό έργο αποδώσει περισσότερα. Αυτό ήταν το μήνυμα του στο Υπουργικό Συμβούλιο, στο οποίο ζήτησε «δουλειά» από τους υπουργούς και μίλησε για «αναχώματα» κατά της ακρίβειας, φέρνοντας ως παράδειγμα τα σχολικά είδη και τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα που «έπεσαν κάτω από τον μέσο όρο της Ευρώπης». «Η δύσκολη φάση που έχουμε αναντίρρητα περάσει βαίνει προς το τέλος της» επισήμανε.
Στο Υπουργικό Συμβούλιο ο Τάκης Θεοδωρικάκος έκανε μια διεξοδική παρουσίαση για το κόστος των αγαθών και σύμφωνα με παρισταμένους έδωσε αφορμή για μια μακρά και ουσιαστική συζήτηση σχετικά με το ζήτημα της ακρίβειας. Οταν ολοκληρώθηκε, ο Πρωθυπουργός ανέθεσε μια αποστολή στους υπουργούς, κάθε ημέρα να κάνουν κάτι καλό για τους πολίτες, να παρουσιάζουν έστω μια μικρή επιτυχία, η οποία να βελτιώνει τη ζωή τους ώστε το άθροισμά τους να λειτουργήσει σωρευτικά στην πορεία μέχρι το 2027, καθώς η μάχη δεν σταματά ποτέ.
«Το σχέδιό μας είναι σχέδιο τετραετίας», επισήμανε, επιχειρώντας να βάλει φρένο στα εκλογικά σενάρια, τα οποία όπως γνωρίζει καλά εκπορεύονται κυρίως από τη ΝΔ, ένα σημαντικό κομμάτι της οποίας ξεμένει από πολιτικές ανάσες. Πρόσθεσε, επίσης, ότι κατά τη γνώμη του ο κόσμος δεν ασχολείται ιδιαίτερα με το τι συμβαίνει στην αντιπολίτευση («Μπορεί να μείνει αιχμάλωτη των αδιεξόδων της. Την αφήνουμε στην κρίση της» είπε) αλλά ασχολείται με τα δικά του προβλήματα, στα οποία η κυβέρνηση οφείλει να δώσει χειροπιαστές απαντήσεις.
Παραδείγματος χάριν, μείωση των διοδίων στην Αττική Οδό, ανάρτηση στο Διαδίκτυο της πλατφόρμας erga.gov.gr την οποία παρουσίασε σαν μια «Διαύγεια» για τα έργα που εκτελούνται στη χώρα αλλά και σαν μηχανισμό λογοδοσίας, ενίσχυση του στόλου του ΟΑΣΑ με νέα λεωφορεία, αλλαγές στα σχολεία.
Η δέσμη των 11 μέτρων για τα σχολεία που παρουσίασε ο Κυριάκος Πιερρακάκης αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για την κυβέρνηση στην έναρξη της σεζόν και της σχολικής χρονιάς, καθώς τα θέματα παιδείας αγγίζουν ευαίσθητες χορδές στις οικογένειες. Η απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία προκαλεί ήδη συζητήσεις, το ψηφιακό φροντιστήριο, εφόσον λειτουργήσει αποτελεσματικά, και η μεγαλύτερη ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία, θα αποτελέσουν τομές. Ο υπουργός Παιδείας προανήγγειλε ότι οι αλλαγές θα συνεχιστούν και στην πορεία θα προστεθούν και άλλες.
Ασφάλεια και ακρίβεια
Η διάχυτη ανησυχία για την ασφάλεια αναμένεται να καθησυχαστεί με τη λειτουργία του λεγόμενου «ελληνικού FBI» για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και με την ενίσχυση της κοινωνικής αστυνόμευσης (ενδοοικογενειακή βία, βία ανηλίκων, προστασία ζώων), για την οποία δημιουργείται νέα διεύθυνση στην ΕΛ.ΑΣ. Οι αλλαγές στη δομή της αστυνομίας που παρουσίασε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ήταν οι πρώτες έπειτα από 24 χρόνια που ήταν ξανά ο ίδιος υπουργός.
Παρά τις βελτιωτικές κινήσεις, η καθημερινότητα εξακολουθεί να φθείρει την κυβέρνηση. Από τα προβλήματα με τους βρεφονηπιακούς σταθμούς μέχρι το σουπερμάρκετ, την Εφορία και κάθε είδους δημόσιο φορέα, ο οποίος ταλαιπωρεί αδικαιολόγητα τους πολίτες, ακόμα και αν σε κάποιες περιπτώσεις έχει ψηφιοποιηθεί. Γι’ αυτό, όλα μετατρέπονται σε πεδίο αντιπαράθεσης, από την έκθεση του ΚΕΠΕ για την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων ως το «καλάθι του μαθητή», που δεν πρόλαβε να εξαγγελθεί και η Ενωση Εργαζόμενων Καταναλωτών Ελλάδας κατήγγειλε παραπλάνηση των οικογενειών από μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ, με την αντιπολίτευση να σιγοντάρει.
Κράτος και πολίτες
Στην πραγματικότητα, όλα αυτά είναι συμπτώματα μιας ασθένειας. Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς από διάφορες κυβερνήσεις, ακόμα δεν έχουν συμφιλιωθεί το κράτος και οι πολίτες. Και για αυτό δεν ευθύνονται οι πολίτες, αν και έχουν και εκείνοι μερίδιο ευθύνης.
Διαδοχικές κυβερνήσεις όταν τα βρίσκουν σκούρα αρχίζουν τις, συνήθως προεκλογικές εκπτώσεις: περαιώσεις, εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου, τακτοποίηση αυθαιρέτων και άλλων πολεοδομικών ρυθμίσεων. Ούτε η παρούσα κυβέρνηση απέφυγε τον πειρασμό με τη ρύθμιση για τα «τυφλά» οικόπεδα, που δεν έχουν πρόσβαση σε κοινόχρηστο δρόμο.
Το φορολογικό σύστημα αλλάζει συχνά και βίαια, χωρίς να εμπεδώνεται η αίσθηση δικαιοσύνης, αφού όλα καλύπτονται πίσω από τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής, η οποία ασφαλώς πρέπει να καταπολεμηθεί, αλλά με αντισταθμίσματα για τους συνεπείς φορολογουμένους. Ακόμα και ο νόμος Κεραμέως για τον νέο τρόπο επιλογής των διοικήσεων σε δημόσιους οργανισμούς, ο οποίος εξαγγέλθηκε πανηγυρικά, στην πράξη νοθεύεται προτού εφαρμοστεί πλήρως.
Η επιλογή των νέων διοικήσεων των νοσοκομείων πήρε παράταση για το τέλος του έτους, ενώ στην ΕΡΤ έχει ξεκινήσει η διαδικασία ΑΣΕΠ για τη θέση του προέδρου της δημόσιας τηλεόρασης, όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, και μέχρι να ολοκληρωθεί θα οριστεί ένα πρόσωπο το οποίο θα έχει τη δυνατότητα να συμμετάσχει στη σχετική διαδικασία. Από ό,τι φαίνεται ο Κωνσταντίνος Ζούλας αποχωρεί και ήδη κυκλοφορεί το όνομα του διαδόχου του.
Δύσκολη επανεκκίνηση από τη Θεσσαλονίκη
Ο Κ. Μητσοτάκης πραγματοποιεί, κατά κανόνα, καλές παρουσίες στη ΔΕΘ και αποτελεί το ισχυρότερο χαρτί της κυβέρνησης. Το επόμενο Σαββατοκύριακο, όμως, ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη σε μια δυσμενή συγκυρία, την οποία θα επιχειρήσει να ανατρέψει κατά το δυνατόν. Το ποσοστό της ΝΔ, όπως φαίνεται από τις πρώτες δημοσκοπήσεις, δεν ανακάμπτει από το 28% των ευρωεκλογών, ίσως να είναι μικρότερο, και όσες διορθωτικές κινήσεις και αν έκανε ο Πρωθυπουργός από τον Ιούνιο και έπειτα δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα.
Το επιχείρημα ότι «προχωράμε χωρίς αντίπαλο» ξεθωριάζει όσο τα μεγάλα προβλήματα παραμένουν άλυτα και σε κάποιον βαθμό ενοχλεί ακόμα και τα στελέχη της ΝΔ. Η επανεκκίνηση από τη Θεσσαλονίκη μοιάζει δύσκολη, παρότι ο Πρωθυπουργός προετοίμασε το έδαφος κατά τη μετάβασή του στη συμπρωτεύουσα την περασμένη Τρίτη συνοδευόμενος από το μισό Υπουργικό Συμβούλιο, προκειμένου να παρουσιάσει την εθνική στρατηγική για την περιφερειακή ανάπτυξη και να συναντήσει φορείς της Βόρειας Ελλάδας.
Οι εξαγγελίες του, λένε από το επιτελείο του, δεν θα έχουν σχέση με παροχολογία και θα είναι μόνο στοχευμένες παρεμβάσεις, π.χ., στα επιδόματα, και διορθώσεις αδικιών και αστοχιών, με βάση τα δημοσιονομικά δεδομένα. Από το Μέγαρο Μαξίμου διευκρινίζουν ότι σύμφωνα με την πρόταση της ΕΕ οι δαπάνες του 2025 μπορούν να αυξηθούν κατά 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε σύγκριση με το 2024 και ότι την ερχόμενη χρονιά περίπου 850 εκατομμύρια ευρώ θα κατευθυνθούν στις αμυντικές δαπάνες.
Το κλίμα δεν είναι βαρύ μόνο στο κοινωνικό επίπεδο αλλά και στο πολιτικό, ειδικά στο εσωτερικό της ΝΔ. Ο ανασχηματισμός που έγινε μετά τις ευρωεκλογές μοιάζει σαν να μην έγινε, πολιτικά δεν πρόσθεσε τίποτα στην κυβέρνηση. Η κάποια στροφή προς τα δεξιά με την επιλογή συγκεκριμένων υπουργών, αλλά και του Απόστολου Τζιτζικώστα ως επιτρόπου στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν συσπείρωσε τη δεξιόστροφη εκλογική βάση.
Αντιθέτως, με τη μετακίνηση Τζιτζικώστα κινδυνεύει να δημιουργηθεί μια μαύρη τρύπα στη Θεσσαλονίκη, στην οποία η κομματική εκπροσώπηση είναι παλαιά με προβληματική αποδοχή στην κοινωνία.
Είναι ενδεικτική η δυσκολία επιλογής διαδόχου του πρώην περιφερειάρχη. Αδιευκρίνιστο παρέμενε, επίσης, εκτός και αν ξεκαθαρίσει την ερχόμενη εβδομάδα, αν θα παρευρεθούν στην ομιλία του Κ. Μητσοτάκη οι πρώην πρωθυπουργοί Κ. Καραμανλής και Αντ. Σαμαράς, οι οποίοι πλέον τηρούν σαφείς αποστάσεις από το Μέγαρο Μαξίμου και κεντρικές επιλογές του.
