Ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Αγκυρα και στην Αθήνα, στο πλαίσιο της περιοδείας του στις πρωτεύουσες των κρατών-μελών της Συμμαχίας.
Ο Ρούτε ανέλαβε επισήμως τα καθήκοντά του την 1η Οκτωβρίου και οι επισκέψεις αυτές θα θεωρούνταν αμιγώς εθιμοτυπικές αν δεν τις βάραινε η τεταμένη συγκυρία. Ο μεγάλος προβληματισμός στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ αφορά τη σχέση των ΗΠΑ με την Ευρώπη έπειτα από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό που αναμένουν οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι μια ακραία μετατόπιση της Αμερικής σε σχέση με το ΝΑΤΟ και εναπόθεση των βαρών για την Ουκρανία στους δικούς τους ώμους.
Με την Ευρώπη διχασμένη και σε αυτό το θέμα και διαχρονικά αργοκίνητη, θα μπορέσουν οι ηγέτες να προλάβουν και να ελέγξουν τις αναταράξεις; Θα μπορέσουν να δώσουν νόημα στην αμυντική στρατηγική αυτονομία της ΕΕ;
Ο Ρούτε είναι ένας έμπειρος και πραγματιστής πολιτικός, διετέλεσε πρωθυπουργός της Ολλανδίας από το 2010 ως το 2024. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου συνδέθηκε προσωπικά με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήρθε σε αντιπαράθεση το 2023 επειδή απαγόρευσε προεκλογικές συγκεντρώσεις Τούρκων στη χώρα του και γιατί οι Ολλανδοί είναι γενικά άτεγκτοι σε θέματα δημοκρατίας και δικαιωμάτων.
Η Τουρκία ήταν η τελευταία χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ που συναίνεσε στην εκλογή του, ωστόσο δεν μπορεί να αγνοηθεί η θέση της καθώς αναμένεται να παίξει ρόλο στις εξελίξεις μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα φλέγοντα ζητήματα
Ενα από τα βασικά πλεονεκτήματα που οδήγησαν τον Ρούτε στη σημερινή του θέση είναι η πολύ καλή σχέση που είχε αναπτύξει με τον Τραμπ στη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Εξαιτίας αυτής της σχέσης θεωρήθηκε ο καταλληλότερος για να χειριστεί τη δύσκολη σχέση με τον υποψήφιο τότε, αλλά φαβορί για την προεδρία των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Στις επισκέψεις του τόσο στην Αγκυρα όσο και στην Αθήνα τέθηκαν στο τραπέζι των συζητήσεων όλα τα φλέγοντα ζητήματα: η στήριξη στην Ουκρανία, η θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, οι ελληνοτουρκικές και οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις, η κρίση στη Μέση Ανατολή, η τρομοκρατία.
Στην Αθήνα ο Ρούτε ζήτησε να εφαρμοστεί η διμερής συμφωνία με την Ουκρανία και να εκπαιδευτούν πιλότοι της στα F-16 από έλληνες πιλότους. Tόνισε ότι θα πρέπει να συνεχιστεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία παράλληλα με τις προσπάθειες για επίτευξη ειρήνης και εξήρε την πάγια επένδυση άνω του 2% του ΑΕΠ της χώρας μας στην άμυνα, σημειώνοντας ότι πρόσφατα ξεπέρασε το 3%.
Από την πλευρά τους, ο Κ. Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ζήτησαν από τον Γ.Γ. του ΝΑΤΟ να μην γίνει ανεκτή καμία παρέκκλιση της Βόρειας Μακεδονίας από τη Συμφωνία των Πρεσπών, κάτι που ήταν προαπαιτούμενο για την ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ, αλλά η σημερινή κυβέρνησή της δεν το τηρεί.
Μια φορτωμένη εβδομάδα
Αυτή η εβδομάδα είναι πολύ φορτωμένη. Σήμερα και αύριο 3-4 Δεκεμβρίου συγκαλείται στις Βρυξέλλες η Σύνοδος υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, με κεντρικά θέματα την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Στο πλαίσιο της Συνόδου θα συνεδριάσει το Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, στο οποίο έχει προσκληθεί και η νέα Υπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Κάγια Κάλας.
Επιπλέον, από χθες διεξάγεται στην Αθήνα ο νέος γύρος Πολιτικού Διαλόγου και Θετικής Ατζέντας ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Υπενθυμίζεται πως ο Πολιτικός Διάλογος, η Θετική Ατζέντα και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης αποτελούν τους τρεις πυλώνες του ελληνοτουρκικού διαλόγου, έπειτα από την απόφαση Μητσοτάκη – Ερντογάν για επανεκκίνηση του διαλόγου στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, τον Ιούλιο του 2023.
Συνάντηση στη Μάλτα
Παράλληλα, στις 4-5 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται η ετήσια υπουργική σύνοδος του ΟΑΣΕ στη Μάλτα και εκεί αναμένεται να πραγματοποιηθεί η επόμενη συνάντηση του Γ. Γεραπετρίτη με τον τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν. Και οι δύο υπουργοί βρίσκονται υπό πίεση στις χώρες τους εξαιτίας «πατριωτικών» και εθνικιστικών αντιδράσεων στη συνέχιση του διαλόγου, από τον οποίο μέχρι στιγμής δεν υποχωρούν.
Στη Μάλτα θα κριθεί και η κοινή υποψηφιότητα Ελλάδας και Τουρκίας για δύο θέσεις στον Οργανισμό. Για τη θέση του γενικού γραμματέα του ΟΑΣΕ έχει προταθεί ο Φεριντούν Σινιρλίογλου και για τη θέση της διευθύντριας στο Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η Μάνια Τελαλιάν, αμφότεροι έμπειροι διπλωμάτες. Αν εγκριθούν οι δύο υποψηφιότητες, για το οποίο απαιτείται ομόφωνη απόφαση των 55 κρατών που συμμετέχουν, θα πρόκειται για μια πολύ σημαντική επιτυχία για την Ελλάδα και την Τουρκία, όπως επίσης και για τον ΟΑΣΕ που παραμένει αδρανής και θα ήταν χρήσιμη η επανενεργοποίησή του.
Στο τραπέζι και το Κυπριακό
Ενα θέμα που συζητήθηκε εκτενώς με τον Ρούτε ήταν το Κυπριακό. Κυρίως, ποια θα είναι τα επόμενα βήματα και τι αναμένεται από την πενταμερή, η οποία προγραμματίζεται για το πρώτο τρίμηνο του 2025. Είναι άγνωστο αν συζητήθηκε η πιθανότητα μελλοντικής ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, ενδεχόμενο που προς το παρόν προσκρούει στο βέτο της Τουρκίας, μολονότι ο κύπριος Πρόεδρος δήλωσε στη συνάντησή του με τον Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο την προθυμία της χώρας του για την ανάπτυξη αρχικώς μιας ειδικής σχέσης με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Στο Κυπριακό συνεχίζεται η κινητικότητα και βρίσκεται σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση για το άνοιγμα δύο-τριών οδοφραγμάτων, με σημαντικότερο αυτό της Μιας Μηλιάς. Την Τετάρτη, στη Διακυβερνητική Σύνοδο Ελλάδας – Κύπρου, ο Νίκος Χριστοδουλίδης επισήμανε ότι «το στάτους στην Κύπρο δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον του κυπριακού λαού» και ο Κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι υπάρχει μια ευνοϊκή δυναμική για την επανέναρξη των συνομιλιών και ότι «δεν μπορούμε να δεχθούμε νομιμοποίηση των τετελεσμένων, ούτε φυσικά διαιώνιση του δράματος που διαρκεί 50 χρόνια».
