Οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία και στη Συρία και η ανυπολόγιστων διαστάσεων ανθρωπιστική κρίση επηρεάζουν σε καθοριστικό βαθμό τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και εκτιμάται ότι ήδη επιφέρουν πολιτικά αποτελέσματα.

Ενα από αυτά αφορά τις αποφάσεις για τον χρόνο των εκλογών στην Ελλάδα. Παρά τις προφανείς και αναμενόμενες περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις από κυβερνητικά στελέχη (Γιώργος Γεραπετρίτης, Γιάννης Οικονόμου κ.ά.), η τραγωδία στην Τουρκία είναι μια παράμετρος η οποία προστίθεται σε εκείνες που αξιολογεί και συνεκτιμά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όσο εκκρεμούν ακόμη η τελική του απόφαση και η ανακοίνωση του χρόνου των εκλογών.

Από το Μέγαρο Μαξίμου δεν επιβεβαιώνουν αλλά ούτε και διαψεύδουν την επίδραση της τουρκικής τραγωδίας στα καθ’ ημάς. Με πολύ προσεκτικές διατυπώσεις ωστόσο σημειώνουν: «Δεν έχει αλλάξει τίποτε, ο Πρωθυπουργός τα «ζυγίζει» όλα, βλέπει τι γίνεται στην ευρύτερη περιοχή και θα ανακοινώσει τις αποφάσεις του όταν έλθει η ώρα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι δεν το έχει κάνει έως τώρα».

Αλλαγή ατμόσφαιρας, έστω πρόσκαιρη

Γεγονός είναι ότι η φυσική καταστροφή στη γειτονική χώρα έχει ήδη μεταβάλει ριζικά (έστω και αν αυτό είναι πρόσκαιρο) την ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο κυβερνήσεων.

Τα νέα δεδομένα είναι προφανή και κυριαρχούν πλέον πάνω από κάθε πτυχή της γεωπολιτικής επιδίωξης ή της εθνικιστικής έξαρσης της τουρκικής ηγεσίας. Η καθημερινή ρητορική ένταση και η κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας έχουν δώσει τη θέση τους σε δηλώσεις ευγνωμοσύνης προς την Ελλάδα για την αλληλεγγύη και την ανθρωπιστική βοήθεια. Και όπως εκτιμούν ήδη διεθνείς αναλυτές και εγχώριοι πολιτικοί παράγοντες, η ανθρωπιστική κρίση στην Τουρκία αναγκάζει τον Ταγίπ Ερντογάν εν όψει και των προεδρικών εκλογών να μετριάσει τις εκδηλώσεις επιθετικότητας έναντι της Ελλάδας, αλλά ενδεχομένως και να αναπροσαρμόσει τη στάση του έναντι της Δύσης και της διεθνούς κοινότητας εν γένει.

Σημειώνεται πάντως από έμπειρους παρατηρητές ότι όλα αυτά τα πιθανά ενδεχόμενα θα έχουν προσωρινή διάρκεια και ότι οι τουρκικές στρατηγικές επιλογές, όπως τις έχει διατυπώσει ο τούρκος πρόεδρος τα τελευταία χρόνια, δεν πρόκειται να εγκαταλειφθούν.

Επανεξέταση σεναρίων, εξάντληση τετραετίας

Γεγονός είναι πάντως πως ο Πρωθυπουργός σε αυτή τη φάση ούτε πιέζεται ούτε έχει κάποιον λόγο να συναρτά τις αποφάσεις του για τον χρόνο των εκλογών από την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Υπό ένα διαφορετικό πρίσμα δε, στον βαθμό κατά τον οποίο όλα τα παραπάνω διαπιστωθούν και εμπράκτως, εκλείπει και το εθνικό θέμα ως, πραγματική ή μη, επίκληση για την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Και πάντως, στην περίπτωση κατά την οποία ο Ταγίπ Ερντογάν θα αναβάλει τις εκλογές για χρόνο μεταγενέστερο της 14ης Μαΐου, ένα ακόμα δεδομένο θα προστεθεί στις παραμέτρους οι οποίες θα επιδράσουν στις αποφάσεις του Πρωθυπουργού.

Οι εκτιμήσεις αυτές διαμόρφωσαν τις τελευταίες ημέρες την αίσθηση ότι το έως και πρόσφατα ισχυρό σενάριο διεξαγωγής των διπλών εκλογών στις 2 ή 9 Απριλίου και στις 14 ή 21 Μαΐου πιθανώς και να επανεξετάζεται. Η εντύπωση αυτή ενισχύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από τη φράση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή, όπου τόνισε ότι επιμένει «στην ανάγκη οι κυβερνήσεις να ολοκληρώνουν τον θεσμικό τους κύκλο» και ότι είναι συνεπής σε αυτό.

Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ και ο ρόλος των νέων

Η άποψη περί διενέργειας των εκλογών σε χρόνο όσο το δυνατόν πιο κοντά στην εξάντληση της τετραετίας ενισχύεται και από την αξιολόγηση της τακτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Στο Μέγαρο Μαξίμου εκτιμούν πλέον με βεβαιότητα ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει οριστικά εγκαταλείψει κάθε προσδοκία προσέλκυσης μετριοπαθών και κεντρώων ψηφοφόρων. Θεωρούν ότι στρέφεται σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα σε ακραία στοιχεία και στη νεολαία, ειδικώς δε στους περίπου 400.000 νέους ψηφοφόρους 17-20 ετών, οι οποίοι όμως από τα μέσα Ιουνίου κι έπειτα, και αφότου ολοκληρωθούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις και κλείσουν τα σχολεία, εκτιμάται ότι θα προτιμήσουν τις διακοπές από την κάλπη. Υπό αυτό το πρίσμα, το σενάριο διενέργειας των εκλογών όσο το δυνατόν πιο κοντά ή και μέσα στο καλοκαίρι κερδίζει και πάλι έδαφος.

Οι δημόσιες δηλώσεις και ο γερμανικός παράγων

Ενα επιπλέον στοιχείο το οποίο ενισχύει την επιχειρηματολογία όσων ποντάρουν στην εξάντληση της τετραετίας είναι ότι παρά την εκλογική ετοιμότητα του μηχανισμού της ΝΔ οι διαδικασίες κατάρτισης και ανακοίνωσης των ψηφοδελτίων δεν δείχνουν να κινούνται με ρυθμούς κατεπείγοντος.Οι δημόσιες δηλώσεις με τις οποίες διαμορφώθηκε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν πολλές και δεν περιορίστηκαν μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας.

Ενδεικτικά ήταν τα όσα ανέφερε ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς, δεδομένου και ότι το Βερολίνο έχει αναλάβει άτυπο αλλά ενεργό ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των δύο πλευρών, διά του συμβούλου ασφαλείας και πρώην πρεσβευτή στην Αθήνα, Γενς Πλέτνερ. «Είμαι όμως ευγνώμων και στους φίλους και στους εταίρους μας στην περιοχή. Ιδιαίτερα η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του έλληνα πρωθυπουργού και του τούρκου προέδρου δείχνει πολύ έντονα: Σε καταστροφές όπως αυτή, πρέπει να είμαστε ενωμένοι και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον» σημείωσε ο γερμανός καγκελάριος.

Είχαν προηγηθεί το τηλεφώνημα του Κυριάκου Μητσοτάκη στον Ταγίπ Ερντογάν λίγες ώρες μετά τους σεισμούς και η άμεση αποστολή των ελληνικών δυνάμεων διάσωσης, ενώ στη συνέντευξή του στο CNN o Πρωθυπουργός σημείωσε μεταξύ των άλλων: «Αυτή είναι στιγμή που πρέπει να αφήσουμε στην άκρη προσωρινά τις διαφορές μας και να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε μια εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση. Θα επαναλάβω εδώ αυτό που έχω πει δημοσίως: ότι ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός είναι φίλοι. Μπορεί να έχουμε τις διαφορές μας πολιτικά, αλλά στο τέλος της ημέρας δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε με τον τουρκικό λαό».

Λίγες ώρες αργότερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter (στα τουρκικά): «Εικόνες που μας γεμίζουν πόνο, τις ακολουθούν εικόνες που μας γεμίζουν ελπίδα. Μόνο σεβασμός για τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των ομάδων διάσωσης. Eλληνες και Τούρκοι δίπλα-δίπλα, παλεύουν μαζί για να σώσουν ζωές. Τους ευχαριστούμε για όσα κάνουν».

Απαντώντας, ο στενός συνεργάτης του Ταγίπ Ερντογάν και εκπρόσωπος Τύπου της τουρκικής Προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν, έγραψε: «Κύριε πρωθυπουργέ. Σας ευχαριστούμε για όλη την υποστήριξή σας».

Οπως επιβεβαιώνουν στρατιωτικές πηγές, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας σχεδόν εκμηδενίστηκαν οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο, από αέρος και θαλάσσης. Περιορίστηκαν σε κάποιες παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, δεδομένου ότι όλες οι μονάδες της τουρκικής αεροπορίας έχουν τεθεί σε επιφυλακή λόγω της καταστροφής στις πληγείσες από τους σεισμούς περιοχές. Παρά ταύτα, οι ίδιες πηγές εφιστούν την προσοχή στο διάστημα των επόμενων εβδομάδων, σημειώνοντας ότι δεν είναι ασφαλές κανένα συμπέρασμα περί συνολικής μεταβολής της τουρκικής στάσης.