Είναι η δεύτερη φορά που καλείται ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να συμμετάσχει στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ή «Συμβούλιο Gymnich», όπως ονομάζεται από το ομώνυμο κάστρο στην πόλη Ερφσταντ της Γερμανίας όπου πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά, το 1974.
Η πρόσκληση προς τον κ. Φιντάν έγινε πριν από έξι μήνες, καθώς το Συμβούλιο Gymnich συνεδριάζει δύο φορές τον χρόνο στη χώρα που προεδρεύει της ΕΕ. Τότε όμως δεν προσήλθε, όχι βεβαίως επειδή δεν το ήθελε, αλλά λόγω της άρνησης του κύπριου υπουργού Εξωτερικών Κωνσταντίνου Κόμπου να καθίσει μαζί του στο ίδιο συμβούλιο τη στιγμή που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κύπρο και διαθέτει κατοχικά στρατεύματα στο νησί. Τότε είχε προετοιμαστεί πολύ καλά η συμμετοχή του Φιντάν σε ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το βέτο που έθεσε ο κύπριος υπουργός δημιούργησε κάποια σύννεφα απόστασης ανάμεσα στην Αθήνα και τη Λευκωσία, αλλά με αμοιβαίες εξηγήσεις (και επισκέψεις σε Ελλάδα και Κύπρο) τα σύννεφα γρήγορα διαλύθηκαν.
Η νέα πρόσκληση ήρθε, χωρίς ωστόσο να αρθούν οι λόγοι για τους οποίους ο κύπριος υπουργός έθεσε το βέτο πριν από έξι μήνες. Δηλαδή η Τουρκία εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει την Κύπρο και τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής δεν έχουν αποσύρει ούτε έναν από τους 38.000 στρατιώτες της εισβολής του Αττίλα.
Τι ήταν όμως αυτό που έκανε τον κ. Κόμπο να αλλάξει γνώμη και να πει τώρα το «ναι» σε μια συμμετοχή σε ευρωπαϊκό συμβούλιο τού εκ των απορρήτων του Ταγίπ Ερντογάν, νυν υπουργού Εξωτερικών και πρώην αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας;
Μεγάλη πολιτική συμμαχία
Η Κύπρος συναίνεσε για τη συμμετοχή του Φιντάν επειδή, όπως ειπώθηκε, «λήφθηκαν υπόψη και οι προσπάθειες που καταβάλλονται για επανάληψη των συνομιλιών», πράγμα που σημαίνει ότι η συνάντηση αυτή για τη Λευκωσία θα έχει μείζονα πολιτική σημασία. Και τούτο παρά τις έντονες αντιδράσεις των κομμάτων της κυπριακής αντιπολίτευσης, αλλά και μερικών κομμάτων στην Ελλάδα.
Προηγήθηκαν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, και κάποια τηλεφωνήματα από την ηγεσία της ΕΕ προς τον κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, αλλά υπήρξε και σύμφωνη γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης στη συμμετοχή του Φιντάν στο Συμβούλιο Gymnich. Αλλωστε Αθήνα και Αγκυρα ψάχνουν τέτοιες ευκαιρίες για να προετοιμάσουν την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (με πιθανότερη ημερομηνία την 23η Σεπτεμβρίου).
Αθήνα και Λευκωσία ωστόσο πάνε καλά προετοιμασμένες στις 28 και 29 Αυγούστου στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ. Στόχος τους είναι να παραμείνουν συνδεδεμένες οι ευρωτουρκικές σχέσεις με το Κυπριακό αλλά και να υπάρξει μια χαραμάδα για επανέναρξη των συνομιλιών. Στόχος όμως του Φιντάν, αφού αποδεχθεί την πρόσκληση και προσέλθει στη Σύνοδο, είναι να αποσυνδέσει τις ευρωτουρκικές σχέσεις από το Κυπριακό με το επιχείρημα πως είναι άλλο το θέμα των ενταξιακών συνομιλιών της χώρας του με την Ευρώπη και άλλο το ζήτημα στη Μεγαλόνησο.
Το να αποσυνδεθεί το Κυπριακό από τις ευρωτουρκικές σχέσεις και τις ενταξιακές συνομιλίες θεωρείται δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο, αφού οι κυβερνήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας υπενθυμίζουν μάλιστα σε όλα τα κράτη της ΕΕ τα πρόσφατα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία: «Η Ευρωπαϊκή Ενωση», αναφέρεται, «αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανέναρξη και την πρόοδο των συνομιλιών για τη διευθέτηση του ζητήματος της Κύπρου με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας ΕΕ – Τουρκίας. Υπενθυμίζοντας τα προηγούμενα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παραμένει πλήρως προσηλωμένο στη συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τηρουμένων των αρχών στις οποίες θεμελιώνεται η Ενωση και του κεκτημένου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει τον διορισμό της Μαρία-Ανγκελα Ολγκίν Κουεγιάρ ως προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα των ΗΕ για την Κύπρο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι έτοιμη να συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει».
Στόχος επίσης της Αθήνας και της Λευκωσίας (ίσως ο σημαντικότερος) είναι να υπάρξει επιτέλους αυτή η πολυσυζητημένη τριμερής συνάντηση του προέδρου της Κύπρου Νίκου Χριστοδουλίδη, του εκπροσώπου των Τουρκοκυπρίων Ερσίν Τατάρ, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Να σημειωθεί ότι σχεδόν επί καθημερινής βάσεως ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης συνομιλεί για αυτό το θέμα με την ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ για την Κύπρο κυρία Ολγκίν.
Το πρόβλημα βεβαίως είναι να δεχθεί ο κατοχικός ηγέτης Τατάρ να συμμετάσχει στην τριμερή. Γιατί, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, μόλις συμμετάσχει θα συναντήσει αμέσως ένα βουνό από αρνητικές αποφάσεις για τη δημιουργία δύο κρατών ή για ισότιμη κυριαρχία, όπως ονομάζουν τώρα οι Τούρκοι τη διχοτόμηση. Η συζήτηση ωστόσο στις Βρυξέλλες, στο άτυπο Συμβούλιο, ίσως δώσει μια ώθηση για την τριμερή.
Η «τιμωρία» του Ορμπαν
Αυτή τη φορά το άτυπο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν θα διεξαχθεί στην Ουγγαρία, χώρα που προεδρεύει της ΕΕ. Ο λόγος είναι πως ο ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν έχει εξοργίσει αρκετές χώρες της ΕΕ μετά τις αποκαλούμενες «ειρηνευτικές αποστολές» του, κατά τις οποίες επισκέφθηκε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον πρόεδρο της Ρωσίας, και τον Σι Τζινπίνγκ, τον ηγέτη της Κίνας. Και οι πρώτες συνέπειες φαίνονται ήδη. Η παραδοσιακή άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ θα γίνει τελικά στις Βρυξέλλες.
Ενδιαφέρον βεβαίως έχει και η ατζέντα του επερχόμενου Συμβουλίου, στη συζήτηση της οποίας βεβαίως δεν θα συμμετάσχει ο Φιντάν. Θα εξετασθούν θέματα όπως της Ρωσίας και της Ουκρανίας (με συμμετοχή μάλιστα του υπουργού Εξωτερικών της Ουκρανίας), μετά την εισβολή ουκρανικών στρατευμάτων στη Ρωσία, το θέμα της Βενεζουέλας (μετά την αμφιλεγόμενη εκλογική νίκη του Νικολάς Μαδούρο), το μείζον πρόβλημα της Γάζας και της προώθησης ανθρωπιστικής βοήθειας και βεβαίως συνολικά τα ζητήματα στη Μέση Ανατολή.
