Μετά από μια υπερδεκαετή περίοδο πρωτοφανών κρίσεων, η χώρα δείχνει να βγαίνει αποκαμωμένη, με τους θεσμούς της και ιδιαίτερα το κομματικό της σύστημα τραυματισμένο, σε ένα νέο τοπίο. Ενα τοπίο που δεν χαρακτηρίζεται τόσο από τη σαφήνεια των απειλών του παρελθόντος, όσο από το ακριβώς αντίθετο: την ασάφεια και τους κινδύνους που εγκυμονούν οι γεωπολιτικές συγκρούσεις στην περιοχή μας.
Και είναι αυτή η ασάφεια για το μέλλον μας, σε συνδυασμό με την έλλειψη ενός συγκεκριμένου «οδικού χάρτη» για το αύριο, που διαμορφώνει ένα κοινωνικό κλίμα αυξημένης ανησυχίας.
Στις συνθήκες αυτές το κομματικό σύστημα, και ιδιαίτερα τα κόμματα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, βρίσκονται σε φάση ρευστότητας. Ολα είναι στην ημερήσια διάταξη: από θέματα που άπτονται της φυσιογνωμίας και της θέσης τους στον ιδεολογικοπολιτικό χάρτη μέχρι και θέματα ηγεσίας αλλά και υπόστασης στο νέο περιβάλλον.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τέσσερεις στους δέκα πολίτες (40%), από όλους τους ιδεολογικοπολιτικούς χώρους, θεωρούν ότι υπάρχει χώρος για νέα κομματικά σχήματα. Με δεδομένο ότι ο μόνος πυλώνας που διασώζεται μέχρι σήμερα, έστω και με απώλειες, είναι αυτός της Νέας Δημοκρατίας, δύο στους τρεις εξ αυτών θεωρούν ότι ο χώρος υπάρχει κυρίως «στα αριστερά της ΝΔ» και ένας στους τρεις «στα δεξιά της ΝΔ». Ωστόσο, μεταξύ όσων αυτοτοποθετούνται στη Δεξιά, η πλειοψηφία (76%) λέει ότι ένα νέο σχήμα θα έπρεπε να τοποθετηθεί δεξιά της ΝΔ.
Θα δούμε λοιπόν αρκετά επεισόδια ακόμα μέχρι να επιτευχθεί μια μονιμότερη μορφοποίηση του κομματικού συστήματος.
Πάνω από 300.000 η συμμετοχή
Προς το παρόν, αυτό που κυριαρχεί στην επικαιρότητα είναι η εκλογή ηγεσίας στο ΠαΣοΚ. Την ώρα που θα διαβάζονται αυτές οι γραμμές, οι κάλπες θα έχουν ανοίξει.
Εκτίμησή μας είναι (την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές) ότι η προσέλευση θα είναι μαζικότερη από αυτήν του 2021, όταν και εξελέγη ο σημερινός πρόεδρος Νίκος Ανδρουλάκης, και θα ξεπεράσει με άνεση τις 300 χιλιάδες, εφόσον βέβαια και η οργανωτική υποδομή μπορέσει να εξυπηρετήσει όσους ενδιαφέρονται να ψηφίσουν.
Λίγο σχηματικά, θα λέγαμε ότι στην κάλπη θα προσέλθουν τρία μεγάλα ρεύματα. Το πρώτο είναι αυτό που ανέδειξε και συμπορεύτηκε με τον Νίκο Ανδρουλάκη από το 2021 μέχρι σήμερα. Το ρεύμα αυτό, που θα το χαρακτηρίζαμε πιο «κομματικό», φαίνεται ότι είναι αυτή τη στιγμή το πολυπληθέστερο.
Δεύτερο ρεύμα είναι αυτό που έρχεται από το Κέντρο και τον λεγόμενο «εκσυγχρονιστικό χώρο», το οποίο πριμοδοτεί κυρίως την κυρία Αννα Διαμαντοπούλου.
Υπάρχει και ένα τρίτο ρεύμα, αυτό που απελευθερώνει η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο της Κεντροαριστεράς αλλά στηρίζεται και σε διαχρονικές δυνάμεις του ΠαΣοΚ, το οποίο επίσης προσέρχεται μαζικά στην κάλπη στηρίζοντας κυρίως τον κ. Δούκα.
Τέλος, την τετράδα συμπληρώνει ο κ. Γερουλάνος, ο οποίος μετά το debate έχει παρουσιάσει εντυπωσιακή άνοδο σε βαθμό που να έχει πλέον και αυτός αξιόλογες πιθανότητες εκλογής, και ο οποίος μάλλον είναι η πιο οριζόντια υποψηφιότητα χωρίς να μπορεί να «τυποποιηθεί» σε κάποιον συγκεκριμένο χώρο όπως οι τρεις προηγούμενοι.
Η προτίμηση ψήφου στις εσωκομματικές εκλογές
Οι διαφορές προτίμησης που κατεγράφησαν μεταξύ των υποψηφίων την τελευταία εβδομάδα δεν είναι τέτοιες που να δίνουν σε κάποιον το αδιαφιλονίκητο προβάδισμα.
Σημειώνουμε ιδιαίτερα τη λέξη και την έννοια προτίμηση, την οποία χρησιμοποιούμε στη Metron Analysis διαχρονικά για τέτοιου είδους εσω-κομματικές εκλογές, αντί του όρου πρόθεση ψήφου, η οποία είναι λάθος να μετράται, ακριβώς γιατί ακόμα και αν το σημερινό εκλογικό σώμα ξεπεράσει τις 350 χιλιάδες ψηφοφόρους, δεν παύει να είναι μια μικρή μειοψηφία του συνολικού εκλογικού σώματος της χώρας.
Αρα σε μία έρευνα στην οποία εκείνοι που δηλώνουν σίγουροι ότι θα πάνε να ψηφίσουν δεν ξεπερνούν το 5%-6% του συνολικού δείγματος, δεν έχει νόημα να ρωτάμε πρόθεση ψήφου γιατί αυτομάτως θα έπρεπε να αποκλείσουμε το υπόλοιπο δείγμα από την έρευνα (μιας και δεν προτίθεται να ψηφίσει).
Που θα κριθεί η κάλπη
Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι η κινητοποίηση «επάνω από την κάλπη» και οι δυνατότητες της οργανωτικής υποδομής θα κρίνουν εν πολλοίς το αποτέλεσμα. Η παράσταση νίκης φαίνεται να ευνοεί τον κ. Ανδρουλάκη. Οι άλλοι τρεις μάχονται να είναι αυτοί στον δεύτερο γύρο.
Το ΠαΣοΚ, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, βλέπει τα ποσοστά του να ανέρχονται διαρκώς και σχεδόν να εδραιώνεται στη δεύτερη θέση. Πάνε πολλά χρόνια από τότε που ήταν δεύτερο κόμμα και η διαφορά του από την πρώτη Νέα Δημοκρατία ήταν έστω και οριακά κάτω από τις δέκα μονάδες, όπως συμβαίνει τώρα στην πρόθεση ψήφου. Αν είχε μια ευρεία συλλογική νόηση και συνείδηση, θα ευχόταν η επόμενη μέρα να το βρει το ίδιο ισχυρό και ενωμένο, με τη θετική εικόνα που αποκόμισε από το debate.
Αυτό το τελευταίο όμως δεν είναι δεδομένο αλλά ζητούμενο. Και από το βράδυ της Κυριακής οι εξελίξεις θα δρομολογηθούν. Αναμένουμε λοιπόν.
* Ο κ. Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis SA.
