Το Καρτιέ Εροπεέν (Quartier européen) δεν συνιστάται για τουρίστες που επισκέπτονται την πρωτεύουσα του Βελγίου: αδιάφορα κτίρια γραφείων, δύο συμπαθητικά πάρκα, η πλατεία Ζουρντάν με τους έλληνες μικρομεσαίους ευρωκράτες να συνωστίζονται στο Καφέ Κόσμος όποτε τύχει λιακάδα.
Καφέ Κόσμος
Ακόμη και η Σουμάν, επίσημη έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ντε φάκτο βάση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι απλά μια συνηθισμένη κυκλική διασταύρωση σε έναν ανισόπεδο κόμβο. Κι όμως, από εκεί μέχρι την πλατεία Λουξεμβούργου, όπου στεγάζεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ασκείται η εξουσία σε μια γιγαντιαία ενιαία αγορά που εκτείνεται από τον Αρκτικό Κύκλο μέχρι τις παρυφές της Μέσης Ανατολής.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Παιχνίδια εξουσίας
Η καθηγήτρια Νομικής του Κολούμπια Anu Bradford υποστήριξε στο βιβλίο της «The Brussels Εffect» ότι η Ευρωπαϊκή Συνοικία των Βρυξελλών κυβερνάει περίπου τον κόσμο. Και αυτό διότι οι νόμοι που προτείνει η Κομισιόν από το Μέγαρο Μπερλεμόντ στη Σουμάν δεν ισχύουν μόνο για όλους εμάς που κατοικοεδρεύουμε στην ΕΕ αλλά και για όλες τις εταιρείες που θέλουν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους να έχουν πρόσβαση στην κοινή ευρωπαϊκή αγορά των 450 εκατομμυρίων καταναλωτών – Γερμανών, Νορβηγών, Ισπανών, Ελλήνων ή Πολωνών.
Οταν αποφασίζεται, για παράδειγμα, στην ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών ότι οι φορτιστές των τηλεφώνων πρέπει να είναι συγκεκριμένου τύπου, η Apple – μεγαλύτερη εταιρεία του κόσμου σε κεφαλαιοποίηση -, με έδρα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στην Καλιφόρνια, αναγκαστικά συμμορφώνεται.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Δείτε επίσης:
Η πανίσχυρη «φούσκα»
Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν ότι στο ένα χιλιόμετρο που απέχει η Σουμάν από την πλατεία Λουξεμβούργου – τα δύο τοπόσημα της ευρωπαϊκής συνοικίας – συνωστίζονται χιλιάδες λομπίστες, σύμβουλοι, επικοινωνιολόγοι, διπλωμάτες, κατάσκοποι, δημοσιογράφοι, συνδικαλιστές και λοιποί «μαϊντανοί». Η λεγόμενη «φούσκα» (the bubble) γύρω από την ευρωπαϊκή συνοικία είναι μεγαλύτερη και ίσως ισχυρότερη και από την αντίστοιχη στην Ουάσιγκτον.
Το παιχνίδι του λόμπινγκ ξεκινά από την Επιτροπή, που έχει την ευθύνη να προτείνει νόμους δεσμευτικούς για όλη την ενιαία αγορά και να εποπτεύει την εφαρμογή τους. Οι προτάσεις της Επιτροπής όμως τελούν υπό την αίρεση της έγκρισης, συνήθως με πολλές αλλαγές, από τους δύο συννομοθέτες – το Συμβούλιο της ΕΕ (δηλαδή τις εθνικές κυβερνήσεις που αποφασίζουν με ενισχυμένη πλειοψηφία ή ομοφωνία, ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που αποφασίζει με απλή πλειοψηφία).
Η ζύμωση με νομοθέτες
Στη μακρά διαδικασία διαβούλευσης μπλέκονται εκπρόσωποι συμφερόντων – από συνδικαλιστές μέχρι τις συντεχνίες επιχειρηματικών κλάδων που επηρεάζονται. Αποφάσεις λαμβάνονται ύστερα από μήνες τηλεφωνημάτων, συναντήσεων για μεσημεριανό στα – ιταλικά κυρίως – εστιατόρια γύρω από τη Σουμάν, πιέσεων, συνεδρίων, εκθέσεων και νυχτερινών εξόδων. Η ζύμωση των νομοθετών με τους λομπίστες στη φούσκα της ευρωπαϊκής συνοικίας δεν σταματάει ποτέ. Οπως και στις ΗΠΑ, το λόμπινγκ είναι συνταγματικά κατοχύρωμένο δικαίωμα στην ΕΕ (άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης). Η κοινωνία των πολιτών – επιχειρήσεις, συνδικάτα, πολίτες, ΜΚΟ κ.λπ. – έχει δικαίωμα να παρουσιάζει τα επιχειρήματά της στους νομοθέτες και – ει δυνατόν – να τους πείθει να λάβουν υπόψη τις ανησυχίες τους και τα αιτήματά τους.
Υπό κανονικές συνθήκες η διαδικασία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εύρυθμης λειτουργίας της δημοκρατίας. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν οι ενδιαφερόμενοι δεν χρησιμοποιούν μόνο την πειθώ για να περάσουν στους νομοθέτες τα επιχειρήματά τους, αλλά τον χρηματισμό, τις απειλές ή τους εκβιασμούς.
Οι δικλίδες ασφαλείας απέναντι σε τέτοια φαινόμενα είναι κατά γενική ομολογία εξαιρετικά αδύναμες. Κανονικά, οι λομπίστες πρέπει να καταγράφονται σε ειδικό κατάλογο (Transparency Register) και τα υψηλόβαθμα στελέχη της Κομισιόν να δηλώνουν τις επαφές μαζί τους. Ωστόσο, τίποτα δεν σταματά τους ευρωβουλευτές από το να συναντούν λομπίστες εκτός λίστας. Και οι εκπρόσωποι κρατών – σε αντίθεση με όσους διακονούν ιδιωτικά συμφέροντα – δεν έχουν καν υποχρέωση να δηλώνονται ως λομπίστες. Παράλλληλα, ενώ ευρωβουλευτές και στελέχη της Επιτροπής απαγορεύεται να αποδέχονται δώρα, πέρα από αναμνηστικά μηδαμινής αξίας, οι βαλίτσες με μετρητά που βρέθηκαν στο σπίτι της κατηγορούμενης ελληνίδας ευρωβουλευτού ούτως ή άλλως δεν θα καταγράφονταν ποτέ σε λίστες διαφάνειας.
Εδρα κατασκόπων
Το κυριότερο είναι ότι στη φούσκα των Βρυξελλών τα όρια μεταξύ των ρόλων είναι συγκεχυμένα και δύσκολο να επαληθευτεί ποιος δουλεύει για ποιον. Οι βελγικές αρχές έχουν κατ’ επανάληψη διαμαρτυρηθεί δημοσίως ότι οι Βρυξέλλες – έδρα άλλωστε και του ΝΑΤΟ – έχουν περισσότερους κατασκόπους από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου και δεν έχουν τους πόρους να ελέγξουν την κατάσταση.
Για παράδειγμα, από τους 900 διαπιστευμένους δημοσιογράφους στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, οι οποίοι έχουν προνομιακή πρόσβαση σε ενημέρωση πριν ανακοινωθούν δημοσίως νομοθετικές και ρυθμιστικές προτάσεις, οι φήμες οργιάζουν ότι ορισμένοι είναι στην ουσία υπηρέτες εθνικών ή άλλων συμφερόντων.
Δούναι και λαβείν
Το δούναι και λαβείν είναι δεδομένο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οταν, π.χ., η ΕΕ αποφασίζει αν θα πρέπει να άρει την απαίτηση βίζας για τους επισκέπτες από το Κατάρ ή να εκπροσωπηθεί επισήμως στο Μουντιάλ, παρά τις αιτιάσεις εξαγοράς της FIFA, στην εικόνα μπαίνει και η ανάγκη των κρατών-μελών να διατηρήσουν καλές σχέσεις με έναν βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου. Ο κόσμος δεν είναι αγγελικά πλασμένος.
Πληθαίνουν οι φωνές για ενίσχυση των εποπτικών μηχανισμών
Το σκάνδαλο που συγκλονίζει τις Βρυξέλλες τις τελευταίες ημέρες έχει ενισχύσει τις φωνές που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι εποπτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί. Σχετικές προτάσεις από την Επιτροπή ήδη υπάρχουν αν και λιμνάζουν χρόνια. Εκ των πραγμάτων, τώρα θα προχωρήσουν. Εν τέλει, όπως ξέρουμε πολύ καλά στην Ελλάδα, η τήρηση των νόμων επαφίεται σε μεγάλο βαθμό και στην αξιοπρέπεια των πολιτικών. Από μόνοι τους οι νόμοι δεν μπορούν να λύσουν τα πάντα και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί συχνά αντιμετωπίζονται ως παζλ που οι επίμαχοι λωποδύτες καταφέρνουν να λύσουν. Το κυριότερο ζητούμενο για την ΕΕ είναι να διασφαλίσει ότι οι πολιτικοί της δεν βρίσκονται σε ευάλωτες θέσεις. Αν π.χ. είχε προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς η απεξάρτηση της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας οικονομίας από τα ορυκτά καύσιμα, τα πετροδολάρια και τα γκαζοδολάρια του Κατάρ, ή οποιουδήποτε άλλου, δεν θα είχαν πέραση στη «φούσκα», ίσως δε να ήταν και σε έλλειψη.
