Στις εκλογές του 2009, παραμονές της χρεοκοπίας, σε καιρούς που ωστόσο πολλοί ακόμη πίστευαν ότι «λεφτά υπάρχουν», ο ΣΥΡΙΖΑ, με νέο φέρελπι αρχηγό τον Αλέξη Τσίπρα, κέρδισε μόλις το 5,04% των ψήφων, κατά τι υψηλότερο από το 4,60% που είχε επιτύχει στην προηγούμενη αναμέτρηση του 2007.
Η κρίση ερχόταν αλλά δεν είχε ακόμη συνειδητοποιηθεί από την πλειονότητα του ελληνικού λαού, ούτε βεβαίως και από τα πολιτικά κόμματα, με εξαίρεση ίσως τον Κώστα Καραμανλή, ο οποίος έριξε «λευκή πετσέτα» και προτίμησε να παραδώσει την εξουσία προσφεύγοντας σε πρόωρες εκλογές, θεωρώντας βέβαιη την ήττα του κόμματός του.
Ο Αλέξης Τσίπρας και όσοι τον συνόδευαν τότε στο κόμμα του πίστευαν ότι η κρίση είναι παροδική και ορισμένοι μάλιστα επέμειναν χαρακτηριστικά ότι «ο καπιταλισμός είναι πολύ ισχυρός και θα αντιπαρέλθει τη χρηματοπιστωτική κατάρρευση του 2008».
Η λάθος ανάγνωση της κρίσης
Σε συζητήσεις της εποχής τα στελέχη του κόμματος της νέας Αριστεράς δεν διέκριναν ως πιθανή τη μετάδοση της χρηματοπιστωτικής κρίσης από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, ούτε ότι μεταλλασσόμενη σε δημοσιονομική και κρίση χρέους θα καταστρέψει πρώτη από όλες την ασθενέστερη Ελλάδα, τον πιο αδύναμο κρίκο όπως απέδιδαν τότε τη χώρα μας διεθνείς και εγχώριοι αναλυτές.
Οταν το φθινόπωρο του 2009, αμέσως μετά τις εκλογές, κατέρρευσε η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, χάθηκε η πρόσβαση στις αγορές και διαπιστώθηκε η αδυναμία της χώρας να εξυπηρετήσει τα ελλείμματα και τα χρέη της, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ηγεσία του μάλλον δεν αντιλαμβάνονταν τα επερχόμενα.
Αν ανατρέξει κανείς στα κείμενα εκείνης της περιόδου θα διαπιστώσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του παραμονές της χρεοκοπίας επέμειναν δογματικά και αστόχαστα να διεκδικούν επεκτατική δημοσιονομική πολιτική! Ηταν σαν να πολιτεύονταν στην κυριολεξία χωρίς αύριο. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι «μικρό κόμμα ήταν, την επιβίωσή του φρόντιζε, παρά το μακρινό μέλλον». Ωστόσο η αλήθεια είναι πως φαινόταν από τότε το έλλειμμα επεξεργασίας και κατανόησης των εγχώριων και διεθνών οικονομικών συνθηκών. Η αξιολόγησή τους ήταν επιφανειακή, αβαθής και το μέλλον δυστυχώς δεν ήταν τόσο μακρινό, παρά ερχόταν με φόρα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας περιέπεσαν στην προτέρα αντιπολιτευτική κατάσταση, δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν τη μεταπανδημική αναγέννηση των προσδοκιών και έχασαν παταγωδώς τις διπλές εκλογές του 2023
Το πρώτο μνημόνιο και η εποχή των άκρων
Τον Ιανουάριο του 2010 ο Γιώργος Παπανδρέου επιχείρησε απέλπιδες προσπάθειες αναζήτησης χρηματοδοτικών πόρων ακόμη και σε εξωτικούς προορισμούς. Επί ματαίω. Τον Μάιο του 2010, μην έχοντας άλλες δυνατότητες, υπέκυψε και υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο. Αρχικώς ο ΣΥΡΙΖΑ μούδιασε πραγματικά. Ο Αλέξης Τσίπρας αγωνιούσε για τη χρηματοδότηση του κόμματός του καθώς μαζί με τους μισθούς, τις συντάξεις και την ψήφιση δυσβάστακτων φορολογικών βαρών, περιορίστηκαν δραματικά και οι γενναίες έως τότε χρηματοδοτήσεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος για να συνειδητοποιηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ το εύρος της οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής. Προηγήθηκαν οι αυθόρμητες αντιδράσεις πολιτών, πριν και κατά τη διάρκεια της ψήφισης του συμπληρωματικού μεσοπρόθεσμου προγράμματος στα τέλη Ιουνίου του 2011, για να κινητοποιηθεί, να εμπλακεί στις διαδηλώσεις των Αγανακτισμένων και εν τέλει να τις καπελώσει.
Στελέχη του φλέρταραν τότε με την ιδέα της δραχμής, με την αποχώρηση από την ευρωζώνη και προσέγγισαν πλήθος άλλων οικονομικών και γεωπολιτικών παραδοξοτήτων. Οπως και να έχει, η αλήθεια είναι πως μετά το πρώτο σοκ το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα καβάλησε τότε το κύμα διαμαρτυρίας και αγανάκτησης και ένα χρόνο αργότερα κατέστη διεκδικητής της εξουσίας. Η κυβέρνηση Παπανδρέου παρέδωσε το πνεύμα της τον Νοέμβριο του 2011.
O ΣΥΡΙΖΑ καβάλησε το κύμα του λαϊκισμού και των εύκολων λύσεων, άρχισε να προπαγανδίζει πως έχει λύσεις που οι άλλοι δεν έβλεπαν και να χτίζει πάνω στην κατάρρευση της οικονομίας
«Καβάλα στο κύμα» του λαϊκισμού
Τη διαδέχθηκε η βραχύβια του Λουκά Παπαδήμου, η οποία ανέλαβε το βαρύ έργο υιοθέτησης και εφαρμογής της επώδυνης εσωτερικής υποτίμησης, αποδεχόμενη πλήθος διαρθρωτικών και άλλων μέτρων διάσωσης της ελληνικής οικονομίας, που συνέθεταν το δεύτερο μνημόνιο. Εκείνο το ογκωδέστατο νομοθέτημα χιλιάδων σελίδων που έφερε τον διακριτικό τίτλο «Εγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας Ελλάδος, του Σχεδίου Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας Ελλάδος και άλλες επείγουσες διατάξεις για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας» ψηφίστηκε εν μέσω πολιτικής και κοινωνικής θυέλλης στις 12 Φεβρουαρίου του 2012 και αποτέλεσε το εφαλτήριο για την ανέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ στα σκαλιά της εξουσίας.
Σε εκείνη τη φάση της ανείπωτης φτώχειας, της μεγάλης φθοράς, της υποχώρησης των πάντων και της κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος ο ΣΥΡΙΖΑ καβάλησε το κύμα του λαϊκισμού και των εύκολων λύσεων, άρχισε να προπαγανδίζει πως έχει λύσεις που οι άλλοι δεν έβλεπαν και να χτίζει πάνω στην κατάρρευση της οικονομίας και των όποιων προσδοκιών τον δικό του ανεδαφικό και άδοξο, όπως απεδείχθη, πολιτικό κύκλο.
Η κυβέρνηση Παπαδήμου, υπό το βάρος της αδημονίας του Αντώνη Σαμαρά να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, θα κλείσει τον κύκλο της στις 21 Μαρτίου του 2012 και θα ακολουθήσουν οι εκλογές της 6ης Μαΐου, όπου και θα φανερωθεί η δυναμική του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ. Η Νέα Δημοκρατία του Αντώνη Σαμαρά θα πάρει μόλις 18,85% και ο ΣΥΡΙΖΑ με 16,79% θα τον ακολουθεί κατά πόδας. Στις δεύτερες εκλογές της 17ης Ιουνίου του 2012 η Νέα Δημοκρατία θα ανακάμψει κερδίζοντας το 29,66% και ο ΣΥΡΙΖΑ θα εκτιναχθεί στο 26,89%, επιβεβαιώνοντας τη συνεχή ανοδική πορεία.
Η συμμαχική κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά θα δυσκολεύεται στο έργο της, οι οικονομικές συνθήκες θα παραμένουν άθλιες επιτρέποντας στον Αλέξη Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ να επιμένει στη γραμμή των εύκολων υποσχέσεων. Στη διάρκεια της τριετίας 2012 – 2015 η συμμαχική κυβέρνηση Σαμαρά θα προσπαθήσει να υπηρετήσει τις δύσκολες πολιτικές των μνημονίων, θα σημειώσει κάποια πρόοδο, αλλά θα φθείρεται διαρκώς, επιτρέποντας στον Αλέξη Τσίπρα να καταστεί αδιαμφισβήτητος διεκδικητής της εξουσίας.
Από τις αυταπάτες στον ρεαλισμό
Κάπως έτσι θα φθάσουμε στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015, τις οποίες και θα κερδίσει. Πνιγμένος όμως όπως είναι στις καλλιεργημένες από τον ίδιο και το κόμμα του αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις, θα πέσει σε τοίχο. Οι Ευρωπαίοι, όπως είχε προειδοποιηθεί, δεν θα δεχθούν τις προτάσεις του για απεμπλοκή από τα μνημόνια και έτσι θα εμπλακεί σε μια αδιέξοδη συγκρουσιακή διαπραγμάτευση χωρίς τέλος.
Μην μπορώντας να ξεπεράσει την ευρωπαϊκή άρνηση, θα καταφύγει σε ένα αμφιλεγόμενο και απολύτως τυχοδιωκτικό δημοψήφισμα που θα φέρει τη χώρα στα πρόθυρα εξόδου από την ευρωζώνη. Η χώρα θα κυριευθεί από νέο κύκλο οικονομικής ανασφάλειας και εν μέσω Capital controls θα οδηγηθεί σε έναν ταπεινωτικό συμβιβασμό έπειτα από μια εξουθενωτική διαπραγμάτευση, στο τέλος της οποίας θα αποδεχθεί τα πάντα και βεβαίως το τρίτο μνημόνιο. Ουσιαστικά σε εκείνη τη φάση θα αναλάβει ευθύνες και υποχρεώσεις διαμετρικά αντίθετες από τις προηγούμενες διακηρύξεις του.
Ουσιαστικά o αριστερός ΣΥΡΙΖΑ θα αναλάβει να διεκπεραιώσει φιλελεύθερες πολιτικές, οι οποίες θα τον φέρουν σε σύγκρουση με τους ψηφοφόρους του. Η αλήθεια είναι ότι η διαχείρισή του μετά τις δεύτερες εκλογές του 2015 και την αποχώρηση της αριστερής πτέρυγας του κόμματος μπορεί να θεωρηθεί αρκούντως αποτελεσματική.
Μέχρι το 2019 θα σταθεροποιήσει τα δημόσια οικονομικά, θα σχεδιάσει την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και θα προετοιμάσει την ανάπτυξη της επόμενης περιόδου. Ωστόσο δεν θα απολαύσει εκλογικά τη βελτίωση των οικονομικών, καθώς οι εκλογείς θα προτιμήσουν μια αυθεντικού τύπου φιλελεύθερη εξουσία από μια επαμφοτερίζουσα αριστερή.
Από την πρώτη ήττα στη μακρά κάθοδο
Κάπως έτσι έχασε τις εκλογές του 2019 και έκτοτε δεν θα δει άσπρη μέρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας θα περιπέσουν στην προτέρα αντιπολιτευτική κατάσταση, δεν θα μπορέσουν να κατανοήσουν την μεταπανδημική αναγέννηση των προσδοκιών και θα χάσουν παταγωδώς τις διπλές εκλογές του 2023. Γεγονός που επέβαλε την παραίτηση του κ. Τσίπρα και την προκήρυξη εσωκομματικών εκλογών. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αναπτύχθηκε και ενδυναμώθηκε σε συνθήκες οικονομικής καταστροφής. Η πορεία του είναι αντιστρόφως ανάλογη της οικονομικής προόδου. Μόνο σε περιβάλλον καταστροφής φαίνεται να προκόβει.
Σε κανονικές συνθήκες ανάπτυξης και υψηλών προσδοκιών δεν μπορεί να ανταποκριθεί, δεν είναι σε θέση να συμφιλιωθεί με τον κύκλο της παραγωγής και της δημιουργίας και έτσι οδεύει προς διαρκή συρρίκνωση.
Ο νέος πρόεδρος Στέφανος Κασσελάκης επιχειρεί κάποια ανοίγματα, αλλά ακόμη φαντάζουν απαράσκευα, μικρά και υπονομευόμενα από τον κύκλο των βασικών υποστηρικτών του, που επιμένουν στην προηγούμενη γραμμή των επαναλαμβανόμενων εκλογικών καταρρεύσεων.
