Λίγες ημέρες μετά τη συμπλήρωση των πρώτων 100 ημερών του στην κυπριακή Προεδρία, ο Νίκος Χριστοδουλίδης μιλά εφ’ όλης της ύλης στο «Βήμα». Εξηγεί γιατί δεν θα κουραστεί να επαναλαμβάνει πόσο σημαντική είναι η επανέναρξη των συνομιλιών με την Τουρκία, ενώ αναφέρεται και στον ρόλο της επανεκλογής του Ταγίπ Ερντογάν. Παράλληλα, μιλά για τις κινήσεις της κυβέρνησης αυτούς τους πρώτους τρεις μήνες και για τους λόγους που τον οδήγησαν στην απόφαση για σύσταση υφυπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Συμπληρώθηκαν 100 ημέρες από την εκλογή σας στο ανώτατο αξίωμα της χώρας σας. Δικαιούμαι λοιπόν να σας ρωτήσω ποιος είναι ο απολογισμός σας για αυτές τις πρώτες 100 ημέρες.
«Πριν ακόμα την ανάληψη των καθηκόντων μου την 1η Μαρτίου, είχα καθορίσει τις προτεραιότητες και όλα αυτά τα οποία θα έπρεπε να διαχειριστούμε μέσα από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Αμέσως ξεκινήσαμε τις ενέργειες ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για σπάσιμο του αδιεξόδου και επανέναρξη των συνομιλίων για επίλυση του Κυπριακού, προτάσσοντας συγκεκριμένη πρόταση για πρωταγωνιστικό ρόλο από πλευράς της ΕΕ, πάντοτε εντός του πλαισίου και της αιγίδας των Ηνωμένων Εθνών. Δώσαμε ταυτόχρονα προτεραιότητα στον επανακαθορισμό της πολιτικής μας στον τομέα της ενέργειας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις προκλήσεις που προκύπτουν στον εν λόγω τομέα, ενώ την ίδια ώρα αντιμετωπίσαμε, θεωρώ με επιτυχία, αποτελεσματικότητα και κατά τρόπο που αποδεικνύεται η αξιοπιστία της Κύπρου, θέμα υψίστης σημασίας για εμένα, το θέμα των κυρώσεων κατά φυσικών και νομικών προσώπων που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ και η Βρετανία. Την ίδια στιγμή, τις πρώτες 100 ημέρες δώσαμε λύσεις και σε σοβαρά εσωτερικά ζητήματα, όπως η επαναφορά της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής κατά 2/3, εξασφαλίζοντας την εργατική ειρήνη, ετοιμάσαμε και στείλαμε στη Βουλή νομοσχέδιο για ένα νέο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών, σχεδιάσαμε το πρόγραμμα «ΚτίΖω» το οποίο άρχισε να εφαρμόζεται και αφορά την ανοικοδόμηση των επικίνδυνων προσφυγικών πολυκατοικιών, αυξήσαμε επιδόματα σε πολύτεκνους, όπως επίσης το επίδομα μάνας, θέσαμε σε πιλοτική εφαρμογή τον θεσμό του κοινωνικού λειτουργού της γειτονιάς και συστήνουμε Γραμματεία και Μηχανισμό Παρακολούθησης υλοποίησης του προγράμματος του κυβερνητικού έργου. Ταυτόχρονα μειώσαμε τον συντελεστή του ΦΠΑ σε προϊόντα, ξεκινήσαμε την εργασία για φορολογικό μετασχηματισμό της χώρας, όπως επίσης πάρα πολλά άλλα που θα παρουσιάσω σε συνέντευξη Τύπου σε λίγες μέρες».
Η λύση του Κυπριακού παραμένει ψηλά στη δική σας ατζέντα; Και σε ποια κατεύθυνση; Θα δούμε στη δική σας θητεία ένα τρίτο κομβικό σημείο μετά το σχέδιο Ανάν και τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά;
«Οπως έχω αναφέρει, ύψιστη προτεραιότητά μου είναι η άρση του αδιεξόδου και η επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά. Και είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ανέπτυξα την πρότασή μου για ενεργότερη και πρωταγωνιστική εμπλοκή της ΕΕ, ειδικότερα στην παρούσα συγκυρία, που στόχος είναι το σπάσιμο του αδιεξόδου. Η ΕΕ έχει όλα εκείνα τα εργαλεία και τα κίνητρα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το πλήρες φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, που με την επανέναρξη των συνομιλιών και την επίλυση του Κυπριακού μπορεί να οδηγήσει σε μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση πραγμάτων για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, περιλαμβανομένης και της ίδιας της ΕΕ. Την πρότασή μου αυτή την ανέπτυξα τόσο ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως επίσης και στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια της πρόσφατης παρουσίας μου εκεί, αλλά και κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου στο Παρίσι με τον πρόεδρο Μακρόν και στο Βερολίνο με τον καγκελάριο Σολτς. Είχα, επίσης, την ευκαιρία σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με άλλους ηγέτες, όπως με τον ολλανδό πρωθυπουργό και τον αυστριακό καγκελάριο, να συζητήσω το θέμα εκτενώς. Και θεωρώ θετικό το γεγονός ότι οι συνομιλητές μου προσεγγίζουν θετικά και την πρωτοβουλία και την ετοιμότητά μας και, το πιο σημαντικό, εργάζονται προς την κατεύθυνση υλοποίησής της. Να διευκρινίσω με την ευκαιρία ότι μιλάμε πάντα εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών και ο ρόλος της ΕΕ είναι υποστηρικτικός και ενισχυτικός των ΗΕ».
Στο μεταξύ, πάντως, οι εξελίξεις τρέχουν. Το άνοιγμα των Βαρωσίων από τις κατοχικές αρχές προδικάζει εποικισμό της περιοχής; Και τι προτίθεστε να κάνετε για αυτό; Είναι στα σχέδιά σας η προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας;
«Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση όπως εξελίσσεται από τουρκικής πλευράς και τις παραβιάσεις στην Αμμόχωστο και κινούμαστε σε όλα τα διεθνή φόρα, προβαίνοντας σε όλες τις δέουσες διπλωματικές ενέργειες»
«Μόνο η επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου θα αποτρέψει νέα τετελεσμένα. Γι’ αυτό δεν θα κουραστώ να υπενθυμίζω ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση του Κυπριακού και η πάροδος του χρόνου δημιουργεί νέα τετελεσμένα και απομακρύνει ακόμη περισσότερο την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού. Είναι γι’ αυτό που θεωρούμε ότι θα πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών. Παρακολουθούμε στενά την κατάσταση όπως εξελίσσεται από τουρκικής πλευράς και τις παραβιάσεις στην Αμμόχωστο και κινούμαστε σε όλα τα διεθνή φόρα, προβαίνοντας σε όλες τις δέουσες διπλωματικές ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης και της προσφυγής στα ΗΕ, για να αναχαιτίσουμε τα όποια σχέδια της Τουρκίας».
Αποφασίσατε τη σύσταση υφυπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Ποια ανάγκη σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση; Και πώς θα χειριστείτε τις μεταναστευτικές ροές;
«Το Μεταναστευτικό αποτελεί ένα τεράστιο πρόβλημα για την Κύπρο καθώς οι μεταναστευτικές ροές στο νησί ξεπερνούν το 6% του πληθυσμού της χώρας μας. Η συντριπτική πλειοψηφία, σχεδόν το 95%, έρχεται από την Τουρκία στα κατεχόμενα και στη συνέχεια περνά στις ελεύθερες περιοχές ή απευθείας στα εδάφη που ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο η Δημοκρατία από την Τουρκία διά θαλάσσης. Μια από τις προεκλογικές μου εξαγγελίες είναι πράγματι η δημιουργία του υφυπουργείου Μετανάστευσης και προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε πυρετωδώς, ευελπιστώντας ότι το αμέσως επόμενο διάστημα η σχετική πρόταση θα προωθηθεί στη Βουλή. Από την αρχή στοχεύσαμε στην εντατικοποίηση και μείωση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων παροχής ασύλου, όπως επίσης στις γρήγορες επιστροφές. Πρόσφατα πετύχαμε να επιστρέψουν στις χώρες τους περισσότεροι μετανάστες από αυτούς που αφίχθηκαν παράνομα στην Κύπρο και αυτός είναι ένας στόχος που θέλουμε να πετύχουμε. Την ίδια στιγμή χρειαζόμαστε τη βοήθεια της ΕΕ τόσο προς την κατεύθυνση μείωσης των ροών από την Τουρκία όσο και στο θέμα των επιστροφών. Η σύσταση του υφυπουργείου θα βοηθήσει στο να υπάρχει καλύτερος συντονισμός (σήμερα εμπλέκονται στο θέμα πολλές υπηρεσίες του κράτους) και πιο γρήγορες διαδικασίες».
Ο Ταγίπ Ερντογάν εξασφάλισε ακόμη μια πενταετία στην ηγεσία της Τουρκίας. Πώς βλέπετε την επόμενη ημέρα ευρύτερα στην περιοχή; Αλλά και ειδικά για την Κύπρο τι σημαίνει αυτή η επανεκλογή;
«Ελπίζω ότι αυτή η νέα θητεία του κ. Ερντογάν δεν θα χαρακτηρίζεται από τα όσα βιώσαμε στην Αν. Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια εξαιτίας του αναθεωρητισμού της Τουρκίας και του μη σεβασμού του διεθνούς δικαίου»
«Κατ’ αρχάς συγχαίρω τον κ. Ερντογάν για την επανεκλογή του στην προεδρία της Τουρκίας και εκφράζω την ελπίδα και την προσδοκία σύντομα να υπάρξουν εξελίξεις που θα είναι θετικές τόσο για το Κυπριακό όσο και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δύο θέματα που είναι άμεσα συνυφασμένα. Ενημερώθηκα ότι μετά την εκλογή του ο κ. Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία τόσο με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, όπως και με ηγέτες κρατών-μελών της ΕΕ και, ανάμεσα σε άλλα, εξέφρασε την επιθυμία για θετικές εξελίξεις στα ευρωτουρκικά. Αν όντως ο κ. Ερντογάν επιθυμεί κάτι τέτοιο, είναι προς τη θετική κατεύθυνση και είμαστε έτοιμοι να εμπλακούμε εποικοδομητικά, αφού μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, στη βάση αποφάσεων της ίδιας της ΕΕ, θετικές εξελίξεις στο Κυπριακό. Είναι αυτό το γενικότερο πνεύμα και της δικής μου προσέγγισης. Οσον αφορά την ευρύτερη περιοχή και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη γεωγραφία, ελπίζω ότι αυτή η νέα θητεία του κ. Ερντογάν δεν θα χαρακτηρίζεται από τα όσα βιώσαμε στην Αν. Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια εξαιτίας του αναθεωρητισμού της Τουρκίας και του μη σεβασμού του διεθνούς δικαίου, αλλά κινήσεις και ενέργειες προς την κατεύθυνση επικράτησης συνθηκών ασφάλειας, σταθερότητας και καλής γειτονίας στην περιοχή».
Σε παλαιότερή σας δήλωση είπατε ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα έχει θετικές επιπτώσεις στο Κυπριακό. Μου εξηγείτε πώς;
«Είναι – θεωρώ – αυτονόητο ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα έχει θετικές επιπτώσεις στο Κυπριακό. Εξάλλου, είναι πάγια θέση όλων των ελληνικών κυβερνήσεων ότι η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων περνάει μέσα από τη λύση του Κυπριακού. Συνεπώς, αν υπάρχει βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, δημιουργείται καλύτερο κλίμα και διευκολύνονται οι όποιες προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού».
Το 2023 έχει χαρακτηριστεί από την κυβέρνησή σας έτος-ορόσημο για το κοίτασμα «Αφροδίτη». Θα τρέξετε πιο γρήγορα στο πεδίο της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων; Και σε τι βάθος χρόνου βλέπετε τα πρώτα απτά αποτελέσματα;
«Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις διεθνείς εξελίξεις και τις επιπτώσεις από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στόχος μας είναι να δημιουργηθούν συνέργειες από τη μια για κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της Κύπρου και για μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού, καθώς και για την αξιοποίηση της ανάγκης και της προσπάθειας της ΕΕ για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Οι συνέργειες, δηλαδή, που επιθυμούμε να πετύχουμε αφορούν συγκεκριμένα δύο βασικά δεδομένα. Το πρώτο αφορά την εσωτερική αγορά της Κύπρου και πώς αντιμετωπίζουμε το υψηλό κόστος ηλεκτρισμού και το δεύτερο πώς αξιοποιούμε τη συγκυρία της προσπάθειας της ΕΕ για να βρει νέους ενεργειακούς διαδρόμους. Συνεπώς, κινούμαστε σε αυτές τις δύο κατευθύνσεις με ξεκάθαρο και συγκεκριμένο προσανατολισμό και στρατηγική, επιθυμώντας να χτίσουμε συνέργειες και συνεργασίες με τα γειτονικά κράτη».
Και μια τελευταία ερώτηση…
Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Τι πιστεύετε πως θα έθετε τέλος στη ρωσική εισβολή; Σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να εργαστεί η ΕΕ;{ERT}
«Να ξεκινήσω λέγοντας ότι η Κύπρος από την πρώτη στιγμή, χωρίς κανένα δισταγμό και αμφιταλάντευση, στάθηκε στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, στο πλευρό του ουκρανικού λαού, και συμμετείχε σε όλες τις αποφάσεις τις ΕΕ κατά της κατάφωρης παραβίασης του διεθνούς δικαίου με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ούσα μια χώρα που υποφέρει από συνεχιζόμενη κατοχή και κατάφωρη παραβίαση της εδαφικής της ακεραιότητας, δεν υπάρχει για εμάς άλλη επιλογή. Οσον αφορά το τέλος του πολέμου, τα δεδομένα και οι προοπτικές δεν είναι δυστυχώς θετικά. Ευελπιστώ ότι η πίεση της διεθνούς κοινότητας θα λειτουργήσει προς την κατεύθυνση του τερματισμού της εισβολής και της επαναφοράς της διεθνούς νομιμότητας στην Ουκρανία. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να εντατικοποιηθούν και οι διπλωματικές προσπάθειες, πέραν των όποιων κυρώσεων επιβάλλονται».
