Τα ενδεχόμενα ή και πιθανά «τυφλά» σημεία των δημοσκοπήσεων επιχειρούν να εντοπίσουν και να αξιολογήσουν ερευνητές, αναλυτές και πολιτικά στελέχη στην τελική ευθεία προς τις ευρωκάλπες της 9ης Ιουνίου.

Με λιγότερες από τέσσερις εβδομάδες να απομένουν έως τις εκλογές, η εικόνα που παρουσιάζουν οι έρευνες μοιάζει αμετάβλητη, όμως οι δημοσκόποι εστιάζουν την προσοχή τους σε παραμέτρους οι οποίες θα μπορούσαν να διαμορφώσουν ένα αναπάντεχο συνολικό αποτέλεσμα το βράδυ των ευρωεκλογών.

Πηγή εκπλήξεων

Για τους περισσότερους, κομβικής σημασίας στοιχεία είναι:

  • Ο «βουβός» θυμός και η απογοήτευση ενός σημαντικού τμήματος της κοινής γνώμης.
  • Οι μεθοδολογικές δυσκολίες ως προς τον εντοπισμό των πολιτικών διαθέσεων κάποιων κοινωνικών ομάδων.
  • Το ενδεχόμενο να βρίσκεται σε φάση διαμόρφωσης ένα νέο πολιτικό σκηνικό έπειτα από πέντε χρόνια πολιτικής κυριαρχίας ενός κόμματος και ταυτόχρονης απουσίας μιας αξιόπιστης αντιπολιτευτικής δύναμης.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι ερευνητές και αναλυτές δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε έναν συνδυασμό παραμέτρων, όπως είναι η αρνητική τάση στους περισσότερους ποιοτικούς δείκτες αξιολόγησης της κυβέρνησης, οι οποίοι παρά τη δημοσκοπική κυριαρχία της ΝΔ ενδέχεται να κρύβουν εκπλήξεις, κυρίως δε ως προς την τελική καταγραφή των ποσοστών των μικρότερων κομμάτων.

Επιπλέον, η τάση γενικότερης πολιτικής απαξίωσης, σε συνδυασμό με τη φανερή αναντιστοιχία ανάμεσα στις προτεραιότητες των πολιτών και στη θεματολογία της πολιτικής συζήτησης, αξιολογείται ως στοιχείο το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε ανατροπές συσχετισμών στην εσωτερική δομή του πολιτικού συστήματος.

«Αλλαγή λογισμικού»

Ενδεικτική ως προς αυτά είναι η εκτίμηση του πολιτικού αναλυτή Γιώργου Σεφερτζή, ο οποίος μιλά για μια πιθανή διαδικασία «αλλαγής λογισμικού του εκλογικού σώματος».

Ως κυρίαρχο στοιχείο αυτής της διαδικασίας εντοπίζει την απάθεια και την απομάκρυνση ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας από την πολιτική, η οποία θα μπορούσε να εκδηλωθεί ως αποδοκιμασία, είτε με μια ακραία αποχή από τις κάλπες είτε ακόμη και με μια ανατροπή συσχετισμών και κυρίως με την ενίσχυση των πάσης φύσεων μικρότερων κομμάτων.

Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες ευρωεκλογές και σε μια πολύ διαφορετική πολιτική ατμόσφαιρα το ποσοστό των κομμάτων τα οποία έμειναν δίχως εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο είχε φτάσει το 21%.

Στη σημερινή συγκυρία, δίχως ουσιαστική πολιτική διακύβευση στις επικείμενες εκλογές και με ένα ρευστό πολιτικό σύστημα, κυρίως λόγω των διασπάσεων του ΣΥΡΙΖΑ και την εμφάνιση των κομμάτων της λαϊκιστικής και Ακρας Δεξιάς, εκφράζεται η εκτίμηση ότι πολλοί από τους μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς θα ήταν δυνατόν να υπερβούν το όριο του 3% και με τον τρόπο αυτόν να υπάρξει μια πρώτη εκλογική πιστοποίηση του αιωρούμενου προς το παρόν πολιτικού κατακερματισμού.

Μεθοδολογικό κενό

Οπως επισημαίνουν πολιτικοί αναλυτές και δημοσκόποι, οι έρευνες της περιόδου κατά κανόνα γίνονται με τις αναγωγές των αναποφάσιστων με όρους βουλευτικών εκλογών. Ομως η μέθοδος αυτή αφενός οδηγεί σε μια πιθανή υπερεκτίμηση των ποσοστών των μεγαλύτερων κομμάτων, αφετέρου είναι πρακτικά αδύνατο να εντοπίσει τις μικρές αλλά κρίσιμες ποσοστιαίες διακυμάνσεις των μικρών ή/και πρωτοεμφανιζόμενων σχηματισμών.

Υπό όρους και προϋποθέσεις και τηρουμένων των αναλογιών, πολιτικοί αναλυτές μιλούν ακόμη και για το ενδεχόμενο επανάληψης του εκλογικού σοκ του Μαΐου του 2012, το οποίο είχε βασίμως θεωρηθεί και η απαρχή της πολιτικοκοινωνικής κρίσης, η οποία πυροδοτήθηκε από το μνημονιακό τραύμα.

Με δεδομένη τη φύση των ευρωεκλογών και παρά τις προσπάθειες όλων των κομμάτων να θέσουν πιεστικά διλήμματα, τα οποία είναι μάλλον αναντίστοιχα με τις προτεραιότητες των πολιτών, τα βασικά σημεία στα οποία εφιστούν την προσοχή οι ερευνητές είναι:

  • Οτι οι τελικές αποφάσεις ενός σημαντικού τμήματος του εκλογικού σώματος θα διαμορφωθούν την τελευταία εβδομάδα, είτε ως προς το αν θα προσέλθουν στην κάλπη είτε ως προς το τι θα ψηφίσουν.
  • Οτι η διαφορά μεταξύ δεύτερου και τρίτου κόμματος μπορεί να μην είναι εύκολο να εκτιμηθεί αυτή τη στιγμή, κυρίως λόγω της απρόβλεπτης στάσης των νέων κοινών τα οποία φαίνεται να δίνουν δημοσκοπική ανάσα στον ΣΥΡΙΖΑ.
  • Οτι οι εξελίξεις των ημερών, όπως η επικράτηση των εθνικιστών στη Βόρεια Μακεδονία, η εξέλιξη στα ελληνοτουρκικά, η επίσκεψη Ράμα κ.ά. ενδεχομένως να κρύβουν μια τάση ενίσχυσης του εθνικιστικού λαϊκισμού, που θα μπορούσε να φέρει την Ελληνική Λύση ακόμη και στην τρίτη θέση.

Επιπλέον, από όλες τις πλευρές επισημαίνεται ότι ένα στοιχείο με ιδιαίτερη αξία είναι η ίδια η φύση της εκλογικής αναμέτρησης, είτε λόγω της απουσίας πραγματικού πολιτικού ρίσκου διακυβέρνησης είτε λόγω της γενικευμένης πολιτικής ατμόσφαιρας στην Ευρώπη, της απαξίωσης της ΕΕ στα μάτια των πολιτών και της αδυναμιών που έχουν αναδειχθεί στις πολλαπλές γεωπολιτικές κρίσεις της περιόδου.

Θρυαλλίδα εξελίξεων

Ο επικεφαλής της Metron Analysis Στράτος Φαναράς αναφέρει ότι η μόνη βεβαιότητα εν όψει εκλογών είναι ότι δεν αναμένονται ανατροπές ως προς την πολιτική κυριαρχία της ΝΔ και το μεγάλο της προβάδισμα από το δεύτερο κόμμα. Κατά τα λοιπά, όμως, τονίζει ότι το αποτέλεσμα της κάλπης θα είναι η αρχή και όχι το τέλος μιας πολιτικής διαδικασίας και υπό αυτή την έννοια χαρακτηρίζει την 9η Ιουνίου «γενέθλια ημέρα» για το υπό αναδιαμόρφωση πολιτικό σύστημα. Τονίζει ως προς αυτά ότι αναλόγως των αποτελεσμάτων μπορεί να προεξοφληθεί με βεβαιότητα η συζήτηση για συγκλίσεις ή συγχωνεύσεις στην Κεντροαριστερά, για τη μορφή και τα χαρακτηριστικά που θα προσλάβει ο πόλος της Ακρας Δεξιάς ή και για το αν η κυβέρνηση θα μπορέσει να συνεχίσει ανενόχλητη δίχως αντιπολίτευση, αν θα προσαρμόσει την πολιτική της αναλόγως των απωλειών της ή ακόμη και αν θα βρεθεί αντιμέτωπη με κάποια εσωτερική κρίση.

Σε αυτό το περιβάλλον, η προσοχή όλων, δημοσκόπων και πολιτικών στελεχών, στρέφεται στις μετρήσεις των αμέσως επόμενων ημερών, οι οποίες θεωρούνται δυνητικά πιο αξιόπιστες, καθώς θα διενεργηθούν σε μικρή χρονική απόσταση από τις κάλπες της 9ης Ιουνίου.

Ταυτόχρονα, όμως, είναι αισθητή στους περισσότερους η διάθεση να επισημάνουν και τις επιφυλάξεις τους για τα αποτελέσματα των ερευνών, καθώς πολλές και μικρές λεπτομέρειες, οι οποίες είναι μεθοδολογικά αδύνατο να εντοπιστούν, μπορεί να διαμορφώσουν ένα απρόβλεπτο εκλογικό αποτέλεσμα και συνθήκες διαμόρφωσης ενός νέου πολιτικού σκηνικού στο τέλος μιας ταραχώδους πολιτικής περιόδου, η οποία ξεκίνησε το 2009-2010.