Τον πολύ θετικό ρόλο της Ελλάδας στην προώθηση περιφερειακών πρωτοβουλιών και συνεργασιών που «είναι προς το συμφέρον όλων στην Ανατολική Μεσόγειο» και αναλόγως τον κρίσιμο ρόλο που μπορεί η χώρα να διαδραματίσει ως δυνητική πηγή φυσικού αερίου και ως ενεργειακός κόμβος, «λόγω των ηλιακών, αιολικών και γεωθερμικών δυνατοτήτων της», επεσήμανε μιλώντας στο «Βήμα» ο Ντάνιελ Μπένετ Σμιθ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα (επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα) και μεταβατικός υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την προεδρική μετάβαση του Τζο Μπάιντεν το 2021, δίνοντάς μας το πλαίσιο της εισήγησής του στους «Διαλόγους Νισύρου – Γεφύρωση της Ανατολικής Μεσογείου» (4-7 Ιουλίου στη Νίσυρο).
Είναι η δεύτερη φορά που συμμετέχει ο βετεράνος αμερικανός διπλωμάτης με τη μακρά θητεία στο τμήμα πληροφοριών και έρευνας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη φιλόδοξη διοργάνωση του Ιδρύματος Γεωργίου Μίχαλου, η οποία τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου. «Ανάλογες πρωτοβουλίες βοηθούν στην εστίαση της προσοχής στις κοινές προκλήσεις αλλά και στις τεράστιες δυνατότητες της Ανατολικής Μεσογείου» επισημαίνει κατά τη συζήτησή μας. «Και δεν υπάρχει ιδανικότερο μέρος για αυτό από ένα ελληνικό ακριτικό νησί που βρίσκεται τόσο κοντά στην Τουρκία, απεικονίζοντας συγχρόνως τόσο έντονα το αναξιοποίητο πράσινο γεωθερμικό δυναμικό της περιοχής».
Kατ’ αρχάς, κύριε πρεσβευτά, ποιος ωφελήθηκε γεωπολιτικά μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα;
«Είναι σχετικά εύκολο να ξεκινήσεις έναν πόλεμο, αλλά πολύ δύσκολο να προβλέψεις την πορεία ή την έκβασή του. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας. Αυτό που ξέρουμε είναι ποιος υποφέρει. Δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε ότι ο πόλεμος ξεκίνησε με μια βίαιη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Αυτή ήταν μια υπολογισμένη απόπειρα να προκληθεί μια ισραηλινή στρατιωτική απάντηση που προφανώς η Χαμάς πίστευε ότι θα ενίσχυε τη θέση της στην περιοχή και θα κινητοποιούσε τη δημόσια υποστήριξη. Η Χαμάς δεν έχει δείξει μεταμέλεια για την επίθεσή της, ούτε για την καταστροφή και την ανθρωπιστική κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος στη Γάζα. Τούτου λεχθέντος, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ξεκάθαρες από την αρχή ότι το Ισραήλ, κατά τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον της Χαμάς, πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να προστατεύσει αθώους πολίτες και να αποτρέψει μια ανθρωπιστική καταστροφή».
Δεν επετεύχθη όμως αυτό.
«Ηταν εξαιρετικά δύσκολο, δεδομένου του τρόπου λειτουργίας της Χαμάς και του ότι έχει ενσωματωθεί πολύ κοντά σε περιοχές πυκνοκατοικημένες από αμάχους».
Πώς επηρεάζει ο πόλεμος την περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και της ασφάλειας μεταξύ των αραβικών κρατών, της Ελλάδας και των υπόλοιπων χωρών της περιοχής;
«Και πάλι νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς για να απαντήσουμε. Η ελπίδα είναι ότι από αυτή την τραγωδία μπορεί να προκύψουν ορισμένες θετικές εξελίξεις μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης μιας ανανεωμένης δέσμευσης για λύση των δύο κρατών και ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ του Ισραήλ και των αράβων γειτόνων του. Η Ελλάδα, η οποία έχει εξαιρετικούς δεσμούς τόσο με το Ισραήλ όσο και με τα αραβικά κράτη της περιοχής, έπαιξε και μπορεί να συνεχίσει να διαδραματίζει πολύ θετικό ρόλο στην προώθηση περιφερειακών πρωτοβουλιών και συνεργασίας, που είναι προς το συμφέρον όλων στην Ανατολική Μεσόγειο».
Η εμβάθυνση των τριμερών συνεργασιών Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου μπορεί να δώσει λύση στις ενεργειακές ελλείψεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Μπορεί η Ελλάδα να καταστεί χώρα-κλειδί στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης;
«Σαφώς, όταν πρόκειται για ενέργεια και για ενεργειακή ασφάλεια, πρέπει να σκεφτούμε τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία υπογράμμισε τον κίνδυνο υπερβολικής εξάρτησης από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό, κάτι για το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προειδοποιήσει από καιρό, μαζί με την ανάγκη προώθησης μιας ποικιλίας πηγών ενέργειας. Ταυτόχρονα, όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την υπαρξιακή απειλή της κλιματικής αλλαγής και την ανάγκη στροφής σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δεν εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου. Η Ελλάδα μπορεί όντως να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο ως ενεργειακός κόμβος και ως δυνητική πηγή φυσικού αερίου από μόνη της, αλλά μακροπρόθεσμα πιστεύω ότι η συμβολή της χώρας ως πηγής και σημείου διέλευσης για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα είναι ακόμη πιο σημαντική. Οι ηλιακές, αιολικές και γεωθερμικές δυνατότητες στην Ελλάδα είναι τεράστιες. Η χώρα σας μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο για τον κόσμο για το πώς να γίνει αυτή η μετάβαση σε ένα πιο πράσινο μέλλον».
Αυτή τη στιγμή ποια είναι η προτεραιότητα των ΗΠΑ;
«Η διασφάλιση μιας διαρκούς εκεχειρίας και η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και η συνέχιση των προσπαθειών για την πρόληψη της εξάπλωσης της σύγκρουσης που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση Μπάιντεν κάλεσε τη Χαμάς να πει «ναι» στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Μπάιντεν και το Ισραήλ έχει αποδεχθεί. Αυτή η συμφωνία περιέχει έναν οδικό χάρτη που καθιστά δυνατή μια διαρκή κατάπαυση του πυρός, την επιστροφή των υπόλοιπων ομήρων που κρατά η Χαμάς και τελικά ένα μεγάλο σχέδιο ανοικοδόμησης της Γάζας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε στο εγγύς μέλλον. Μακροπρόθεσμα, πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες για να εξασφαλίσουμε μια λύση των δύο κρατών με το Ισραήλ και ένα παλαιστινιακό κράτος, που θα ζουν δίπλα-δίπλα με ειρήνη και ασφάλεια. Υπάρχουν πολλοί που αμφισβητούν τη βιωσιμότητα αυτής της λύσης, αλλά καμία από τις εναλλακτικές δεν είναι ελκυστική, ούτε θα εξασφαλίσει μακροπρόθεσμη ειρήνη και σταθερότητα».
