Ψάχνουν γέφυρες για νέο γύρο διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό

Η επόμενη ημέρα της πενταμερούς διάσκεψης στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας απογοήτευσε πολλούς από τους παίκτες του Κυπριακού. Αρκετοί νόμισαν, προφανώς και ο ίδιος ο Αντόνιο Γκουτέρες, ότι υπήρξαν οι προϋποθέσεις για επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων, αλλά αυτό τελικώς δεν συνέβη. Η επιτυχία της ελληνικής πλευράς ήταν ότι πέτυχε να αναδείξει τη σημασία της πτυχής της ασφάλειας, και αυτό δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Θα πρέπει όμως να επισημανθεί ότι μια «νίκη» στο πεδίο αυτό θα σήμαινε ότι η Λευκωσία θα έπρεπε να προβεί σε ορισμένες υποχωρήσεις στην εσωτερική πτυχή της διακυβέρνησης, ενδεχομένως με την αποδοχή ενός τουρκοκυπριακού βέτο σε ορισμένες από τις αποφάσεις της κυβέρνησης.

Η ειδική απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, η Αμερικανίδα Τζέιν Χολ Λουτ, ολοκλήρωσε την περασμένη εβδομάδα τις επαφές της με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Οι επαφές της ξεκίνησαν από την Αγκυρα και ολοκληρώθηκαν στο Λονδίνο και στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες, η κυρία Λουτ δεν πρέπει να είναι πολύ ενθουσιασμένη από όσα άκουσε και λογικά αυτό θα αντικατοπτριστεί στην έκθεση που αναμένεται να υποβάλει προς τον κ. Γκουτέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση στη Νέα Υόρκη. Από την τουρκική πλευρά και συγκεκριμένα από τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η κυρία Λουτ φέρεται να άκουσε την άποψη ότι η Αγκυρα κινείται σε καθαρά συνομοσπονδιακή λογική, την οποία έχει παρουσιάσει και στον ίδιο τον κ. Γκουτέρες. Στην Αθήνα ο Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος φέρεται να είχε τηλεφωνικές επαφές με τον τούρκο ομόλογό του κατά τη διάρκεια του θέρους, επανέλαβε στην κυρία Λουτ ότι πρέπει να υπάρξει σοβαρή προετοιμασία προτού πραγματοποιηθεί μια νέα Διεθνής Διάσκεψη και ότι πρέπει να καταργηθούν οι Συνθήκες Συμμαχίας και Εγγυήσεων.

Ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών μάλλον δεν έχει άδικο σε αυτή τη θέση που διατυπώνει, καθώς η αποτυχία ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων λογικά θα σημάνει την εκκίνηση άλλων διαδικασιών. Αλλωστε η Αγκυρα δεν κρύβει τις προθέσεις της για μία λύση είτε υπό τη μορφή συνομοσπονδίας δύο κρατών είτε ακόμη και υπό τη μορφή δύο απόλυτα διαφορετικών κρατών. Ωστόσο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ίσως να είναι διατεθειμένος να δώσει άλλη μία ευκαιρία στα Ηνωμένα Εθνη να επιτύχουν μια ομοσπονδιακή λύση, εφόσον όμως τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα εντός του οποίου θα μπορούσε αυτή να επιτευχθεί. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πηγές κοντά στα Ηνωμένα Εθνη παραδέχονται ότι αυτή η άποψη είναι βάσιμη, διότι σε διαφορετική περίπτωση οι συνομιλίες θα συνεχίζονται χωρίς εμφανές τέλος. Ισως ο κ. Ερντογάν να επιθυμεί να συνδέσει την «καλή του θέληση» με την πρόσφατη «επίθεση φιλίας» προς την ΕΕ.

Η πρόσφατη συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την ανανέωση της θητείας της UNFICYP υπήρξε διδακτική για τα επόμενα βήματα. Κατέστη σαφές ότι το Κυπριακό έχει μάλλον «κουράσει» και όλοι οι εμπλεκόμενοι θα ήθελαν να ξεκαθαρίσουν την επόμενη ημέρα. Το μέλλον της εντολής της ειρηνευτικής δύναμης θα είναι ένας από τους μοχλούς προς αυτή την κατεύθυνση. Η ατμόσφαιρα που διαμορφώνεται και η οποία έχει αποτυπωθεί εκτενώς στον κυπριακό Τύπο είναι ότι οι εμπλεκόμενες πλευρές πρέπει να προσανατολιστούν προς μια στρατηγική ενδιάμεση συμφωνία (κατά το πρότυπο των Ιδεών Γκάλι του 1992) επί ορισμένων βασικών πτυχών του Κυπριακού. Οι δύο βασικότερες εξ αυτών είναι οι εγγυήσεις/ασφάλεια και η διακυβέρνηση. Οι πληροφορίες από τις συζητήσεις στο Κραν Μοντανά είναι ότι η Τουρκία είχε πραγματοποιήσει μια στροφή προς την εγκατάλειψη του συστήματος των εγγυήσεων των Συνθηκών του 1960, αλλά παρέμενε αμετακίνητη στην παρουσία στρατευμάτων στο νησί. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα δεν ήταν απόλυτα αρνητική, αλλά οι διαφορές εντοπίστηκαν στο αν τα στρατεύματα θα αποχωρήσουν και πότε. Είναι σε αυτό το σημείο που εγείρεται το θέμα της εσωτερικής διακυβέρνησης και ορισμένων παραχωρήσεων προς τους Τουρκοκυπρίους.

Τίποτε από τα παραπάνω δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο, αγνοώντας τις αναμενόμενες εξελίξεις στο μέτωπο των υδρογονανθράκων. Το δίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου, η αμερικανική ExxonMobil αναμένεται να πραγματοποιήσει την πρώτη ερευνητική της γεώτρηση στο Οικόπεδο 10 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Τι ακριβώς θα πράξει η Αγκυρα ως απάντηση σε αυτό; Το κακό σενάριο της παρεμπόδισης της αμερικανικής γεώτρησης δεν μοιάζει πιθανό, καθώς θα έβαζε ταφόπλακα σε οποιαδήποτε δυνατότητα επαναπροσέγγισης με την Ουάσιγκτον ενώ θα ενοχλούσε σφόδρα και το Κατάρ (η Qatar Petroleum συμμετέχει στην κοινοπραξία του Οικοπέδου 10 μαζί με την ExxonMobil), που πρόσφατα υποσχέθηκε βοήθεια 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη της τουρκικής οικονομίας. Πιθανότερο θεωρείται το σενάριο ο τουρκικός «Πορθητής» να κινηθεί προς ένα Οικόπεδο όπως το 6 ή σε κάποια μη αδειοδοτημένη περιοχή. Δεν λείπουν πάντως όσοι εκτιμούν ότι η Αγκυρα θα προσπαθήσει να διασυνδέσει τους υδρογονάνθρακες με τις συνομιλίες για το Κυπριακό, την ώρα που το στοίχημα της Λευκωσίας για να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού είναι η ExxonMobil να ανακαλύψει στο Οικόπεδο 10 ένα κοίτασμα όπως αυτό του «Zohr» στην Αίγυπτο.